Quốc hội tán thành với sự cần thiết ban hành Luật Tài nguyên nước (sửa đổi)

Chiều 25/5, tiếp tục Chương trình kỳ họp thứ 5, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, sau khi nghe tờ trình của Chính phủ về Dự án Luật Tài nguyên nước sửa đổi do Bộ trưởng Bộ TN&MT Đặng Quốc Khánh trình bày, Quốc hội đã nghe Báo cáo thẩm tra về dự án Luật Tài nguyên nước (sửa đổi) của Ủy ban Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường (KH, CN&MT) của Quốc hội.

Thể chế hóa quan điểm, định hướng đổi mới của Đảng và Nhà nước

Báo cáo tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban KH,CN&MT Lê Quang Huy cho biết, Ủy ban KH,CN&MT tán thành với sự cần thiết ban hành Luật Tài nguyên nước (sửa đổi) với những lý do như đã nêu trong Tờ trình số 162/TTr-CP ngày 28/4/2023 của Chính phủ. Về cơ bản, dự thảo Luật đã thể chế hóa quan điểm, định hướng đổi mới của Đảng và Nhà nước trong lĩnh vực này.

“Hồ sơ dự án Luật được chuẩn bị công phu, lấy ý kiến rộng rãi của các đối tượng chịu tác động, các cơ quan quản lý có liên quan; tham khảo pháp luật và kinh nghiệm quốc tế trong quản lý tài nguyên nước; tiếp thu nghiêm túc nhiều ý kiến thẩm tra, góp ý. Hồ sơ dự án Luật đáp ứng các yêu cầu theo quy định”, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy nhấn mạnh.

Về tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất với hệ thống pháp luật và tính tương thích với các điều ước quốc tế, tính khả thi ,Ủy ban KH,CN&MT nhận thấy, Cơ quan chủ trì soạn thảo đã tích cực tổ chức rà soát, tập trung vào 48 bộ luật, luật, nghị quyết, 02 điều ước quốc tế có liên quan đến Luật Tài nguyên nước, trong đó 11 luật có nhiều nội dung liên quan trực tiếp để xây dựng, hoàn thiện các quy định trong dự thảo Luật. Do đó, các quy định trong dự thảo Luật cơ bản đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất với hệ thống pháp luật và các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên và bảo đảm tính khả thi. Tuy nhiên, vẫn có một số điều, khoản cần rà soát, chỉnh sửa cho phù hợp, đồng bộ với hệ thống pháp luật, kể cả một số dự án luật đang được Quốc hội xem xét tại Kỳ họp thứ 5.

Về tên gọi và phạm vi điều chỉnh của Luật, Ủy ban cơ bản tán thành với phạm vi điều chỉnh và tên gọi như dự thảo Luật. Bên cạnh đó, có ý kiến đề nghị đổi tên Luật thành “Luật Quản lý nguồn nước”, “Luật Quản lý và sử dụng tài nguyên nước” cho phù hợp với mục tiêu quản lý về nước, quy định của các luật về khai thác, sử dụng nước hiện hành và các quan điểm nêu trong Tờ trình số 162/TTr-CP. Có ý kiến đề nghị làm rõ lý do không điều chỉnh đối với nước khoáng, nước nóng thiên nhiên. Một số ý kiến khác đề nghị bổ sung phạm vi điều chỉnh đối với nước dưới đất thuộc vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa của Việt Nam.

Về một số nội dung cụ thể, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy cho biết, tại điều 4, Dự thảo quy định về nguyên tắc quản lý, bảo vệ, khai thác, sử dụng tài nguyên nước, phòng, chống và khắc phục hậu quả tác hại do nước gây ra, Ủy ban KH, CN&MT cơ bản nhất trí với các nội dung về nguyên tắc quản lý, bảo vệ, khai thác, sử dụng tài nguyên nước, phòng, chống và khắc phục hậu quả do nước gây ra như dự thảo Luật. Tuy nhiên, đề nghị thể hiện rõ ràng hơn các nguyên tắc quản lý cho từng hoạt động cụ thể (từ quản lý tài nguyên; quản lý hoạt động khai thác, sử dụng tài nguyên nước; hoạt động bảo vệ tài nguyên nước; hoạt động hạn chế tác hại do nước gây ra...) và tối ưu hóa trong khai thác, sử dụng nước.

Ngoài ra, dự thảo Luật xác định nguyên tắc quản lý tài nguyên nước xuyên suốt là quản lý theo lưu vực sông và có quy định về Tổ chức lưu vực sông trên cơ sở kế thừa Luật Tài nguyên nước năm 2012 nhưng thiếu cụ thể. Do đó, đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo cần quy định rõ vai trò, chức năng, nhiệm vụ của Tổ chức lưu vực sông, đặc biệt là chức năng về điều tra, đánh giá trữ lượng nước, lập quy hoạch; điều hòa khai thác, sử dụng nước; giám sát khai thác, sử dụng nước, bảo vệ môi trường, hệ sinh thái… để nâng cao hiệu quả quản lý tài nguyên nước lưu vực sông.

Về Điều tra cơ bản, chiến lược, quy hoạch tài nguyên nước (Chương II), Ủy ban KH, CN&MT tán thành với sự cần thiết quy định nội dung này trong dự thảo Luật. Tuy nhiên, đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo làm rõ cơ chế, điều kiện sử dụng ngân sách nhà nước để các tổ chức, cá nhân thực hiện dự án điều tra cơ bản tài nguyên nước, cập nhật thông tin, kết quả điều tra vào hệ thống thông tin tài nguyên nước; trách nhiệm của các Bộ, ngành liên quan trong cập nhật, chia sẻ thông tin về điều tra cơ bản tài nguyên nước; phân biệt hoạt động điều tra cơ bản và hoạt động kiểm kê tài nguyên nước tại Điều 12…

Cần thể hiện rõ hơn quan điểm xác định chức năng nguồn nước

Về bảo vệ tài nguyên nước và phục hồi nguồn nước (Chương III), trong đó, về chức năng nguồn nước (Điều 23): Ủy ban KH, CN&MT thống nhất với việc xác định chức năng nguồn nước, phân vùng chức năng nguồn nước để bảo vệ tài nguyên nước. Tuy nhiên, cần thể hiện rõ hơn quan điểm này. Theo đó, việc bảo vệ nguồn nước phải dựa vào chức năng và phân vùng chức năng nguồn nước; thẩm quyền phân vùng chức năng nguồn nước; các biện pháp bảo vệ nguồn nước để đạt mục tiêu bảo vệ hiệu quả số lượng và chất lượng nguồn nước; bổ sung quy định cơ chế tài chính khi cấp nước cho các mục đích sử dụng khác nhau phải tính đến lượng nước thải và chi phí để xử lý nước thải sau sử dụng nhằm bảo vệ hiệu quả nguồn nước.

Về dòng chảy tối thiểu (Điều 25 Ủy ban KH, CN&M, đề nghị làm rõ sự tham gia của các bên có liên quan khi xác định dòng chảy tối thiểu; xem xét việc quy định dòng chảy tối thiểu đối với một số khu vực mà lượng nước về sông, suối theo mùa hoặc có thời điểm khô cạn. Đề nghị bổ sung trách nhiệm các Bộ, ngành, Tổ chức lưu vực sông và các bên liên quan trong xác định dòng chảy tối thiểu; cần bổ sung một khoản về căn cứ để xác định dòng chảy tối thiểu.

Về điều hòa, phân phối và khai thác, sử dụng tài nguyên nước (Chương IV) Ủy ban KH, CN&MT tán thành với sự cần thiết quy định về nội dung điều hòa, phân phối tài nguyên nước (Mục 1) trong dự thảo Luật. Tuy nhiên, đề nghị làm rõ mối liên hệ giữa quy trình vận hành công trình khai thác nước với kịch bản nguồn nước trên các lưu vực sông, kế hoạch khai thác sử dụng nước, phương án điều hoà, phân phối tài nguyên nước nhằm phân định rõ trách nhiệm giữa các Bộ trong hoạt động điều hòa, phân phối tài nguyên nước.

Ngoài ra, đề nghị bổ sung một khoản về căn cứ để xây dựng kịch bản, phương án điều hoà, phân phối tài nguyên nước, trong đó lưu ý cơ sở tính toán số lượng dân cư, giới tính; hạn ngạch khai thác, sử dụng nước; quy định về dự trữ, tích trữ tài nguyên nước quốc gia; nội dung kịch bản nguồn nước; quy trình xây dựng kịch bản, phương án điều hòa, phân bổ nguồn nước; sự tham gia của các bên liên quan, đặc biệt là Tổ chức lưu vực sông; xác định trách nhiệm của cơ quan ra quyết định và giải quyết những vấn đề phát sinh từ việc ra quyết định; đánh giá mức độ ảnh hưởng đến sinh kế của người dân trực tiếp sử dụng nguồn nước.

Về công cụ kinh tế, chính sách và nguồn lực cho tài nguyên nước (Chương VI), Ủy ban KH, CN&MT thống nhất với việc bổ sung quy định liên quan đến cơ chế tài chính nhằm làm rõ giá trị kinh tế của tài nguyên nước trong phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo theo nguyên tắc kinh tế thị trường. Tuy nhiên, đề nghị nghiên cứu bổ sung công cụ kinh tế, cơ chế tài chính liên quan đến phân bổ nguồn thu cho các đối tượng thụ hưởng từ hoạt động bảo vệ nguồn sinh thủy; cần đối chiếu, rà soát quy định giá tính thuế tài nguyên nước theo quy định của pháp luật về thuế, giá và phải căn cứ vào các yếu tố như: mục đích sử dụng, mức độ khan hiếm của tài nguyên nước, điều kiện khai thác và đặc điểm kinh tế - xã hội của khu vực, lưu vực sông…

Về một số vấn đề cần tập trung thảo luận, Ủy ban KH,CN&MT đề nghị các vị đại biểu Quốc hội tập trung thảo luận như sau: Về tên gọi và phạm vi điều chỉnh của Luật; Về bảo vệ tài nguyên nước và phục hồi nguồn nước; Về điều hòa, phân phối và khai thác, sử dụng tài nguyên nước; Về công cụ kinh tế, chính sách và nguồn lực cho tài nguyên nước; Về trách nhiệm quản lý nhà nước về tài nguyên nước.

Dự kiến tại Kỳ họp thứ 5, dự án Luật Tài nguyên nước (sửa đổi) sẽ được Quốc hội thảo luận ở tổ vào chiều thứ 6 ngày 9/6/2023.

Trường Giang - Khương Trung (ghi)