Người dành cả tuổi xuân “giữ hồn” cho Trầm hương Khánh Hòa

Khánh Hòa là xứ Trầm hương - Non cao biển rộng người thương đi về, câu ca dao ấy đã gắn liền với vùng đất Khánh Hòa từ bao đời nay, và Trầm hương là sản vật quý giá gắn liền với các giá trị văn hóa- lịch sử phát triển vùng đất này.

Chúng tôi đến Thị xã Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa vào những ngày đầu tháng 01.2024, để tìm gặp ông Biện Quốc Dũng (SN 1960), Chủ tịch Hội Trầm hương tỉnh Khánh Hòa, Giám đốc Công ty TNHH Trầm Hương Non Nước Khánh Hòa để tìm hiểu về sản vật quý giá củaTrầm hương.

Tiếp chúng tôi ở căn phòng khá khang trang - thuộc Công ty TNHH Trầm Hương Non Nước Khánh Hòa (Quốc lộ 1A, Tổ Dân phố Thuận Lợi, Phường Ninh Hà, TX Ninh Hòa), nơi trưng bày rất nhiều sản phẩm Trầm quý hiếm, với hương thơm phảng phất của Trầm hương. Vừa nhâm nhi tách trà nóng, vừa giới thiệu về các sản phẩm Trầm hương, ông Biện Quốc Dũng kể: Những năm 1980, Nhà nước thực hiện các chương trình về trồng rừng và Trầm hương, tôi đã tham gia nhiệt tình bằng bầu nhiệt huyết của tuổi trẻ.

Vốn yêu lao động lại đam mê về Trầm, rồi ông Dũng theo nghề Trầm hương và mê Trầm lúc nào không hay biết. “Lúc đó khi chưa ai biết nhiều về Trầm hương thiên nhiên Khánh Hòa nên người dân vùng Khánh Hòa khai thác bán lại còn khá rẻ, vì mê Trầm nên tôi thu mua lại và tích lũy vào kho cho đến nay”, ông Biện Quốc Dũng kể.

Khi đã có độ chín về nghề Trầm hương nên năm 2013, ông Biện Quốc Dũng mở Công ty TNHH Trầm Hương Biện Quốc Dũng kinh doanh nhiều sản phẩm từ Trầm hương thiên nhiên. Và sau đó ông Dũng đổi tên thành Công ty TNHH Trầm Hương Non Nước Khánh Hòa.

Ông Biện Quốc Dũng cho biết: Hiện nay, Công ty của ông chuyên kinh doanh nhiều sản phẩm Trầm hương gồm: Nhang Trầm có nhiều loại (vòng, nụ, không tăm, thanh Trầm, bột Trầm, viên nén Trầm hương); Trầm miếng, Trầm cảnh; các loại tượng tâm linh bằng Trầm; các loại vòng Trầm (cổ, tay); quà lưu niệm từ Trầm (móc khóa, vật phẩm trang trí trên ô tô, mặt dây chuyền, nhẫn, hoa tai); rượu Trầm hương, rượu Kỳ Nam... “Công ty TNHH Trầm Hương Non Nước Khánh Hòa có xưởng sản xuất, có đội ngũ nghệ nhân lành nghề nên các sản phẩm Trầm sản xuất bán ra thị trường đều đẹp, chất lượng tốt và giá thành phù hợp tiêu chuẩn”.

Đánh giá về giá trị Trầm hương thiên nhiên ông Biện Quốc Dũng - Chủ tịch Hội Trầm hương tỉnh Khánh Hòa cho rằng: “Những khối Trầm quá to và màu sắc mà đen kịt thì chắc hẵn không phải là Trầm thiên nhiên. Trầm thiên nhiên chỉ có kích thước vừa phải không quá lớn, nặng nhất chỉ khoảng vài chục ký trở lại’.

Hiện nay chưa có một quy định nào của Nhà nước hoặc của tổ chức phi Chính phủ về tiêu chuẩn phân lọai, đánh giá phẩm cấp Trầm hương, hầu hết sự phân loại đều dựa vào sự kết hợp của nhiều yếu tố: Nguyên xứ, cường độ, loại hương, hình thù, kích cỡ, màu sắc, trọng lượng, tỷ trọng, độ tinh khiết và loài cây Dó tạo ra Trầm hương,... Trong giao dịch mua bán, việc phân loại Trầm hương phần lớn dựa vào cảm nhận, kinh nghiệm, đồng thuận, thông qua hành vi trực tiếp của con người như nhìn, sờ, gọt, bấm, đốt, nếm, ngửi… Đặc biệt, Trầm khi có hàm lượng dầu nhiều có thể chìm trong nước, loại Trầm cao cấp có thể đạt hàm lượng dầu 60-80%. Căn cứ mức độ nhiễm dầu, màu sắc, hương vị, hình dáng, trọng lượng, nguyên xứ … mà Trầm có các tiêu chuẩn để các nhà sản xuất cho ra những dòng sản phẩm từ Trầm hương nhằm phục vụ đời sống nhân sinh, phục vụ người tiêu dùng.

Những dòng sản phẩm từ trầm hương được bán chạy nhất trên thị trường hiện nay, xuất hiện rất nhiều hàng giả, kém chất lượng, gây ảnh hưởng đến sức khỏe và quyền lợi của người tiêu dùng. Trước tình trạng này ông Biện Quốc Dũng những chia sẻ lời cảnh giác như sau: Cách nhận biết trầm hương thiên nhiên (Dó núi) vòng Trầm được sản xuất từ nguyên liệu “Tốc Trầm thiên nhiên”, hay còn gọi là “Phôi Trầm Dó núi”, nhìn từ Phôi Trầm khi được cắt ra để làm vòng sẽ nhìn thấy trên phôi Trầm có các vân rất tự nhiên, mượt mà, thớ dầu rất mịn và nhuyễn không thưa thớt như các phôi khác, không tách rời từng sợi, không có những tấm hạt nhỏ li ti…(khi hình ảnh được phóng to).

Đặc biệt mùi hương khi ngửi cảm giác rất nhẹ nhàng, thoang thoảng, nhìn bên ngoài tuy mộc mạc đơn sơ nhưng bên trong đầy sức quyến rũ bởi mùi hương dịu ngọt làm say mê lòng người… Vòng đeo bên người càng lâu sẽ càng bóng và càng thơm, thơm một cách tự nhiên như mùi Trầm hương thoảng gió, và nếu là tốc Trầm thì trọng lượng không nặng lắm, chỉ có vòng Trầm cao cấp mới nặng, cận chìm, hoặc chìm, trên thị trường hiện nay cực kỳ hiếm. Nhưng nếu có thì giá thành cũng phải tương xứng để hợp với chất lượng cho từng sản phẩm như đã nói trên. Nếu là vòng tay Trầm hương có chất lượng cận chìm hoặc chìm thì giá thành ít nhất cũng phải từ giá vài ba trăm triệu trở lên, còn nếu là vòng Kỳ nam thì giá ít nhất cũng phải từ đôi ba tỷ đồng trở lên.

Trầm hương hảo hạng quý giá nhất đó là Kỳ Nam và được chia thành thứ hạng theo màu sắc khác nhau: Nhất: bạch (trắng); nhì: thanh (xanh); tam: huỳnh (vàng); tứ: hắc (đen)”, ông Biện Quốc Dũng nói.

Ngoài ra, Ông Biện Quốc Dũng chia sẻ thêm vài nét nhận biết về các loại nhang Trầm (thiên nhiên - tự nhiên - hóa chất); Nhang trầm hương thiên nhiên được sản xuất từ nguyên liệu Trầm hương rừng núi lấy từ cây Dó bầu được mọc hoang trong những cánh rừng già, trung bộ Việt Nam, do tác động từ bên ngoài như bão táp, mảnh bom, sét đánh đổ cây gãy cành gây lên những vết thương. Một loài nấm ăn vào làm loang các vết thương này ra thân, bao nhiêu chất bổ của cây đổ về nuôi dưỡng vết thương đến khi có Trầm thì cây cũng kiệt quệ được các phu trầm khai thác về, sau khi làm thành phẩm thì các dăm vụn tỉa từ Trầm được xử dụng xay thành bột làm nhang cây, hoặc tùy vào chất lượng từng loại Trầm mà nhà sản xuất có thể xay thành bột để sản xuất các loại nhang, nhìn hình dáng trên sản phẩm rất đẹp, mịn và nhuyễn bởi có chất lượng tinh dầu Trầm… Nhang khi đốt sẽ cho ra mùi hương thoang thoảng nhẹ nhàng, dịu ngọt mà sâu lắng, khi ta được hít sâu vào đều mang cảm giác với hương vị ngọt ngào, nên dân gian thường hay ví von “sản phẩm đi sâu vào lòng người” nhất là Hương Trầm Khánh Hòa.

Nhang Trầm sạch (Trầm tự nhiên hay còn gọi là Dó xí): Nhang được sản xuất từ nguyên liệu Trầm hương tự nhiên, cũng từ cây Dó bầu được trồng hoặc mọc trong những cánh rừng ven. Không có tác động từ bàn tay của con người, do với điều kiện tự nhiên như các loại côn trùng; Con mối ăn ở gốc ăn lên; Con sùng đục thân; Con kiến vào làm tổ tạo ra các vết thương chằng chịt. Khi khai thác về tùy vào nhu cầu và chất lượng cho từng sản phẩm mà nhà sản xuất sẽ cho ra những dòng sản phẩm tựa như trên. Nhang này khi được đốt lên sẽ cho ra mùi hương thơm thoang thoảng, nhẹ nhàng, cảm giác thư thái, tâm tĩnh lặng dễ chịu. Nhưng chỉ thơm thoảng qua nhẹ nhàng rồi mất, không đi sâu vào bên trong như mùi Trầm hương Dó núi thiên nhiên.

Nhang trầm hóa chất: Nhang được sản xuất từ nguyên liệu Trầm không có nguồn gốc rõ ràng, bột nhang được tẩm từ các chất định hương hoặc từ cây Dó được con người cấy tạo bằng hoá chất trên thân cây Dó trồng, được tác động kích thích các chất tạo Trầm bằng hoá chất không đúng tiêu chuẩn. Nhang này khi đốt lên sẽ cho ra rất nhiều khói, thoáng qua vẫn có mùi thơm nhưng nặng, hít sâu vào hơi gắt và càng sâu cảm giác càng khó chịu, đoạn cuối sẽ để lại trong ta một mùi vị rất khét.

Trầm hương là sản vật quý giá được xuất phát từ những cây Dó bầu được mọc hoang trong những cánh rừng già trung bộ Việt Nam. Đặc biệt là vùng đất Khánh Hòa được thiên nhiên ban tặng những báu vật đó. Trầm hương có rất nhiều các tỉnh thành trên cả nước, nhưng không nơi nào có được chất lượng và mùi thơm như mùi Trầm hương Khánh Hòa.

Trên thế giới có rất nhiều Trầm hương như các nước Đông Nam Á: Lào, Campuchia, Malaysia, Indonesia, Trung Quốc... “Tuy nhiên theo đánh giá của các chuyên gia về Trầm hương thì Trầm hương Việt Nam đứng đầu thế giới, trong đó Khánh Hòa được đánh giá là Trầm hương tốt nhất”, ông Biện Quốc Dũng khẳng định.

Khoa học chứng minh rằng, mùi Trầm là dinh dưỡng ở dạng khí nuôi cho cơ thể sống, tạo sức lực cho cơ thể hoạt động, chữa được nhiều căn bệnh cho thân thể và cả bệnh tâm lý.

Theo Đông y, Trầm hương là vị thuốc quý hiếm, có vị cay, tính ôn, vào ba kinh: tì, vị, thận; có tác dụng giáng khí, nạp thận, bình can, tráng nguyên dương, chữa các bệnh đau bụng, đau ngực, nôn mửa, hen suyển, lợi tiểu, giảm đau, trấn tĩnh, hạ sốt, cấm khẩu, thổ huyết, khó thở... Theo Tây y, Trầm hương có tính kháng sinh, tạo kháng thể mạnh, có tác dụng chữa một số bệnh về tim mạch, hô hấp, thần kinh, tiêu hoá, bệnh về tiết niệu…

Trong Trầm hương tinh dầu Trầm có giá trị đặc biệt, được dùng làm chất định hương, ngoài dược liệu còn được sử dụng cho các loại hương liệu như: Nước hoa, mỹ phẩm cao cấp, có tính chất huyền bí, linh thiêng đối với một số tôn giáo, nhất là đối với Hồi giáo.

Trầm hương khi đốt tỏa mùi rất thơm và được cho là hương thơm hữu ích bậc nhất. Nhiều nước phương Đông có tập quán đốt Trầm hương hoặc nhang sản xuất từ Trầm hương trong lễ cúng tổ tiên, đất trời, thần thánh; đốt Trầm hương để chữa bệnh, trừ tà, tạo sự may mắn, hưng phấn. Một số tôn giáo đốt Trầm hương trong các nghi lễ được xem là vật giao lưu truyền cảm giữa con người của thế giới thực tại với thế giới thần linh. Đốt Trầm được coi là nghi thức dâng cúng linh thiêng cao quý nhất. Một công dụng tuyệt vời khác của Trầm hương đó là thiền trầm.

Có thể nói, hương thơm của Trầm hương giúp tẩy sạch những ô uế, bẩn tục của không gian xung quanh, giúp thức tỉnh người thiền và tạo ra sự thư thái, tĩnh lặng trong tâm hồn. Bên cạnh đó, hương thơm của Trầm cũng giúp gạt bỏ những ý nghĩ về bộn bề cuộc sống, giảm bớt những căng thẳng, lo toan của con người và đưa họ vào trạng thái tốt nhất trong không gian thiền định.

Nói về mong muốn của mình, ông Biện Quốc Dũng bộc bạch: Trầm hương thiên nhiên ở Khánh Hòa hiện nay đặc biệt rất khan hiếm, dường như không còn để khai thác. Do tích lũy mua từ nhiều năm nên hiện nay Công ty TNHH Trầm Hương Non Nước Khánh Hòa còn giữ được một số lượng Trầm, bột Trầm thiên nhiên khá nhiều dùng để phục vụ người tiêu dùng.

“Hiện nay, ở Khánh Hòa nhiều sản phẩm Trầm giả, Trầm tẩm hương liệu bán ra thị trường vẫn chưa thể kiểm soát và người tiêu dùng vẫn bị lừa. Ông Dũng mong muốn sẽ có cơ quan chức năng sớm vào cuộc kiểm tra, xử lý để người tiêu dùng không mua phải Trầm giả”.

Dù bất cứ hoàn cảnh nào trong quá khứ, hiện tại hoặc kể cả tương lai thì Trầm hương vẫn mãi mãi là tài vật không thể thiếu trong đời sống văn hóa, tinh thần và tâm linh của mỗi người dân Việt chúng ta…

Đỗ Vương