Sớm thông qua Luật Đất đai (sửa đổi) là điều mà cử tri và Nhân dân rất mong đợi

Phát biểu tại phiên thảo luận, Đại biểu Vũ Tiến Lộc (Hà Nội) mong muốn tại Kỳ họp thứ 6 Quốc hội sẽ thông qua dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi), bởi phần lớn các nội dung đã có sự thống nhất, cần có sự quyết tâm cao để thông qua. “Nếu cần bố trí thêm thời gian thì trong thời gian còn lại của kỳ họp sẽ bổ sung thêm thời gian để thảo luận và cố gắng thông qua trong kỳ này vì vướng mắc trong Luật hiện nay là rất lớn, thông qua sớm ngày nào sẽ thúc đẩy kinh tế - xã hội ngày đó”, Đại biểu Vũ Tiến Lộc nhấn mạnh.

Bổ sung thêm nội dung tiêu chí lựa chọn dự án để tạo quỹ đất

Đại biểu Lê Đào An Xuân (Phú Yên) khẳng định việc sớm thông qua Luật Đất đai (sửa đổi) là điều mà cử tri và Nhân dân rất mong đợi. Góp ý đối với quy định về phát triển, quản lý và khai thác quỹ đất đối với dự án tạo lập quỹ đất được quy định tại Điều 113, đại biểu băn khoăn là Luật đã có quy định rõ về các trường hợp giao đất cho thuê đất thông qua đấu giá đấu thầu quyền sử dụng đất việc đưa vào chi tiết các loại hình dự án Nhà nước thu hồi đất tại quỹ đất ở các khoản a, b, c, d của khoản 1 mà không có điều kiện gì bổ sung thì có tạo nên sự không thống nhất với các điều khoản khác của luật hay không?

Đại biểu Lê Đào An Xuân phân tích, với dự án nhà ở thương mại, nếu không có một điều kiện gì cụ thể kèm theo thì có thể hiểu là dự án nhà ở có thể sẽ thu hồi bất cứ lúc nào và gây bất an cho người sử dụng đất. Hay áp dụng các quy định pháp luật khác hoặc là đối với các dự án về sản xuất, cơ sở kinh doanh, thương mại, dịch vụ hay dự án hỗn hợp nhà ở và kinh doanh, việc thu hồi đất có phù hợp với quy định về khuyến khích chuyển nhận quyền nhận chuyển quyền góp vốn thuê quyền sử dụng đất được quy định ở Điều 128 hay không?

Đại biểu Lê Đào An Xuân đề xuất giữ Điều 113. Để xác định được các dự án trọng tâm, đại biểu Lê Đào An Xuân đề nghị điều chỉnh bổ sung thêm nội dung tiêu chí lựa chọn dự án để tạo quỹ đất ở khoản 1 và lược bỏ khoản 2 của điều này.

Nóng vấn đề thu hồi đất

Nêu ý kiến tại phiên thảo luận Quốc hội sáng ngày 3/11, ĐBQH Trần Văn Lâm (Bắc Giang) cho biết, Nghị quyết 18-NQ/TW nêu ra yêu cầu bảo đảm nguyên tắc thỏa thuận trong thu hồi đất. Do đó cần làm rõ khi nào thỏa thuận và thỏa thuận ra sao.

Đại biểu lưu ý cần phân biệt đất thu hồi cho các dự án nhà ở thương mại, nếu là đất ở thì hai bên buộc phải thỏa thuận. Nhưng nếu là đất nông nghiệp thì chỉ có thể là Nhà nước đứng ra thu hồi và chuyển mục đích sử dụng đất và chuyển cho doanh nghiệp thông qua đấu giá. Tuy nhiên, đối với đất nông nghiệp để chuyển cho dự án sản xuất nông nghiệp của doanh nghiệp, theo đại biểu lúc này cần phải thực hiện thỏa thuận.

Tranh luận về vấn đề này, ĐBQH Trịnh Xuân An (Đồng Nai) cho biết, Nghị quyết số 18 có nêu tiếp tục cơ chế thoả thuận trong thu hồi đất, nhưng không yêu cầu tất cả các dự án đều phải thoả thuận.

Đại biểu cho rằng, một trong những mục tiêu quan trọng nhất của Điều 79 là là nhằm phát huy nguồn lực đất đai và nâng cao hiệu quả sử dụng đất, phát triển hạ tầng, kinh tế - xã hội.

Các khoản tại Điều 79 đều là lợi ích công, nhưng quan trọng nhất là phải phát huy được nguồn lực của đất đai. Để đất đai trở thành sức mạnh của nền kinh tế thì phải cho phép thu hồi đối với các dự án. Trong đó, phải có quy định cụ thể về quy mô, tính chất của dự án.

Cụ thể, Đại biểu Trịnh Xuân An đề nghị phải quy định rõ trong Điều 79 những dự án có quy mô từ 300 ha trở lên và phải là những khu đô thị, khu dân cư hiện đại mới đủ tiêu chí để Nhà nước thu hồi đất. "Làm như vậy thì đất nước mới có những đô thị lớn, những công trình dự án lớn. Còn nếu để cho doanh nghiệp tự thỏa thuận thì rất khó, không thể nào dự án hàng trăm ha mà đi thỏa thuận với từng hộ dân, tất nhiên lợi ích của doanh nghiệp và người dân đều phải hài hòa", vị này đề xuất.

Trong khi đó, ĐBQH Trần Văn Tuấn (Bắc Giang) cho biết, tại Điều 79 quy định về các trường hợp Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng đã liệt kê 31 trường hợp cụ thể. Tuy nhiên, đại biểu còn băn khoăn rằng, việc liệt kê các trường hợp cụ thể như vậy có thể sẽ chưa bao quát hết và cho rằng, quy định như vậy vẫn chưa thể giải quyết triệt để.

Vì vậy, đại biểu Trần Văn Tuấn đề xuất Quốc hội xem xét chỉnh sửa, bổ sung điều chỉnh các điều khoản liên quan trong dự thảo luật theo hướng Nhà nước thu hồi đất đối với các trường hợp thực hiện dự án phát triển kinh tế - xã hội, nhất là thu hồi để chuyển đổi mục đích sử dụng thực hiện dự án.

Đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh - Đoàn ĐBQH tỉnh Khánh Hòa phát biểu tranh luận nêu rõ, khu vực đầu tư nước ngoài đã đồng hành cùng chính sách mở cửa và đổi mới của Việt Nam, có nhiều đóng góp tích cực đến phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam. Lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Quốc hội đã rất tích cực mời gọi nhà đầu tư vào Việt Nam, tuy nhiên, Luật Đất đai hiện hành lại hạn chế quyền của nhà đầu tư nước ngoài trong việc tiếp cận quyền được Nhà nước thu hồi đất, giao đất, được nhận quyền sử dụng đất trong phạm vi dự án. Đây là những bất cập nhiều năm qua, ảnh hưởng đến việc triển khai dự án lâu dài.

Theo đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh, dự thảo luật lần này đã bổ sung quy định, những dự án đầu tư nước ngoài đã được đồng ý chủ trương đầu tư thì sẽ được phép thu hồi đất, được phép thương lượng để có quyền sử dụng đất trong phạm vi dự án. Đồng tình với quy định này, đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh cho rằng, quy định như vậy thì nhà đầu tư nước ngoài mới tin tưởng vào chủ trương thu hút đầu tư, yên tâm đầu tư vào Việt Nam. Nội dung này đã được quy định tại Điều 28, đại biểu bày tỏ quan điểm ủng hộ phương án 2, mở rộng phạm vi nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất.

Thống nhất việc mở rộng về các loại đất được làm dự án nhà ở thương mại thông qua thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất

Theo ĐBQH Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị), cơ quan thẩm tra và cơ quan soạn thảo đã có nhiều cố gắng tiếp thu đầy đủ các ý kiến của ĐBQH, có những nội dung chưa thể tiếp thu được cũng đưa ra giải trình thuyết phục.

Về thỏa thuận nhận quyền sử dụng đất hoặc sử dụng quyền sử dụng đất đang có để thực hiện dự án nhà ở thương mại (Điều 128, dự thảo Luật), Báo cáo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đưa ra hai phương án xin ý kiến Quốc hội.

Cụ thể, phương án 1: Giữ quy định về các loại đất được làm dự án nhà ở thương mại thông qua thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất hoặc đang có quyền sử dụng đất như Luật Nhà ở hiện hành, tức là chỉ được thực hiện dự án nhà ở thương mại đối với trường hợp đang có quyền sử dụng đất nếu đó là đất ở hoặc đất ở và đất khác (không phải đất ở, bao gồm cả đất nông nghiệp, đất phi nông nghiệp); chỉ được thực hiện dự án nhà ở thương mại thông qua thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất đối với đất ở.

Phương án 2: Đề nghị mở rộng về các loại đất được làm dự án nhà ở thương mại thông qua thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất hoặc đang có quyền sử dụng đất điều kiện được nhận chuyển nhượng không giới hạn về các loại đất. Chính phủ cũng đề xuất theo hướng này tại Báo cáo số 598/BC-CP.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng cho rằng, đây là nội dung rất mới so với dự thảo Luật trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ Năm. Nếu theo phương án 2 sẽ thúc đẩy tiến trình đô thị hóa, hạn chế thủ tục hành chính và nhiều lợi ích khác như thể hiện tại Báo cáo số 598/BC-CP của Chính phủ. Nhưng với năng lực quản lý hiện nay và cộng với đây là một phương án mới chưa được đánh giá tác động đầy đủ, theo đại biểu, việc để cả haiphương án xin ý kiến của Quốc hội là cẩn trọng và cần thiết.

Qua nghiên cứu, đối chiếu, đại biểu Hà Sỹ Đồng cũng bày tỏ tán thành với phương án thứ 2 nhằm giúp tăng tốc độ đô thị hóa, cung cấp nhà ở cho người dân. Đây là điều thực sự cần thiết hiện nay, vì Việt Nam đang trong quá trình đô thị hóa nhanh, dân cư dồn về đô thị, nếu không mở rộng quyền cung nhà ở, thì cung thấp hơn cầu, giá nhà sẽ cao. Thực tế cho thấy, giá nhà ở tại Việt Nam quá cao so với thu nhập trung bình của xã hội và giá nhà cao buộc họ phải ở trong những căn nhà dưới chuẩn an toàn, cũng không ít trường hợp không chịu được chi phí mua nhà nên chấp nhận xây nhà ở trên đất nông nghiệp.

Tranh luận về thu hồi đất nhà ở thương mại, đại biểu Nguyễn Quang Huân (Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Dương) đồng tình với quan điểm cần phải kiểm soát địa tô chênh lệch nhưng cần làm rõ nội dung cần kiểm soát là giá trị thặng dư siêu ngạch – được tạo ra sau khi có đầu tư của nhà đầu tư. Nếu kiểm soát chặt quá thì không khuyến khích và thu hút được nhà đầu tư, không phát triển được kinh tế xã hội. Nhưng nếu buông lỏng thì một số lợi ích siêu ngạch lại phục vụ lợi ích thiểu số.

Đại biểu Nguyễn Quang Huân cho rằng kiểm soát tốt nhất là thực hiện đấu thầu. Để đấu thầu được thì Nhà nước phải thu hồi đất. Đồng thời đền bù do Nhà nước thực hiện. Khi đó sẽ tiếp cận được giá thị trường. Người sử dụng đất khi được đền bù sẽ được tiệm cận giá thị trường trước khi đầu tư. Như vậy công bằng cho cả nhà đầu tư, người bị thu hồi đất và Nhà nước không bị thất thoát.

Kỳ vọng chính sách đất đai cho bảo tồn văn hóa các dân tộc

Phát biểu ý kiến về dự án Luật Đất đai (sửa đổi) tại hội trường, đại biểu Quốc hội Lê Thị Thanh Xuân - Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Lắk cho biết, cử tri và nhân dân đang rất mong đợi Quốc hội bấm nút thông qua dự án Luật này; đồng thời bày tỏ quan tâm đến chính sách đất đai cho bảo tồn văn hóa các dân tộc…

Đại biểu Lê Thị Thanh Xuân cho biết, dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) đã bổ sung quy định cộng đồng dân cư được Nhà nước giao đất, công nhận quyền sử dụng đất về bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc gắn với phong tục, tập quán, tín ngưỡng của các dân tộc. Đại biểu cho rằng, tuy chỉ là bổ sung một từ “tín ngưỡng” thôi nhưng đã phản ánh được đầy đủ ý nghĩa, vai trò quan trọng của đất đai đối với đời sống vật chất và tâm linh của đồng bào, thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Đảng, Nhà nước, Quốc hội đối với đồng bào các dân tộc thiểu số.

Đại biểu Lê Thị Thanh Xuân nhấn mạnh, theo truyền thống đối với cộng đồng các dân tộc thiểu số, nhất là đối với người Tây Nguyên, đất đai không đơn thuần là nguồn tài nguyên mang lại giá trị vật chất mà trên hết nó thể hiện quyền sở hữu tài sản, vị thế xã hội và đặc biệt là mang tính tâm linh. Điều kiện cần và đủ cho mỗi buôn làng.

Đất đai không chỉ là không gian sinh tồn mà còn là không gian duy trì các mối quan hệ xã hội, giữa các cộng đồng, giữa cá nhân và cộng đồng. Hơn thế nữa còn điều chỉnh cả mối quan hệ ứng xử giữa con người với tự nhiên. Điều này đã góp phần hình thành tri thức ứng xử với tự nhiên một cách cân bằng…

Đại biểu Lê Thị Thanh Xuân nhấn mạnh, khi chính sách đất đai thay đổi sẽ tác động sâu sắc đến không gian sinh tồn và truyền thống văn hóa của đồng bào. Do vậy, đại biểu bày tỏ kỳ vọng về những chính sách trong dự án Luật đất đai (sủa đổi) lần này sẽ là tiền đề cơ bản để giải quyết những vấn đề này. Việc dự thảo luật quy định trách nhiệm của Nhà nước có chính sách đảm bảo đất sinh hoạt cộng đồng cho đồng bào dân tộc thiểu số là quy định hết sức cần thiết, đáp ứng mong đợi của đồng bào để bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống độc đáo trong bối cảnh đất nước hội nhập và phát triển mạnh mẽ.

Giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu, thay mặt cơ quan thẩm tra và cơ quan soạn thảo, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, sẽ tiếp tục phối hợp rà soát tổng hợp đầy đủ ý kiến đại biểu Quốc hội thảo luận để hoàn thiện dự thảo Luật.

Phát biểu kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, trong ngày hôm nay, đã có 49 đại biểu phát biểu, 16 đại biểu tranh luận, 72 đại biểu đã đăng ký nhưng chưa phát biểu do hết thời gian, đề nghị các đại biểu gửi ý kiến bằng văn bản đến Ban Thư ký để tổng hợp.

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ chỉ đạo các cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra, cơ quan hữu quan nghiên cứu tiếp thu đầy đủ các ý kiến tham gia để chỉnh lý, hoàn thiện báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án luật, hoàn thiện dự án luật.

Đồng thời, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ tổ chức phiên họp giữa hai đợt họp để cân nhắc kỹ lưỡng, đánh giá nhiều mặt để báo cáo Quốc hội, chỉ trình Quốc hội thông qua khi dự án luật đảm bảo chất lượng, đáp ứng được yêu cầu thực tiễn và khả thi. Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị các đại biểu Quốc hội tiếp tục tham gia với tinh thần trách nhiệm cao vào việc hoàn thiện dự thảo luật.

Trường Giang - Khương Trung