TP.HCM cam kết đi đầu trong chuyển đổi xanh

Theo ông Phan Văn Mãi, hiện nay, TP.HCM đang đối mặt với nhiều thách thức trước tình trạng biến đổi khí hậu diễn biến ngày càng phức tạp, vấn đề an ninh năng lượng, bảo tồn đa dạng sinh học… Tất cả những điều đó ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của thành phố, giảm động lực tăng trưởng. Vì vậy, TP.HCM cần phải nắm bắt xu hướng chuyển đổi xanh và thúc đẩy chuyển đổi xanh tạo không gian mới, tạo ra động lực mới, năng lực cạnh tranh mới cho nền kinh tế thành phố, góp phần đóng góp vào kinh tế cả nước.

“TP.HCM sẽ là địa phương có trách nhiệm, đi đầu trong chuyển đổi xanh, phát triển bền vững; và nhận nhiệm vụ là địa phương đầu tiên, có trách nhiệm lớn nhất trong thực hiện cam kết quốc tế của Chính phủ về mục tiêu giảm phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. TP.HCM không có lựa chọn nào khác là phải đi tiên phong trong chuyển đổi xanh” - Chủ tịch UBND TP.HCM Phan Văn Mãi nhấn mạnh.

Cũng theo người đứng đầu chính quyền TP.HCM, với việc nhận trách nhiệm nặng nề đó, TP.HCM đã khởi động và có những nghiên cứu ban đầu về chuyển đổi xanh. Tại Diễn đàn kinh tế TP.HCM lần thứ 4 sắp tới, TP.HCM sẽ có công bố khung chiến lược về phát triển xanh. Trong đó, TP.HCM sẽ tập trung phát triển nguồn lực bằng việc huy động tài chính xanh, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đẩy mạnh kết nối trong nước và quốc tế. Đồng thời, sẽ ban hành chính sách hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và hệ thống chính sách liên quan nhằm đảm bảo trọng tâm giúp quá trình chuyển đổi xanh diễn ra nhanh hơn, hiệu quả hơn.

Theo nhóm nghiên cứu của Đại học Kinh tế TP.HCM và Đại học Bristol (Vương quốc Anh), TP.HCM hiện đang phát thải khoảng 38,5 triệu tấn carbon/năm, trong đó ngành công nghiệp chịu trách nhiệm khoảng 20 triệu tấn và ngành giao thông khoảng 13 triệu tấn. TP.HCM đặt mục tiêu giảm phát thải 10% vào 2030 và 30% nếu có thêm sự trợ giúp quốc tế - tương đương khoảng 4-12 triệu tấn carbon trong vòng 7 năm tới. Đây là một mục tiêu đầy tham vọng.

Nhóm nghiên cứu đưa ra khuyến nghị, TP.HCM cần một lộ trình giảm phát thải rõ ràng; đẩy nhanh tiến độ kiểm đếm và cấp hạn ngạch phát thải cho các công ty trong các ngành quan trọng nhằm giúp các doanh nghiệp có thể tính toán nỗ lực giảm phát thải; cần lồng ghép các mục tiêu giảm phát thải cụ thể vào tất cả các dự án đầu tư công trong giai đoạn tới, đặc biệt các dự án cơ sở hạ tầng, cùng với đó là ưu tiên sử dụng các công nghệ sạch, ít phát thải.

Ngoài ra, nhóm nghiên cứu cho rằng, với vai trò trung tâm tài chính, TP.HCM cần xây dựng các ưu đãi chính sách làm giảm rào cản gia nhập cho tín dụng xanh, thông qua các trợ cấp theo hướng đền bù rủi ro và bảo đảm tài trợ, cũng như hỗ trợ chi phí giao dịch liên quan đến phát hành trái phiếu xanh cho các tổ chức phát hành.

Đặc biệt, TP.HCM cần tận dụng các ưu đãi từ Nghị quyết 98 để dẫn dắt dòng vốn quốc tế vào Việt Nam thông qua việc thúc đẩy giải pháp cải thiện cấu trúc của thị trường và kết nối thị trường trái phiếu xanh và thị trường carbon tự nguyện trong nước với khu vực. Đồng thời, Thành phố nên xem đây là một nhiệm vụ quan trọng cho một trung tâm tài chính quốc tế thế hệ mới: xanh hoá (số hoá).

Nhóm nghiên cứu của Đại học Kinh tế TP.HCM và Đại học Bristol (Vương quốc Anh) cũng cho rằng, với vai trò trung tâm phân phối - cửa ngõ xuất khẩu, việc xây dựng sàn trao đổi tín chỉ carbon theo dạng ETS (hệ thống giao dịch khí thải) cần phải được thực hiện sớm, đạt được thí điểm vào năm 2025. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp xuất khẩu trong nhóm ngành chịu ảnh hưởng bởi CBAM (cơ chế điều chỉnh biên giới carbon sẽ được EU áp dụng từ 2026) cũng cần được ưu tiên tham gia thị trường ngay từ giai đoạn thí điểm, để giảm được những chi phí tăng lên theo yêu cầu từ phía EU.

Tại Việt Nam, các hoạt động tham gia thị trường carbon quốc tế cũng đã được nhiều bên liên quan thực hiện thông qua các dự án thuộc Cơ chế phát triển sạch (CDM) từ những năm 2005 và sau này là các dự án được triển khai theo các cơ chế GS, VCS... Tính đến cuối năm 2022, đã có tổng cộng 29,4 triệu tín chỉ carbon từ cơ chế CDM, khoảng 10 triệu tín chỉ carbon hình thành từ cơ chế GS, VCS...

Để thực hiện hiệu quả và huy động các nguồn lực tham gia thị trường carbon, Luật Bảo vệ môi trường sửa đổi năm 2020 lần đầu tiên đưa ra quy định về việc tổ chức và phát triển thị trường carbon trong nước. Đặc biệt, Nghị định 06/NĐ-CP đã quy định cụ thể hóa lộ trình phát triển thị trường carbon, theo đó sàn giao dịch tín chỉ carbon sẽ được thành lập và tiến hành thử nghiệm từ năm 2025.

Theo các đại biểu tham dự Hội thảo, việc sớm xây dựng và đi vào vận hành thị trường carbon sẽ giúp tăng cơ hội đàm phán; đồng thời, giảm thuế carbon phải nộp khi xuất khẩu hàng hóa sang các thị trường, qua đó giữ lại được nguồn tài chính để phát triển, đầu tư vào các dự án xanh, phát triển bền vững, giảm phát thải trong nước.

Nguyễn Quỳnh