Cuộc sống là báu vật

Sau này, tôi hiểu cảm và vận dụng phù hợp với cảnh sống của mình mà thôi. Năm đó, bác sĩ họ Đỗ bị lên bàn phẫu thuật, sau ca thập tử nhất sinh và sau thời gian khá dài nằm trong phòng hồi sức, ông dần ý thức mình sống lại. Hé mở đôi mắt, hình ảnh đầu tiên mà ông thấy được là một chiếc lá vàng cong queo trên bệ khung cửa sổ. Ông nhìn nó hồi lâu và trong tâm cảm của người vừa quay về từ cửa tử, ông thấy chiếc lá khô thật sự là một báu vật. Những đường gân lá được cấu trúc vi tế diệu kỳ. Đường viền răng cưa quanh chiếc lá ánh lên những nguồn sáng lung linh. Dù đã rời cành nhưng ông dường như thấy nó đang mang sự sống khác, có gì đó như là hơi thở nhè nhẹ từ sắc vàng đằm thắm. Ngay cả cách chiếc lá cong cuộn lại cũng điệu nghệ với những cung lượn hoàn hảo. Ông mở mắt nhìn rộng ra, chiếc lá trong tương quan với khung cửa và những tia nắng xiên chéo qua tấm rèm kéo lửng tạo thành một bức tranh sâu thẳm ý nghĩa sự sống.

Thái độ sống biết trân quý những gì tạo hóa ban cho quanh mình để đời sống con người được phong phú cũng là một phần trong đức tính hướng thượng mà tôi đã nhiều lần viết qua các truyện ngắn và tản văn. Tuy nhiên lần này tôi muốn đặt ý tưởng đó trong khung trời hẹp hơn và dễ vận dụng vào đời sống hơn. Thuật sống an lạc ở nơi rừng núi heo hút hay những trời hẹp khác gói gọn trong bốn chữ: Thấy gì cũng đẹp. Ngộ được bốn chữ này sẽ giúp những người dù sa chân lỡ bước, dù chủ động chọn lựa hay hoàn cảnh đưa đẩy cũng đều có được những ngày tháng sống an nhiên tự tại.

Ví như, khi đi trong rừng, thấy một cành cây mục rã trơ lõi, thay vì nghĩ nó là củi đun hoặc vứt đi, ta lại thấy nó là tác phẩm nghệ thuật. Cưa một chút phần nhô ra của thân, lật lại thành cái đế tự nhiên, loại bỏ vài chỗ thừa là ta có ngay cái để ngắm nhìn, tưởng tượng, mê đắm và thầm cảm ơn Mẹ Thiên Nhiên đã cho ta được sống ở nơi có quá nhiều thứ đẹp đến mê hồn như vậy.

Hoặc như khu rừng bạch đàn sau nhà tôi, mới đó mà tất cả đã vút lên thẳng thớm, ken dày. Bầu trời bên trên như được thêu dệt thành một tấm mành ren khổng lồ, với nhiều họa tiết kết hợp độc đáo đều đặn hun hút về xa. Những chùm lá non hồng hồng cong nhẹ, đong đưa tay vẫy, những chùm lá bạc lóng lánh nụ cười, tất cả đang cố khơi gợi một ý nghĩa huyền bí gì đó. Bỗng nhiên có cơn gió ùa đến, những ngọn cây đồng loạt nghiêng qua, nghiêng lại nhịp nhàng như sóng biển. Và nữa, những bầy ong vàng nâu bỗng từ đâu xuất hiện, phát ra những tiếng vo ve, u u, chúng đang hút mật hoa và đang thêu dệt gì đó nơi màn trời lấp ló hoa vàng và lá đỏ. Tôi tiến sâu vào rừng bạch đàn dăm mươi bước nữa, chìm ngập trong lòng một niềm vui mới mẻ. Tôi yên lặng ngất ngây ngắm nhìn và xúc động. Đẹp đến nghẹt thở! Rừng cây lạ lùng này ngay phía sau nhà tôi mà giờ tôi mới nhận ra. Tôi đã hái đủ lá xông từ lâu nhưng vẫn đứng đó, đứng chôn chân thật lâu, rừng cây tăm tắp hiện hữu ngay trước mắt tôi như một bài học lớn về cái đẹp. Bản thân cái đẹp luôn chứa trong nó những bài học lớn.

“Đó là nghệ thuật thị giác” (Visual Art), một họa sĩ bạn tôi nói, nhà văn cũng như người làm nghệ thuật thị giác luôn thấy gì cũng đẹp, từ vật vứt đi đến cành cây, con vật đang sống, từ vẻ bất động buồn bã héo rũ đến những hành vi bất chợt, mạnh mẽ, từ mưa đến nắng, từ sần sùi đến mướt láng… Người thấy gì cũng đẹp là người đã lĩnh hội trọn vẹn nghệ thuật thị giác. Tuy nhiên nói vậy là nói thuần về công việc sáng tạo bởi nghệ thuật thị giác là hình thức nghệ thuật tạo ra các sản phẩm nghệ thuật bắt nguồn từ tự nhiên, chủ yếu tác động vào thị giác. Điều tôi muốn chia sẻ trong bài viết nho nhỏ này là việc áp dụng nó vào đời sống, để dìu ba đào về chân trời khác và để sống an nhiên tự tại giữa những nơi đìu hiu hút gió hoặc với người có đời sống quạnh hiu, một cách tương tự như thiền bất cứ nơi đâu mà có lần thầy Nhất Hạnh đã dạy. Thay vì quán tưởng, ta hãy để cho trí tưởng tượng được bay bổng.

Cái đẹp luôn cuốn hút chúng ta. Cái đẹp không mang lại trực tiếp cơm gạo nhưng nó làm cho những người làm ra cơm gạo thấy hạnh phúc và biết quý trọng đời sống. Tôi nhớ không nhầm là có lần nhà văn Nguyễn Quang Thiều đã chia sẻ trên facebook cái triết lý thâm thúy ấy của người làng Chùa quê mình. Cái đẹp không chỉ giúp con người dìu ba đào về chân trời khác mà còn biến chính đời sống của mình thành một cái đẹp nho nhỏ trong lòng đời sống.

Nhà văn Nguyễn Hiệp