Biến đổi khí hậu gia tăng ở Tây Nam Thái Bình Dương: Hối thúc cảnh báo sớm

Các tác động và rủi ro liên quan đến khí hậu

Ông Petteri Taalas, Tổng thư ký WMO cho biết hiện tượng El Nino, diễn ra sau 3 năm La Nina rất có thể sẽ tiếp tục trong thời gian còn lại của năm nay. Điều này sẽ có tác động lớn đến khu vực Tây Nam Thái Bình Dương vì El Nino thường khiến nhiệt độ cao hơn, các kiểu thời tiết phức tạp và nhiều đợt nắng nóng trên biển hơn cũng như hiện tượng tẩy trắng san hô.

Trước đó, hiện tượng La Nina kéo dài 3 năm gây ảnh hưởng rõ rệt đến nhiệt độ vào năm 2022. Mặc dù La Nina thường khiến thời tiết mát lạnh, nhưng năm 2022 vẫn là một năm nóng đối với khu vực Tây Nam Thái Bình Dương. Nhiệt độ trung bình năm 2022 cao hơn từ 0,2°C đến 0,3°C so với thời điểm xảy ra La Nina mạnh cuối cùng vào năm 2011.

Hiện tượng La Nina góp phần gây ra sự bất thường về lượng mưa đáng kể trong khu vực. Hầu hết các đảo xích đạo Thái Bình Dương đều trải qua điều kiện khô hạn hơn bình thường, Kiribati và Tuvalu bị thiếu nước nghiêm trọng. Trong khi đó, Australia chịu thiệt hại kinh tế đáng kể do lũ lụt lớn.

Theo Cơ sở dữ liệu thiên tai quốc tế (EM-DAT), năm 2022, có tổng cộng 35 đợt thiên tai ở Tây Nam Thái Bình Dương, trong đó hơn 70% là lũ lụt. Những đợt thiên tai này khiến hơn 700 người tử vong, trong đó hơn 70% có liên quan đến bão. Thiên tai cũng làm ảnh hưởng đến hơn 8 triệu người và gây ra tổng thiệt hại kinh tế gần 9 tỷ USD. Bão là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu và ảnh hưởng đến số lượng người lớn nhất vào năm 2022, đặc biệt là ở Philippines và Fiji.

Trong khi đó, theo báo cáo của WMO, so với năm 2021, số vụ thiên tai trong năm 2022 đã giảm, nhưng thiệt hại kinh tế tăng lên. Cụ thể, năm 2022 thiệt hại kinh tế do lũ lụt là 8,5 tỷ USD, gần gấp 3 lần so với 1 năm trước, trong đó phần lớn thiệt hại là do hàng loạt trận lũ lụt ở Australia. Bão nhiệt đới Megi và Nalgae cũng gây ra lũ lụt tàn khốc ở Philippines.

WMO cho biết tốc độ dâng của mực nước biển cao hơn một chút so với tốc độ trung bình toàn cầu, đạt khoảng 4 mm mỗi năm ở một số khu vực.

Mặc dù La Nina xuất hiện, nhưng các đợt nắng nóng trên biển vẫn xảy ra ở nhiều nơi trong khu vực. Các đợt nắng nóng dai dẳng và rõ rệt nhất xảy ra ở khu vực rộng lớn phía Đông Bắc Australia và phía Nam Papua New Guinea ở Biển Solomon và Biển San hô trong hơn 6 tháng.

“

So sánh thiệt hại kinh tế do thiên tai ở khu vực Tây Nam Thái Bình Dương vào năm 2022 với mức trung bình trong 20 năm qua (2002-2021) cho thấy thiệt hại do lũ lụt vào năm 2022 (khoảng 8,5 tỷ USD), cao hơn gấp 4 lần mức trung bình 20 năm qua. Năm 2022, lũ lụt gây thiệt hại kinh tế cao nhất ở Australia với tổng thiệt hại hơn 8 tỷ USD, tiếp theo là Indonesia (hơn 74 triệu USD) và Philippines (hơn 11 triệu USD).

Đại dương đã hấp thụ hơn 90% lượng nhiệt dư thừa trong hệ thống khí hậu. Sự nóng lên của đại dương đóng góp khoảng 40% vào sự gia tăng mực nước biển trung bình toàn cầu được quan sát thông qua sự giãn nở nhiệt của nước biển. Nó đang làm thay đổi dòng hải lưu, gián tiếp làm thay đổi đường đi của bão và ảnh hưởng đến hệ sinh thái biển.

Hầu hết các khu vực ở Tây Nam Thái Bình Dương đều có hiện tượng nóng lên ở khu vực có độ cao từ 0 đến 700 mét trên mực nước biển kể từ năm 1993. Theo báo cáo, tốc độ nóng lên mạnh mẽ, vượt quá 2-3 lần tốc độ nóng lên trung bình toàn cầu được ghi nhận ở Biển Solomon và phía Đông Quần đảo Solomon; Biển Arafura, Banda và Timor; phía Đông của Philippines; dọc theo bờ biển phía Nam của Indonesia và ở biển Tasman.

Tại Indonesia, các ước tính vệ tinh về diện tích sông băng ở phía Tây đảo New Guinea cho thấy tổng diện tích băng vào tháng 4/2022 là 0,23 km2, giảm khoảng 15% so với đánh giá trước đó là 0,27 km2 vào tháng 7/2021. Từ năm 2016 đến năm 2022, diện tích băng giảm trung bình khoảng 0,07 km2 mỗi năm. Các phép đo độ dày băng cho thấy độ dày của băng giảm 24 m từ tháng 6/2010 đến đầu năm 2021 và ước tính độ dày băng còn lại vào tháng 12/2022 chỉ là 6 mét.

Vì một “Thái Bình Dương xanh”

Báo cáo tình trạng khí hậu ở Tây Nam Thái Bình Dương 2022 được công bố tại Hội nghị Bộ trưởng Thái Bình Dương về Khí tượng lần thứ ba (PMMM-3) và Hội nghị kết nối các nhà tài trợ và đối tác phát triển lần thứ nhất tại Fiji. Những hội nghị này tập trung vào chủ đề: “Duy trì Dịch vụ Thời tiết, Khí hậu, Nước và Đại dương vì một Thái Bình Dương xanh kiên cường”.

Các hội nghị quy tụ các Bộ trưởng, đại diện của các Cơ quan Khí tượng Thủy văn Quốc gia (NMHS) ở Thái Bình Dương, cũng như đại diện của các đối tác phát triển như Ban Thư ký Chương trình Môi trường Khu vực Thái Bình Dương (SPREP), WMO và khu vực tư nhân nhằm tăng cường các dịch vụ khí hậu và thời tiết ở Thái Bình Dương.

“Người dân Thái Bình Dương đang hứng chịu tác động của ba cuộc khủng hoảng hành tinh gồm biến đổi khí hậu, mất đa dạng sinh học và ô nhiễm. Các nhà lãnh đạo Thái Bình Dương đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp về khí hậu, tái khẳng định đây hiện là mối đe dọa hiện hữu lớn nhất mà khu vực này phải đối mặt”, Tổng Giám đốc SPREP Sefanaia Nawadra cho biết.

Theo Giáo sư Taalas, cảnh báo sớm là một trong những cách hiệu quả nhất để giảm thiệt hại do thiên tai, vì nó trao quyền cho mọi người đưa ra quyết định dựa trên cơ sở rủi ro đối với an ninh lương thực cũng như các lĩnh vực khác. Ông cho rằng mặc dù đã có những nỗ lực liên tục nhằm củng cố các hệ thống cảnh báo sớm đa nguy cơ, nhưng báo cáo hiện tại cho thấy rõ vẫn còn những lỗ hổng đáng kể cần được giải quyết.

Bà Armida Salsiah Alisjahbana, Phó Tổng thư ký Liên Hợp Quốc kiêm Thư ký điều hành của Ủy ban Kinh tế và Xã hội khu vực châu Á - Thái Bình Dương (ESCAP) nhấn mạnh: “Sáng kiến Cảnh báo sớm cho tất cả có ý nghĩa quan trọng ở Thái Bình Dương, nơi đặc trưng bởi các điểm nóng rủi ro thiên tai đang gia tăng và mở rộng khi các thảm họa khí tượng thủy văn liên quan đến khí hậu cũng gia tăng”.

Theo bà, ESCAP và WMO sẽ phối hợp để tiếp tục đầu tư vào việc tăng cường tham vọng về khí hậu và đẩy nhanh việc thực hiện các hành động chính sách, bao gồm đưa ra các cảnh báo sớm cho tất cả mọi người trong khu vực để không ai bị bỏ lại phía sau trong bối cảnh cuộc khủng hoảng biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng.

Báo cáo cho thấy ngành nông nghiệp là một trong những ngành quan trọng nhất bị ảnh hưởng bởi các thảm họa liên quan đến khí hậu, phản ánh các kế hoạch thích ứng của nhiều quốc gia ở Tây Nam Thái Bình Dương. Do đó, tăng cường khả năng phục hồi của các hệ thống thực phẩm là ưu tiên hàng đầu.

Mai Đan