Thanh Hóa: Trồng rừng gỗ lớn thích ứng biến đổi khí hậu
(TN&MT) - Việc xây dựng và triển khai đề án trồng rừng gỗ lớn ở huyện Như Thanh và Như Xuân (Thanh Hóa) đã cho thấy không những phát huy hiệu quả kinh tế, chống xói mòn, rửa trôi đất, ổn định kinh tế hộ gia đình, tạo việc làm, xóa đói giảm nghèo… mà còn là “công cụ” để thích ứng biến đổi khí hậu.
Tăng độ che phủ rừng, bảo vệ sinh thái
Những năm trước đây, trong phát triển kinh tế lâm nghiệp của hai huyện Như Thanh và Như Xuân chưa có bước đột phá; rừng trồng tuy có tăng về diện tích, nhưng năng suất, chất lượng cây trồng chưa tương xứng với tiềm năng và lợi thế của tự nhiên đem lại. Các huyện chưa có chiến lược phát triển diện tích rừng trồng gỗ lớn.
Việc chuyển đổi từ rừng gỗ nhỏ sang rừng gỗ lớn đã mang lại giá trị kinh tế cao hơn nhiều lần. Nhất là việc trồng rừng gỗ lớn chi phí thấp hơn so với trồng rừng gỗ nhỏ, do giai đoạn về sau chủ yếu là bảo vệ rừng thay vì trồng lại rừng. Từ đó, mang lại lợi ích lớn trong phát triển kinh tế, góp phần tạo độ che phủ rừng bảo vệ môi trường sinh thái, đặc biệt khi mùa mưa đến sẽ làm giảm xói mòn, rửa trôi đất, phòng chống lũ lụt cũng chính là cách thích ứng với biến đổi khí hậu.
Để đưa kinh tế lâm nghiệp có bước phát triển đột phá, nâng cao sản lượng, giá trị rừng trồng; bảo tồn nguồn gen quý hiếm, phục vụ cho nghiên cứu khoa học, du lịch sinh thái. Đồng thời, thúc đẩy xã hội hóa nghề rừng, tăng thu nhập cho kinh tế hộ gia đình, bảo vệ môi trường sinh thái, tăng độ che phủ rừng,... việc xây dựng đề án phát triển rừng trồng gỗ lớn là rất cần thiết.
Nghiên cứu khoa học đã chỉ ra hậu quả của việc phá rừng là tình trạng biến đổi khí hậu, hiệu ứng nhà kính làm trái đất ấm dần lên, hạn hán, nước biển dâng cao, ô nhiễm môi sinh. Tình trạng mưa lũ ở nước ta trở nên nghiêm trọng, khốc liệt hơn là do nạn chặt phá rừng. Chính điều này gây ra sự suy giảm thảm thực vật ở lưu vực; giảm khả năng cản trở dòng chảy khi mưa lũ, khiến tốc độ di chuyển của mưa lũ nhanh hơn.
Gia đình ông Lê Văn Lại - người dân tộc Thổ ở thôn Xuân Phú, xã Xuân Bình, huyện Như Xuân là người tiên phong đi đầu trong chuyển hóa trồng rừng gỗ lớn tại địa phương. Hiện gần 30ha đất rừng của gia đình ông đều được chuyển đổi, trong đó diện tích 8ha cây keo trồng được 8 năm, với nhiều hộ gia đình đã thu hoạch từ lâu. Nhưng được sự vận động, tuyên truyền của các cấp chính quyền, ông hiểu rõ được lợi ích kinh tế và góp phần bảo vệ môi trường của trồng rừng gỗ lớn đem lại nên gia đình tự nguyện chuyển đổi.
“Từ năm 2015, được sự tuyên truyền của các cấp chính quyền, nhận thấy lợi ích của trồng rừng gỗ lớn đem lại. Gia đình đăng ký chuyển đổi 8ha, sau đó tự nguyện chuyển đổi phần diện tích còn lại. Việc chuyển đổi mô hình trồng rừng gỗ lớn đem lại hiệu quả kinh tế cao. Những năm gần đây, hạn hán, lũ lụt diễn biến bất thường do biến đổi khí hậu. Tôi nhận thấy việc trồng rừng gỗ lớn góp phần chống xói mòn, rửa trôi đất, bạc màu đất rất hiệu quả, đây cũng chính là cách người nông dân thích ứng với biến đổi khí hậu”, ông Lại cho biết thêm.
Xét về cả lý thuyết và thực tiễn áp dụng thì rừng gỗ lớn mang lại lợi ích kinh tế cao hơn cho các hộ gia đình, đồng thời giúp bảo vệ môi trường, chống xói mòn, rửa trôi đất, ứng phó với biến đổi khí hậu. Trong khi đó, tiềm năng thế mạnh để phát triển trồng rừng gỗ lớn trên địa bàn huyện Như Thanh và Như Xuân là rất lớn, diện tích đất lâm nghiệp nhiều, điều kiện đất đai, khí hậu khá thuận lợi.
Nâng cao hiệu quả kinh tế từ trồng rừng gỗ lớn
Theo báo cáo của UBND huyện Như Xuân, diện tích trồng mới rừng gỗ lớn toàn huyện là 1.444,5ha (trong đó: 851,5ha cây trồng hạt; 293ha cây trồng hom; 300ha cây nuôi cấy mô), loài cây trồng chủ yếu là Keo tai tượng Úc. Việc triển khai và thực hiện trồng rừng gỗ lớn đã làm thay đổi cơ bản về nhận thức của cán bộ đảng viên, chủ rừng, nhân dân, đặc biệt là nhận thức của các hộ gia đình có đất lâm nghiệp về hiệu quả và những lợi ích khi chuyển từ rừng gỗ nhỏ thành rừng gỗ lớn. Năng suất, giá trị rừng trồng gỗ lớn đã khai thác nâng gấp 2 - 3 lần so với trước đây.
Ông Lê Tiến Đạt - Phó Trưởng phòng NN&PTNT huyện Như Xuân cho biết: Để thực hiện có hiệu quả đề án trồng rừng gỗ lớn, UBND huyện Như Xuân sẽ tiếp tục tập trung lãnh đạo, chỉ đạo phát triển rừng trồng gỗ lớn, nhằm nâng cao năng suất, giá trị thu nhập/ đơn vị diện tích đất lâm nghiệp, đồng thời bảo vệ môi trường, bảo tồn đa dạng sinh học, bảo tồn nguồn gen quý hiếm phục vụ cho nghiên cứu khoa học gắn với du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng.
“Đến năm 2025, hình thành và phát triển ổn định diện tích với quy mô 2.500ha rừng trồng gỗ lớn, nâng giá trị lâm sản rừng trồng gỗ lớn lên 150 tỷ đồng; thời gian kinh doanh rừng gỗ lớn 2 chu kỳ từ 10- 12 năm, đưa tỷ trọng của Lâm nghiệp trong cơ cấu Nông nghiệp - Lâm nghiệp - Thủy sản đạt 30 %”, ông Đạt cho biết thêm.
Tính từ năm 2017 đến nay, huyện Như Thanh đã triển khai dự án xây dựng mô hình trồng rừng thâm canh gỗ lớn và chuyển hóa rừng cung cấp gỗ nhỏ sang gỗ lớn. Cụ thể, trên cơ sở điều tra, khảo sát thực địa để xác định địa danh, chủ rừng có diện tích rừng trồng gỗ nhỏ, vận động tuyên truyền hộ gia đình đăng ký chuyển hóa rừng trồng gỗ nhỏ thành rừng trồng gỗ lớn. Sau 5 năm thực hiện, toàn huyện đã hình thành và phát triển ổn định 4.231ha rừng trồng gỗ lớn; bảo vệ, khoanh nuôi, phục tráng được 92,9ha/60ha cây lim xanh, đạt 154,83% kế hoạch.
Việc triển khai, thực hiện có hiệu quả đề án trồng rừng gỗ lớn trên địa bàn huyện Như Thanh và Như Xuân sẽ thúc đẩy xã hội hóa nghề rừng, nâng cao ý thức, nhận thức của người dân trong bảo vệ môi trường và kinh doanh hiệu quả rừng trồng. Từ đó, góp phần tạo việc làm, giảm áp lực khai thác trái phép vào rừng tự nhiên, làm tăng và giữ vững độ che phủ của rừng, phát huy vai trò kinh tế gắn với phòng hộ của rừng, giảm thiểu những tác động của thiên tai, điều hòa khí hậu, điều tiết nguồn nước phục vụ cho sản xuất nông nghiệp và bảo vệ môi trường sinh thái trong tiểu khu vực.