Xây dựng hệ thống tích hợp dữ liệu quan trắc môi trường quốc gia

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân cho biết: Trước thời đại công nghệ ngày càng phát triển, Bộ TN&MT đã và đang hoàn thiện các hướng dẫn, quy định về hoạt động công bố thông tin chất lượng môi trường; nâng cấp nền tảng hệ thống thông tin, ứng dụng công nghệ mới phục vụ hệ thống truyền dẫn và tiếp nhận, xử lý dữ liệu; xây dựng cơ sở dữ liệu và các phần mềm, ứng dụng để công bố, công khai thông tin môi trường một cách thống nhất, hiệu quả để phục vụ nhân dân.

Bộ TN&MT cũng đã xây dựng, hoàn thiện và trình Thủ tướng Chính phủ Quy hoạch tổng thể Mạng lưới Quan trắc môi trường quốc gia. Đây là quy hoạch có tính chất kỹ thuật chuyên ngành, tiếp nối các quy định trước đây tại Quyết định 16/2007/QĐ-TTg và Quyết định số 90/QĐ-TTg để tiếp tục hoàn thiện, là cơ sở pháp lý quan trọng để tăng cường đầu tư cho công tác quan trắc môi trường một cách đồng bộ và hiện đại trên toàn lãnh thổ Việt Nam.

Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân, mặc dù có bối cảnh thuận lợi, nhưng xét một cách khách quan thì công tác quản lý, lưu giữ, sử dụng thông tin dữ liệu môi trường vẫn còn gặp nhiều hạn chế và khó khăn. Chính vì vậy, Thứ trưởng mong muốn thông qua hội thảo, các đại biểu sẽ thảo luận, đề ra các giải pháp để sớm triển khai và đưa Quy hoạch tổng thể quan trắc môi trường quốc gia giai đoạn 2021 - 2030, định hướng đến năm 2050 đáp ứng yêu cầu thực tiễn đảm bảo phục vụ hiệu quả cho công tác quản lý nhà nước về môi trường; tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong công tác công bố, cung cấp, chia sẻ, khai thác sử dụng thông tin, số liệu môi trường.

Ngoài ra, cơ quan Trung ương và địa phương cần phổ biến, rà soát, điều chỉnh đảm bảo thống nhất trong triển khai, hiệu quả thực thi và chia sẻ đồng bộ số liệu Trung ương, địa phương; đẩy mạnh công tác xây dựng Hệ thống tích hợp dữ liệu quan trắc môi trường quốc gia công khai, hiệu quả, ứng dụng công nghệ tiên tiến hiện đại, đảm bảo tính liên thông và thống nhất trên toàn quốc.

Theo ông Hoàng Văn Thức – Cục trưởng Cục Kiểm soát ô nhiễm môi trường (Bộ TN&MT), hệ thống tích cực dữ liệu quan trắc môi trường quốc gia ra đời phục vụ hiệu quả cho công tác kiểm soát ô nhiễm môi trường, hướng tới cảnh báo, dự báo môi trường, chủ động phòng ngừa, ứng phó sự cố môi trường, bảo vệ sức khoẻ cộng đồng, giúp Việt Nam chủ động trong quá trình phát triển kinh tế xanh, bền vững.

Hệ thống này được triển khai dựa trên nền tảng cốt lõi là nâng cấp phần mềm Envisoft. Hệ thống sẽ tiếp tục tích dữ liệu mạng lưới quan trắc định kỳ của Trung ương và địa phương; tích hợp với dữ liệu chuyên ngành như viễn thám và GIS, khí tượng thuỷ văn và các dữ liệu bộ, ngành khác. Toàn bộ dữ liệu quan trắc môi trường sau khi được tiếp nhận từ các Bộ, ngành và địa phương cùng với dữ liệu từ chương trình quan trắc môi trường quốc gia được xử lý, kiểm duyệt và phân tích, tổng hợp trên nền tảng công nghệ các siêu máy tính, xử lý dữ liệu lớn với tốc độ cao, trí tuệ nhân tạo, công nghệ tích hợp. Từ đó, công bố thông tin môi trường và dự báo, cảnh báo môi trường.

Chia sẻ thêm về kế hoạch triển khai nâng cấp phần mềm Envisoft, đại diện Trung tâm quan trắc môi trường miền Bắc cho biết, phần mềm sẽ được nâng cấp từ xa tại 22 địa phương sử dụng hạ tầng của Bộ TN&MT và 33 địa phương đang sử dụng hạ tầng của Sở TN&MT. Đối với 8 địa phương còn lại, có hạ tầng công nghệ thông tin phức tạp và đang sử dụng chung với các đơn vị khác sẽ thực hiện nâng cấp và hướng dẫn sử dụng phần mềm trực tiếp tại địa phương (từ 18/12/2023-18/1/2024).

Việc vận hành Hệ thống này sẽ khắc phục tình trạng dữ liệu quan trắc môi trường đang phân mảnh, riêng rẽ hiện nay và tối ưu được nhiều hoạt động. Với hệ thống này, cơ quan quản lý sẽ được cung cấp các thông tin kịp thời, nhận diện các “vùng ô nhiễm” để điều chỉnh chính sách và đưa ra các giải pháp quản lý thiết thực.

Doanh nghiệp sẽ có không gian để kết nối, chia sẻ dữ liệu và công khai thông tin một cách minh bạch. Những thông tin cảnh báo, dự báo ô nhiễm môi trường được phát đi thông qua các bản tin truyền hình, ứng dụng di động, thiết bị online. Người dân dễ dàng tiếp cận thông tin ở bất kỳ đâu, nguy cơ ô nhiễm môi trường được cảnh báo.

Tại Hội thảo, các đại biểu đã trao đổi, thảo luận về việc phát triển mạng lưới quan trắc; việc tích hợp hệ thống thu phí nước thải vào phần mềm; những khó khăn, hạn chế trong công tác công bố, cung cấp, chia sẻ, khai thác sử dụng thông tin, số liệu môi trường từ đó đề xuất các giải pháp.

Kết thúc Hội thảo, Cục trưởng Hoàng Văn Thức ghi nhận và đánh giá cao ý kiến đóng góp của các đại biểu, đồng thời cho biết Cục sẽ tiếp thu để tiếp tục xây dựng và hoàn thiện hệ thống tích hợp dữ liệu quan trắc môi trường quốc gia giữa Bộ, ngành, địa phương

Hoàng Ngân