Thừa Thiên – Huế: Cắt giảm lũ nhờ vận hành hồ chứa hiệu quả

Gần đây nhất, đợt lũ lịch sử vào ngày 13-16/11, tại Thừa Thiên – Huế đã có hơn 17.000 ngôi nhà bị ngập, nhiều nơi vùng đồng bằng, vùng trũng, hệ thống giao thông bị ngập sâu, chia cắt; ở vùng núi sạt trượt gây ách tắc giao thông. Vùng đô thị cũng bị ngập úng nhiều nơi khiến đời sống người dân bị ảnh hưởng nặng nề, các tuyến giao thông thành phố phải đi lại bằng thuyền. Dù vậy, nhờ công tác vận hành hồ chứa hiệu quả cũng góp phần cắt giảm được lũ cho vùng hạ du.

Theo Ban Chỉ huy PCTT&TKCN tỉnh, các hồ chứa thủy lợi, thủy điện trên lưu vực sông Hương, sông Bồ được chỉ đạo thông qua các lệnh vận hành hồ chứa để liên tục cắt giảm đỉnh lũ cho vùng hạ du trong đợt mưa lũ từ ngày 13-16/11.

Với lượng mưa vừa qua, sau khi vận hành giảm lũ cho hạ du mực nước hồ Hương Điền ở mức +57,89 m; tại sông Hương sau khi cắt giảm lũ cho hạ du mực nước hồ Bình Điền ở mức +83,47 m, hồ Tả Trạch +43,48 m, các hồ chứa khi mực nước các sông xuống dưới báo động 1, chủ hồ chủ động vận hành hạ dần mực nước hồ theo quy định.

Các hồ chứa thủy lợi, thủy điện trên lưu vực sông Hương được chỉ đạo thông qua các lệnh vận hành hồ chứa để liên tục cắt giảm đỉnh lũ cho vùng hạ du. Cụ thể, tổng lưu lượng về hồ Tả Trạch và Bình Điền cùng thời điểm lên đến 8.289 m3/s, tổng lưu lượng lớn nhất 2 hồ vận hành về hạ du cùng thời điểm 4.505 m3/s, cắt giảm 46% đỉnh lũ.

Tổng lượng nước về 2 hồ Tả Trạch và Bình Điền là 773 triệu m3, tổng lượng nước 2 hồ vận hành giảm lũ cho hạ du là 246 triệu m3, tổng lượng nước về hạ du 527 triệu m3. Mực nước cao nhất trên sông Hương tại trạm thủy văn Kim Long ở mức +4,34m lúc 17 giờ ngày 15/11 (lũ tháng 10/2020 +4,17m, lũ tháng 11/1999 +5,81m), theo tính toán của cơ quan chức năng, nếu không có hồ Tả Trạch và thủy điện Bình Điền vận hành giảm lũ, mực nước trên sông Hương tại trạm thủy văn Kim Long có thể vượt mức +5,5 m, vận hành hồ đã cắt giảm khoảng 1,16 m.

Tương tự, công tác vận hành hồ Hương Điền trên sông Bồ cũng đã góp phần cắt giảm lũ cho hạ du. Cụ thể, lũ trên lưu vực hồ Hương Điền xuất hiện 2 đợt, trong quá trình vận hành cắt giảm lũ, làm chậm lũ cho vùng hạ du, tổng lượng nước đến hồ 527 triệu m3, tổng dung tích hồ cắt lũ cho hạ du khoảng 97 triệu m3, tổng lượng nước vận hành về hạ du 430 triệu m3, cắt giảm 18,4 % tổng lượng nước về hạ du.

Trong đó, đợt 1 lưu lượng về hồ lớn nhất 6.161 m3/s lúc 23 giờ 30 ngày 13/11, lưu lượng vận hành về hạ du lớn nhất 1.485 m3/s lúc 1 giờ ngày 14/11 (cắt 76 % đỉnh lũ). Mực nước tại trạm thủy văn Phú Ốc đạt đỉnh +3,33 m lúc 2 giờ ngày 14/11, theo tính toán nếu không có hồ Hương Điền mực nước trên sông Bồ tại trạm thủy văn Phú Ốc có thể lên trên +4,5 m, như vậy vận hành hồ đã cắt giảm khoảng 1,17 m nước cho sông Bồ. Đợt 2 lưu lượng về hồ lớn nhất 3.333 m3/s, lưu lượng vận hành về hạ du lớn nhất 3.333 m3/s lúc 18 giờ ngày 15/11, hồ đã đạt mực nước dâng bình thường +58 m không còn khả năng tham gia giảm lũ cho hạ du. Mực nước tại trạm thủy văn Phú Ốc đạt đỉnh +5 m lúc 19 giờ 30 ngày 15/11 (lũ tháng 10/2020: +5,24 m, lũ tháng 11/1999: +5,18 m).

Ông Đặng Văn Hòa, Chánh Văn phòng Ban Chỉ huy PCTT&TKCN tỉnh đánh giá, trận lũ vừa qua, các hồ đã tham gia cắt, giảm đỉnh lũ hiệu quả. Theo dõi sát diễn biến mực nước sông Hương tại trạm Kim Long để điều chỉnh lưu lượng vận hành đảm bảo khống chế mực nước tại Kim Long không vượt mức +1,7 m theo quy định, tạo dung tích phòng lũ. Đối với hồ Hương Điền, đơn vị căn cứ trên dữ liệu vận hành quá khứ các năm 2020, 2022 và 2023 với mức lưu lượng 400-600 m3/s, tùy vào mức triều cường ở hạ du đảm bảo mực nước trên sông Bồ tại trạm Phú Ốc không vượt +2,7 m, và sông Hương tại trạm Kim Long không vượt +1,7 m.

“Chúng tôi luôn tổ chức trực ban theo dõi sát diễn biến thời tiết chủ động xây dựng, điều chỉnh kịch bản vận hành liên hồ chứa, qua đó giảm thiểu thiệt hại cho vùng hạ du các sông trước đợt mưa kéo dài liên tục với lượng mưa rất lớn, tập trung tại vùng núi huyện Nam Đông, Phong Điền và thị xã Hương Trà”, ông Hòa chia sẻ.

Cũng theo Ban Chi huy PCTT&TKCN tỉnh, hiện nay hệ thống thoát lũ vùng hạ du đã có cải thiện, tuy nhiên vẫn chưa đồng bộ, các trục thoát chính bị bồi lắng, rác, bèo cản dòng chảy, nò sáo nuôi trồng thủy sản gây cản trở dòng chảy ra phá. Đặc biệt khu vực sau cống Cầu Long, cống Diên Trường hạ lưu sông Hương. Hệ thống cảnh báo hạ du chưa đồng bộ, nhất là trong tình hình ngập lụt kéo dài nhiều ngày.

“Công tác vận hành hồ chứa hiện nay vẫn còn một số khó khăn, bất cập như độ chính xác của các bản tin dự báo mưa, đây là khó khăn khách quan chung do tình hình biến đổi khí hậu toàn cầu và dự báo định lượng mưa cực khó, mưa không đều giữa các khu vực, mưa cực đoan trong thời gian ngắn, mưa cực đoan khu vực hạ du sau đập. Việc chấp hành của các chủ hồ chứa trong quá trình vận hành còn có lúc chưa đảm bảo yêu cầu, trong khi chưa có thiết bị đo kiểm soát, giám sát lưu lượng vận hành qua tràn. Thời gian tới, chúng tôi sẽ tập trung khắc phục những khó khăn,tồn tại trong quá trình vận hành liên hồ chứa; triển khai tốt việc ứng dụng khoa học công nghệ, thông tin trong phòng, chống thiên tai nhằm thực hiện tốt nhất công tác điều tiết lũ cho vùng hạ du, hạn chế thấp nhất thiệt hại cho người dân trong mùa mưa lũ”, ông Hòa nhấn mạnh.

Văn Dinh