Nông thôn mới Sơn La – Tạo đột phá để giảm nghèo bền vững
(TN&MT) - Là một trong ba chương trình trọng điểm trong phát triển KT-XH, hơn 12 năm xây dựng nông thôn mới, bộ mặt nông thôn nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh Sơn La đã khởi sắc toàn diện theo hướng hiện đại, sáng - xanh - sạch - đẹp. Tỷ lệ hộ nghèo giảm nhanh, đời sống nhân dân ngày một nâng cao.
Xung quanh vấn đề này, Phóng viên Báo TN&MT đã có cuộc trao đổi với bà Hoàng Thị Thu Hiền, Phó Chánh văn phòng Văn phòng Điều phối nông thôn mới (NTM) tỉnh.
PV: Xin bà cho biết những kết quả tiêu biểu tỉnh Sơn La đã đạt được sau hơn 12 năm triển khai xây dựng NTM?
Bà Hoàng Thị Thu Hiền: Bắt tay vào công cuộc xây dựng NTM năm 2011, đến nay, xây dựng NTM tại Sơn La đã bước vào giai đoạn III. Toàn tỉnh có 59 xã đạt chuẩn NTM, 5 xã NTM nâng cao; Thành phố Sơn La hoàn thành xây dựng NTM, huyện Quỳnh Nhai đang phấn đấu đạt chuẩn NTM năm 2025.
Các chủ trương, chính sách về xây dựng NTM được nhân dân phấn khởi đón nhận, từng bước khắc phục tư tưởng trông chờ, ỷ lại Nhà nước, chuyển sang chủ động, tích cực tham gia xây dựng NTM. Kết cấu hạ tầng KT-XH nông thôn được đầu tư, cải tạo, nâng cấp đồng bộ, kết nối liên xã, liên huyện.
Cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn có bước phát triển mới, tập trung chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi, ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật mới vào sản xuất; hình thành các chuỗi liên kết sản xuất - tiêu thụ gắn với truy xuất nguồn gốc.
Qua đó, tạo việc làm ổn định, giảm nghèo bền vững. Năm 2022, bình quân thu nhập người dân khu vực nông thôn ước đạt 40 triệu đồng/người/năm; tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 17,83%.
PV: Để nâng cao chất lượng đời sống nhân dân, Sơn La đã triển khai thực hiện các tiêu chí như thế nào, thưa bà?
Bà Hoàng Thị Thu Hiền: Giai đoạn 2021-2025, Sơn La đã triển khai đồng bộ, toàn diện Bộ tiêu chí tại 3 cấp huyện – xã - bản. Từ việc định hình bộ khung số lượng đến chất lượng các chỉ tiêu, tiêu chí các cấp, tỉnh đã cụ thể hóa và ban hành đồng bộ các chủ trương, chính sách, quy định, lồng ghép các nguồn lực để thực hiện.
Trong đó, tập trung cao công tác lãnh đạo, chỉ đạo 3 tiêu chí, đó là: Thu nhập, văn hóa, môi trường. Đây là 3 tiêu chí có ảnh hưởng sâu sắc, phản ánh thực tế chất lượng đời sống nhân dân. Các tiêu chí, chỉ tiêu khác là vệ tinh, yếu tố “cần” để thực hiện “đủ” 3 tiêu chí trung tâm này.
Đến hết năm 2022, kết quả thực hiện 3 tiêu chí đều tăng so với giai đoạn trước. Cụ thể, tiêu chí thu nhập tăng từ 24 xã (năm 2016) lên 58 xã (năm 2021); tiêu chí văn hóa tăng từ 23 xã lên 89 xã; tiêu chí môi trường tăng từ 13 xã lên 58 xã.
PV: Tiêu chí môi trường luôn là một trong những tiêu chí khó. Xin bà chia sẻ những giải pháp mà Sơn La đã thực hiện để thực hiện hiệu quả tiêu chí này?
Bà Hoàng Thị Thu Hiền: Môi trường vẫn luôn là một trong những tiêu chí khó thực hiện, khó ở phong tục, tập quán sinh hoạt như việc nuôi, nhốt gia súc, gia cầm dưới gầm sàn…; khó ở nếp nghĩ, nhận thức của một bộ phận nhân dân chưa tuân thủ các quy định về phòng chống cháy rừng, phun thuốc diệt cỏ chưa đúng quy định…; khó do một số chỉ tiêu mang tính cảm quan, khó định lượng như cảnh quan môi trường nông thôn...
Song, xác định đây là 1 trong 3 tiêu chí cần tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, tỉnh đã quan tâm đẩy mạnh tuyên truyền, vận động nhân dân chung tay xây dựng quê hương, bản làng xanh - sạch - đẹp theo thuần phong, mỹ tục, hiện đại, đa bản sắc.
Xây dựng Bộ khung định lượng cho tiêu chí từ cấp huyện đến cấp bản. Quan tâm, bố trí một phần ngân sách để xây dựng cảnh quan môi trường nông thôn. Riêng cấp bản có quy định bản đạt chuẩn NTM kiểu mẫu về “Cảnh quan chất lượng môi trường sống”, bản được tích hợp đa giá trị từ sản xuất, văn hóa, du lịch…. Và nổi bật lên là không gian, cảnh quan, môi trường sống của cộng đồng bản.
Đồng thời, giao Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh, các tổ chức chính trị - xã hội gắn công tác bảo vệ môi trường với các hoạt động chính trị. Bước đầu, hình thành một số mô hình về giữ gìn môi trường sinh thái gắn với du lịch cộng đồng ở các huyện Mộc Châu, Vân Hồ, Thành phố, Mai Sơn...
Phát động các phong trào thi đua sôi nổi, hiệu quả như: Phong trào "5 không, 3 sạch” của Hội liên hiệp phụ nữ tỉnh; phong trào tự quản các tuyến đường giao thông nông thôn của Hội nông dân các cấp đã trồng hoa, thắp sáng các tuyến đường; “Ngày thứ 7, chủ nhật xanh”, đưa cán bộ về giúp nhân dân cải tạo, chỉnh trang nhà cửa, vườn tược, thu gom, xử lý rác thải, trồng cây xanh...
PV: Quá trình triển khai thực hiện Bộ tiêu chí Quốc gia về NTM, NTM nâng cao giai đoạn 2021-2025, Sơn La còn gặp những khó khăn nào, thưa bà?
Bà Hoàng Thị Thu Hiền: Một trong những khó khăn lớn hiện nay, nguồn vốn ngân sách hỗ trợ chương trình giai đoạn III từ Trung ương giảm 1/3 so với giai đoạn II, do đó chưa đáp ứng được nhu cầu kinh phí triển khai.
Số lượng, chất lượng các chỉ tiêu/tiêu chí xã NTM tăng từ 49 lên 57 chỉ tiêu, xã NTM nâng cao tăng từ 36 lên 75 chỉ tiêu. Trong khi, Sơn La có tới 126/188 xã đặc biệt khó khăn, việc áp dụng Bộ tiêu chí gần như giống nhau, nhất là tiêu chí thu nhập, hộ nghèo, văn hóa, môi trường… Nội hàm các xã đặc biệt khó khăn không đồng nhất, có những xã vùng III nhưng điều kiện KT-XH vượt trội hơn xã vùng III khác...
Việc hướng dẫn thực hiện Bộ tiêu chí chưa thể đúng, trúng từng địa bàn, như chỉ tiêu thu gom chất thải rắn, chất thải sinh hoạt, xã phải có điểm tập kết, xe chuyên dụng …. rất khó thực hiện ở xã vùng III.
PV: Để giải quyết các vấn đề còn tồn tại, nâng cao chất lượng xây dựng NTM, góp phần xóa đói giảm nghèo bền vững, tỉnh đã đề ra các định hướng và giải pháp cụ thể nào, thưa bà?
Bà Hoàng Thị Thu Hiền: Phát huy các thành quả đã đạt được, coi xóa đói giảm nghèo, phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS&MN là căn bản, nền móng, xây dựng NTM là mục tiêu, giai đoạn 2021-2025, Sơn La sẽ triển khai đồng bộ, hiệu quả 3 chương trình MTQG trên địa bàn tỉnh. Đảm bảo NTM đạt từ chất đến lượng, nâng cao giá trị đời sống, tinh thần, văn hóa, môi trường của mỗi người dân.
Trên quan điểm đó, tỉnh đã đề ra 6 nhóm giải pháp mang tính đột phá, gồm: Tăng cường tuyên truyền, vận động sự chung tay, hưởng ứng xây dựng NTM của mọi tầng lớp nhân dân. Củng cố, kiện toàn bộ máy hoạt động các cấp, đảm bảo tinh gọn, hiệu quả, rõ người, rõ việc, thâm canh cán bộ thực hiện chương trình NTM “vừa hồng, vừa chuyên”.
Tập trung thực hiện các chủ trương lớn của Đảng bộ tỉnh đã được cụ thể hóa bằng Nghị quyết số 06, 08 để tái cơ cấu ngành nông nghiệp gắn với xây dựng NTM. Đẩy mạnh phát triển nông nghiệp công nghệ cao, đưa nền nông nghiệp, nông dân, nông thôn Sơn La thành trung tâm sản xuất, chế biến, tiêu thụ nông sản các tỉnh Bắc trung bộ…
Rà soát, đánh giá kỹ Bộ tiêu chí của từng cấp, xây dựng kế hoạch đạt chuẩn từng năm, giai đoạn phù hợp với tình hình và các nguồn lực. Tăng cường kiểm tra, giám sát, kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc cho từng địa bàn, từng nhiệm vụ, giai đoạn.
PV: Trân trọng cảm ơn bà!