Phát huy nguồn lực khoáng sản và tài nguyên nước để Đắk Nông phát triển: Khai thác phù hợp giúp ngành khoáng sản ngày một “bứt tốc”

Xác định rõ tài nguyên khoáng sản là nguồn lực trước mắt và lâu dài để phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, thời gian qua, tỉnh Đắk Nông luôn quan tâm bảo vệ, khai thác hiệu quả, hợp lý tài nguyên khoáng sản.

Chính sách gắn liền thực tiễn

Đắk Nông là tỉnh có tiềm năng tài nguyên khoáng sản đa dạng, trữ lượng lớn như bô xít, cao lanh, puzơlan, nước khoáng, đá quý... Đến nay, một số loại khoáng sản đã được khai thác, phát triển thành ngành công nghiệp, nhất là bô xít. Do đó, thời gian qua, Đắk Nông đã xây dựng, ban hành các Nghị quyết, chính sách về lãnh đạo, chỉ đạo quản lý, bảo vệ, khai thác khoáng sản. Điển hình là Nghị quyết số 02-NQ/TU ngày 15/11/2010 của Tỉnh ủy về quản lý, khai thác và sử dụng tài nguyên, khoáng sản của tỉnh đến năm 2015, định hướng đến 2020; Nghị quyết số 05-NQ/TU ngày 27/7/2016 của Tỉnh ủy về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác quản lý, sử dụng đất đai gắn với quản lý dân cư giai đoạn 2016 - 2020…

Việc quản lý, khai thác, sử dụng khoáng sản trên địa bàn tỉnh Đắk Nông ngày càng hiệu quả nhờ việc thực hiện các Nghị quyết trên. Cụ thể, từ năm 2015 - 2020, việc thực hiện các Nghị quyết đã tạo bước chuyển biến lớn trong cả nhận thức và hành động của cả hệ thống chính trị, người dân, doanh nghiệp trong công tác quản lý, khai thác khoáng sản. Đến nay, tỉnh đã cơ bản hoàn thành điều tra, thăm dò, đánh giá trữ lượng bô xít. Đối với khoáng sản khác, tỉnh đã phê duyệt Phương án bảo vệ khoáng sản chưa khai thác, điều chỉnh Quy hoạch khoáng sản với thời hạn lâu dài. Báo cáo chính trị Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XII cũng chỉ ra một trong những nhiệm vụ trọng tâm của nhiệm kỳ 2020 - 2025 là “Tiếp tục chỉ đạo thực hiện công tác quản lý tài nguyên, đất đai, khoáng sản, trong đó, tập trung thực hiện tốt công tác bảo vệ, phát triển rừng; quản lý đất đai gắn với quản lý dân cư”.

Với khẩu hiệu “Phát triển và Hội nhập”, tỉnh Đắk Nông đã dần chuyển mình, đổi mới và nâng cấp cơ sở hạ tầng của tỉnh, bên cạnh đo, đời sống kinh tế của người dân ngày một đi lên, nhu cầu xây dựng ngày càng nhiều. Để đáp ứng nhu cầu nguyên vật liệu trong hoạt động xây dựng, Sở Tài nguyên và Môi trường đã tham mưu UBND tỉnh cấp Giấy phép khai thác cho các công ty, tổ chức khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh, đến nay, đã có 42 Giấy phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường.

Theo ông Nguyễn Văn Hiệp - Giám đốc Sở TN&MT tỉnh Đắk Nông, để khai thác có hiệu quả nguồn lực tài nguyên khoáng sản, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, thời gian qua, Sở đã phối hợp với các đơn vị liên quan rà soát, bổ sung các mỏ khoáng sản vào Quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản của tỉnh và tham mưu UBND tỉnh tổ chức đấu giá quyền khai thác khoáng sản theo quy định. Đồng thời, nhằm nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước về hoạt động khai thác khoáng sản, sử dụng tiết kiệm, có hiệu quả nguồn tài nguyên và lập lại trật tự, kỷ cương trong khai thác khoáng sản, Sở Tài nguyên và Môi trường đã rà soát, tham mưu UBND tỉnh thu hồi 11 Giấy phép khai thác do các chủ giấy phép đã vi phạm các quy định trong hoạt động khai thác khoáng sản như không thực hiện nghĩa vụ tài chính (nộp tiền cấp quyền khai thác khoáng sản), không đưa mỏ vào hoạt động…

Gắn trách nhiệm với người quản lý

Bên cạnh việc đạt được một số kết quả nổi bật, vấn đề quản lý, bảo vệ tài nguyên, khoáng sản của tỉnh vẫn còn những tồn tại, khó khăn. Một trong những vấn đề nổi cộm là tình trạng khai thác khoáng sản trái phép vẫn diễn ra. Điển hình như các điểm khai thác đá dạng trụ, cột trái phép diễn ra tại một số địa phương; khai thác cát trái phép trên sông Krông Nô; khai thác lậu than bùn ở Đắk Song; khai thác đất trái phép làm vật liệu san lấp mặt bằng tại nhiều địa phương... Đặc biệt, vẫn còn tồn tại một số doanh nghiệp chuyên tổ chức hoạt động khai thác khoáng sản trái phép và dù bị cơ quan chức năng phát hiện, xử lý, nhưng đến nay vẫn tái diễn. Theo thống kê của các cơ quan chuyên môn, tính đến thời điểm hiện tại, dọc sông Krông Nô đã có 19 điểm sạt lở xung yếu do khai thác cát, vận hành thủy điện, với tổng chiều dài hơn 9,7km. Các đoạn sông bị sạt lở không chỉ gây lãng phí về tài nguyên đất, khoáng sản cát mà còn làm ảnh hưởng đến an ninh, trật tự tại địa phương.

Theo ông Lê Trọng Yên - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Nông, thời gian tới, trước những tồn tại đó, tỉnh cũng đã có những văn bản, thông báo về việc xử lý cá nhân vi phạm và gắn trách nhiệm với người đứng đầu của từng địa phương.

Cụ thể, tỉnh Đắk Nông sẽ kiểm điểm trách nhiệm người đứng đầu chính quyền địa phương trong trường hợp để xảy ra hoạt động khai thác khoáng sản trái phép trên địa bàn mà không xử lý dứt điểm hoặc không kịp thời báo cáo cơ quan cấp trên trong trường hợp không ngăn chặn được. Đồng thời, tỉnh cũng sẽ xem xét công tác bảo vệ khoáng sản chưa khai thác là một trong những tiêu chí để đánh giá kết quả thi đua, khen thưởng và mức độ hoàn thành nhiệm vụ hàng năm của các đơn vị được giao nhiệm vụ quản lý; chú trọng phân bổ ngân sách, đảm bảo cho chính quyền các địa phương, lực lượng Công an triển khai các hoạt động bảo vệ khoáng sản chưa khai thác trên địa bàn. “Ngành Công an cần xử lý nghiêm các trường hợp khai thác khoáng sản trái phép đang xảy ra trên địa bàn toàn tỉnh. Cục Thuế tỉnh thực hiện quyết liệt các biện pháp đôn đốc thu, xử lý thuế nợ đọng theo chỉ đạo của Tổng cục Thuế. Đồng thời, Cục Thuế tỉnh cần chuyển hồ sơ đối với những doanh nghiệp khai thác khoáng sản chây ì, nợ đọng thuế kéo dài sang cơ quan có thẩm quyền xử lý, như: thu hồi dự án, giấy phép khai thác hay chứng nhận đăng ký kinh doanh” - ông Lê Trọng Yên chia sẻ.

Để giải quyết những khó khăn trên, tỉnh Đắk Nông cần tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo trong công tác quản lý, sử dụng tài nguyên khoáng sản; các cấp, ngành cần đẩy mạnh các giải pháp để hoàn thành các mục tiêu về xã hội, môi trường trong quá trình phát triển công nghiệp khai thác, chế biến khoáng sản. Đối với hoạt động khai thác cát, Đắk Nông cần giám sát chặt chẽ, triển khai các biện pháp giảm thiểu, khắc phục tình trạng sạt lở bờ sông. Thời gian tới, tỉnh có những đề xuất với các bộ, ngành liên quan triển khai công tác điều tra, lập bản đồ địa chất về khoáng sản trên địa bàn để làm cơ sở xây dựng các phương án bảo vệ, khai thác, sử dụng hợp lý, bền vững… Để hướng đến mục tiêu phát huy tiềm lực khoáng sản nhằm đóng góp tích cực cho công cuộc phát triển kinh tế - xã hội, giải quyết việc làm cho nhiều người lao động, tỉnh Đắk Nông cần quan tâm và chú trọng hơn nữa đến công tác quản lý và bảo vệ tài nguyên, khoáng sản.

Phạm Hoài