Chuyển đổi số trong khai thác khoáng sản: Hướng tới kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn

Chuyển đổi số trong lĩnh vực khai khoáng là xu thế tất yếu

Phát biểu khai mạc Hội thảo, ông Lại Hồng Thanh - Chánh Văn phòng Hội đồng đánh giá trữ lượng khoáng sản quốc gia, Khối trưởng Khối Thi đua số II, Bộ TN&MT cho biết: Chuyển đổi số là xu thế tất yếu trong thời đại ngày nay, mở ra cơ hội chưa từng có cho các nước, các địa phương, doanh nghiệp trên thế giới vượt lên trong cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Nhận thức được tầm quan trọng của chuyển đổi số, hiện nhiều nước trên thế giới đã xây dựng và triển khai các chiến lược/chương trình quốc gia về chuyển đổi số. Không ngoài xu thế chung đó, thời gian qua Việt Nam đã có nhiều chủ trương, chính sách, định hướng quan trọng tham gia Cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 và chuyển đổi số, trong đó có Nghị quyết số 10-NQ/TW của Bộ Chính trị về định hướng chiến lược địa chất, khoáng sản và công nghiệp khai khoáng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 ban hành ngày 10/2/2022 đã xác định mục tiêu Chuyển đổi số trong lĩnh vực khai thác khoáng sản hướng tới nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn.

Theo đó, Bộ TN&MT đã ban hành kế hoạch năm 2023 với chủ đề “Đoàn kết, kỷ cương, đổi mới, sáng tạo, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh” nhằm đầy mạnh phát huy các nguồn lực tài nguyên cho tương lai phát triển bền vững nền kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh. Đây cũng là lý do để Khối thi đua số I và Khối thi đua số II phối hợp cùng Sở TN&MT Thanh Hoá tổ chức Hội thảo.

Ông Lại Hồng Thanh mong muốn các đơn vị, doanh nghiệp tham gia Hội thảo cùng đánh giá thực trạng công tác quản lý khai thác khoáng sản, vai trò, ý nghĩa của chuyển đổi số lĩnh vực khoáng sản nói chung và của doanh nghiệp mình nói riêng để cùng nhau thống nhất nhận thức, nội hàm khái niệm cũng như nội dung của “chuyển đổi số doanh nghiệp khai thác khoáng sản”.

Từ đó, đưa ra những giải pháp, lộ trình cần thực hiện cho kế hoạch Chuyển đổi số trong lĩnh vực khai thác khoáng sản hướng tới nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn nhằm quản lý chặt chẽ, khai thác, sử dụng hợp lý, tiết kiệm, có hiệu quả tài nguyên khoáng sản theo đúng tinh thần Nghị quyết số 10 cũng như Kế hoạch của Chính phủ, của Bộ TN&MT cần thực hiện trong thời gian tới.

Báo cáo tại Hội nghị, ông Đỗ Văn Định - Văn phòng Hội đồng đánh giá trữ lượng khoáng sản quốc gia cho biết: Nước ta có trên 60 loại khoáng sản khác nhau. So với thế giới, Việt Nam có thể được xếp vào nhóm tiềm năng khoáng sản phong phú. Tuy vậy, việc khai thác tài nguyên khoáng sản trong thời gian qua vẫn còn nhiều bất cập, chưa hợp lý. Do vậy, việc phát triển và triển khai các ứng dụng mới sử dụng công nghệ nền tảng của cách mạng công nghiệp 4.0 để tối ưu hóa các hoạt động nhằm nâng cao hiệu quả và chất lượng công việc là vô cùng cấp bách.

Trong những năm qua, ứng dụng công nghệ thông tin trong ngành TN&MT đã đạt được nhiều kết quả tích cực, góp phần vào sự phát triển chung của ngành. Việt Nam đang chuyển đổi mạnh mẽ từ công nghệ thông tin (tin học hóa) sang công nghệ số, kết hợp với các thành tựu của công nghệ viễn thông; chuyển từ quản lý thông tin bằng giấy tờ sang xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia. Có thể kể đến một số doanh nghiệp đã và đang mạnh dạn đẩy mạnh việc ứng dụng các thành tựu của nên công nghiệp 4.0 vào hoạt động khai thác mỏ, từng bước thực hiện chuyển đổi số như: Công ty TNHH Long Sơn, Công ty Xi măng Chinfon, Công ty TNHH Khai thác Chế biến Khoáng sản Núi Pháo, Tập đoàn Than và Khoáng sản Việt Nam…

Ông Đỗ Văn Định tin rằng kết quả đạt được bước đầu của các doanh nghiệp trên cùng với sự quyết tâm và hỗ trợ đóng góp của các chuyên gia, các nhà khoa học là cơ sở cho việc triển khai chuyển đổi số trong lĩnh vực khai thác khoáng sản hướng tới nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn.

Đề xuất lộ trình khai khoáng hướng tới kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn

Tại hội nghị, Công ty Masan High-Tech Materials (MHT) đã đề xuất định hướng, chiến lược tích hợp chuyển đổi số hướng tới kinh tế tuần hoàn, kinh tế số, tăng trưởng xanh và phát triển bền vững. Ông Lương Chí Công - Quản lý Đối ngoại và quan hệ Chính phủ, Công ty Masan High-Tech Material chia sẻ: Bên cạnh các giải pháp cốt lõi về công nghệ, kinh tế tuần hoàn, đặc biệt là việc tích hợp chuyển đổi số trong tất cả các lĩnh vực, từ quản trị, khai thác, chế biến, tiêu thụ, bán hàng… đang là một trong những trụ cột phát triển và ưu tiên quan trọng của MHT nhằm hướng tới mục tiêu tăng trưởng xanh, phát triển bền vững.

MHT xác định lộ trình và bước đi hiệu quả trong tích hợp chuyển đổi số trong sản xuất, kinh doanh, bao gồm: sắp xếp nguồn lực và tối ưu hóa; đầu tư nâng cao năng lực quản lý, tối ưu hóa hoạt động sản xuất, kinh doanh nhằm nâng cao chất lượng và phát triển; tiếp tục hoàn thiện năng lực quản trị chuyển đổi số; theo đuổi các giải pháp chuyển đổi số thông minh.

Đại diện công ty MHT đề xuất Chính phủ, Bộ TN&MT tạo hành lang pháp lý, có cơ chế khuyến khích doanh nghiệp trong lĩnh vực khai thác, chế biến khoáng sản thực hiện chuyển đổi số, hướng tới phát triển bền vững.

Hiện nay Công ty đang có kế hoạch triển khai Dự án Nhà máy tái chế Vonfram tại tỉnh Thái Nguyên. Việc Masan mua lại Công ty H.C. Starck cũng là để thực hiện cam kết với chính phủ Việt Nam là đẩy mạnh ngành công nghiệp chế biến sâu, tái chế vật liệu công nghệ cao và Masan đã thành công trong lĩnh vực này. Việc đưa công nghệ tái chế của Đức về Việt Nam là một bước nâng cao hơn nữa, không chỉ chế biến sâu, chế tạo vật liệu công nghệ cao mà còn đáp ứng nguồn nguyên liệu đầu vào của các ngành công nghiệp quan trọng, hoàn thiện chu trình khép kín 3R: REDUCE, REUSE, RECYCLE - Giảm thiểu, tái sử dụng và tái chế.

Để thực hiện được dự án chiến lược này, Công ty phải được phép nhập khẩu phế liệu Vonfram, phục vụ nguyên liệu cho Nhà máy tái chế Vonfram tại tỉnh Thái Nguyên. Trước đây Vonfram đã có trong danh mục nhập khẩu, nhưng vì chưa có Công ty nào ở Việt Nam có đủ năng lực, chiến lược bài bản để thực hiện hoạt động tái chế nên Chính phủ đã đưa Vonfram ra khỏi danh mục phế liệu được phép nhập khẩu làm nguyên liệu sản xuất.

Do vậy, Công ty Masan đề nghị Chính phủ, Bộ TN&MT nhất trí bổ sung Vonfram vào danh mục phế liệu được phép nhập khẩu làm nguyên liệu sản xuất. Việc này sẽ tạo hàng lang pháp lý quan trọng và cần thiết để Công ty triển khai thành công dự án nhà máy tái chế Vonfram tại tỉnh Thái Nguyên trong thời gian tới, đồng thời cụ thể hóa mô hình áp dụng chuyển đổi số trong khai thác, chế biến, tái chế phế liệu, nâng cao chuỗi giá trị trong sản xuất, kinh doanh, hướng tới nền kinh tế tuần hoàn và góp phần vào tăng trưởng xanh, phát triển bền vững.

Không chỉ các doanh nghiệp, cơ quan quản lý nhà nước cũng đề xuất giải pháp để thúc đẩy chuyển đổi số trong lĩnh vực khai thác khoáng sản hướng tới nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn.

Ông Nguyễn Sơn Hà - Phó Giám đốc Trung tâm Công nghệ thông tin, Sở TN&MT Thanh Hóa cho biết: Thời gian qua, Sở đã chủ động tuyên truyền rộng rãi về Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và chuyển đổi số ngành TN&MT tỉnh Thanh Hóa. Trong lĩnh vực tài nguyên khoáng sản, Sở đã đẩy mạnh tuyên truyền về mô hình kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế phát thải carbon thấp… đến toàn thể cán bộ công chức, viên chức và người lao động trong ngành, người dân và doanh nghiệp trên địa bàn liên quan.

Bước đầu Sở đã đạt được những kết quả đáng khích lệ như: Đang xây dựng cơ sở dữ liệu khoáng sản, dự kiến xong trong năm 2023; tự xây dựng và đưa phần mềm quản lý tài nguyên khoáng sản đất đai vào sử dụng trong mạng nội bộ của Sở, là công cụ hữu ích giúp cho công tác quản lý nhà nước về hồ sơ khoáng sản của Sở được dễ dàng hơn, tiết kiệm thời gian và nâng cao năng suất lao động của công chức, bước đầu cập nhật dữ liệu số để quản lý hồ sơ công việc góp phần vào công tác chuyển đổi số của Sở, ngành.

Ông Nguyễn Sơn Hà cho biết, thời gian tới, Sở TN&MT Thanh Hóa sẽ nghiên cứu, tham mưu cho các cấp ban hành các chế tài và công cụ trong giám sát hoạt động khai thác khoáng sản; tiếp tục thực hiện nghiêm các quy hoạch khoáng sản được cấp thẩm quyền phê duyệt trên địa bàn tỉnh; nâng cao trách nhiệm quản lý nhà nước, trách nhiệm của người đứng đầu của chính quyền cơ sơ trong quản lý tài nguyên khoáng sản; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát việc chấp hành pháp luật khoáng sản đối với các tổ chức, doanh nghiệp.

Đồng thời, tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật; nâng cao chất lượng thẩm định hồ sơ cấp phép hoạt động khoáng sản, phê duyệt trữ lượng khoáng sản, đánh giá tác động môi trường, đóng cửa mỏ và các nội dung có liên quan đảm bảo đúng quy định pháp luật; xây dựng, nâng cấp, hoàn thiện hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu về khoáng sản trên địa bàn toàn tỉnh.

Mai Đan