Trồng rau sạch, nông dân yên tâm gắn bó với ruộng đồng

Về vùng trồng rau Chúc Sơn, điều gây ấn tượng nhất có lẽ là việc HTX đầu tư cả một hệ thống trạm quan trắc thời tiết thông minh chuyên dùng cho việc lên kế hoạch chăm sóc rau, quả.

Thực tế đối với một HTX rau quả, thời tiết chính là yếu tố quan trọng, quyết định tới năng suất và chất lượng sản phẩm. Theo chị Trương Thị Mai, Kỹ sư nông nghiệp của HTX rau Chúc Sơn, trước đây khi chưa có trạm quan trắc, chỉ một trận mưa rào có thể làm dập nát, phá hỏng cả ruộng rau, đặc biệt là những loại rau thơm, hành lá, không thể thu hoạch được. Nay khi có thông tin dự báo sắp mưa to gió lớn, người dân sẽ mang lưới, màng chắn ra che phủ luống rau, giúp giảm thiểu thiệt hại.

Anh Hoàng Đăng Vương, cán bộ HTX rau quả sạch Chúc Sơn cho biết, HTX đã đưa trạm quan trắc vào hoạt động từ năm 2017. Qua 6 năm, hiệu quả dự báo đạt độ chính xác cao lên tới 99%. Với bán kính phủ sóng 15km, trạm quan trắc dự báo nhiệt độ, độ ẩm, tốc độ gió, lượng mưa..., làm căn cứ để nông dân xây dựng kế hoạch gieo trồng, chăm sóc, bảo vệ rau, quả tương đối hiệu quả. “Với công việc trồng rau, thời tiết biến đổi liên tục khiến nông dân rất vất vả. Bởi vậy, việc dự báo trước thời tiết để lên kế hoạch sản xuất sẽ giảm công lao động cho họ” – anh Vương chia sẻ.

Hiện nay, ngoài sản xuất, HTX Rau quả sạch Chúc Sơn cũng đứng ra làm đầu mối tiêu thụ cho 5 HTX khác. Tất cả các đơn vị đều phải lên kế hoạch sản xuất và yêu cầu nông dân tuân thủ quy định 4 đúng: đúng thuốc, đúng liều, đúng lúc và đúng cách. HTX hỗ trợ các thành viên về tiêu thụ sản phẩm và cung ứng dịch vụ, vật tư. Hằng năm, HTX cũng thường xuyên tập huấn nông dân về kỹ thuật gieo trồng, canh tác đảm bảo quy trình VietGAP, GlobalGAP; về hình thức, mẫu mã, chất lượng sản phẩm đáp ứng các quy chuẩn cần thiết.

Chị Trương Thị Mai chia sẻ, để chủ động nâng cao chất lượng rau quả, thời gian qua, HTX  cũng đã đầu tư trang bị nhà lưới cho khoảng 4 ha rau tại Chúc Sơn (chiếm khoảng 30% diện tích). Nông dân bắt buộc phải có nhật ký canh tác mới có thể đưa rau vào hệ thống sơ chế, phân phối của HTX. Điều này khác biệt rất nhiều so với cách thức canh tác truyền thống trước đây.

Để đảm bảo các quy định này, HTX áp dụng quy trình giám sát chất lượng có sự tham gia (PGS) của nhiều bên. Theo đó, hàng ngày, các thành viên trong nhóm hợp tác sẽ giám sát lẫn nhau trên đồng ruộng. Ngoài ra, cán bộ quản lý sản xuất của HTX cũng sẽ kiểm tra và giám sát sản xuất của các thành viên. Đại diện khách hàng cũng có thể giám sát đột xuất với tần suất ít nhất 1 lần/quý; siêu thị - nơi HTX cung cấp rau thực hiện kiểm tra mẫu rau theo ngày. Các cơ quan chức năng liên quan cũng thực hiện lấy mẫu kiểm tra ít nhất 6 tháng một lần.

Ông Hoàng Văn Thám - Giám đốc HTX Rau quả sạch Chúc Sơn chia sẻ, điểm mấu chốt giúp khẳng định thương hiệu HTX Rau quả sạch Chúc Sơn là truy xuất nguồn gốc và minh bạch sản phẩm. Mỗi hộ nông dân tham gia HTX đều có mã truy suất nguồn gốc. Mã này sẽ được dán vào từng bó rau, quả rồi mới đưa đến tay khách hàng. Họ có thể kiểm tra chất lượng sản phẩm và truy xuất nguồn gốc một cách dễ dàng.

Ngay từ khi gây dựng HTX, chúng tôi hướng đến phân khúc khách hàng là các bếp ăn trường học, bệnh viện, chuỗi siêu thị, công ty phân phối và chế biến thực phẩm. Đặc biệt là khách hàng có yêu cầu cao về chất lượng (cần có chứng nhận tiêu chuẩn), đảm bảo giá cả và minh bạch thông tin.

Hiện tại, mỗi ngày, HTX cung cấp khoảng 3,5 tấn rau trực tiếp đến các khách hàng. Trong đó có 2 siêu thị Lotte và 21 siêu thị trong chuỗi Big C, Go, Tops; 4 công ty, nhà máy; 18 trường học và 3 bệnh viện trên địa bàn Hà Nội. Sản phẩm đa dạng về chủng loại, ổn định về sản lượng và đáp ứng tiêu chí “mùa nào sản phẩm ấy” – ông Thám cho biết.

Đảm bảo chất lượng, vệ sinh và an toàn theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, có truy xuất nguồn gốc từ đồng ruộng, giảm thiểu các hoạt động gây ảnh hưởng tới môi trường xung quanh - đây chính là các yếu tố giúp sản phẩm rau, quả Chúc Sơn có giá trị gia tăng cao, có hàm lượng và giá trị thương hiệu cao và bền vững. Hiện nay, HTX đang hướng tới mở rộng phân khúc thị trường là khách sạn 4-5 sao và các trường liên cấp tư nhân, thậm chí là xuất khẩu sang các thị trường khó tính như châu Âu.

Để xây dựng đủ năng lực sản xuất, HTX đặt mục tiêu tăng từ 52 HTX thành viên hiện tại lên 100 thành viên. Theo ông Hoàng Văn Thám, HTX Chúc Sơn thu hút thành viên dựa trên 2 giá trị cốt lõi. Thứ nhất, khi vào hợp tác xã thì thu nhập của thành viên phải tăng lên. Họ chỉ việc tập trung sản xuất theo kế hoạch chung, còn HTX lo khâu tiêu thụ. Bởi vậy, cho đến thời điểm này, nông dân tham gia HTX đều tăng thu nhập theo từng năm, tối thiểu 5 – 10% nhưng giảm công lao động và năng suất tăng 20 – 25%.

Yếu tố thứ hai chính là môi trường sản xuất, môi trường sống an lành hơn cho sức khỏe của chính họ. Đây là điều mà mỗi nông dân canh tác trên ruộng rau Chúc Sơn đều có thể cảm nhận được. Vị Giám đốc HTX không giấu được vẻ tự hào vì đã góp phần vào công tác giảm nghèo của địa phương. Thu nhập của người trồng rau tăng lên, nông dân cũng yên tâm sống với nghề, gắn bó với quê hương.

Khánh Ly