Chi trả dịch vụ môi trường rừng ở Bình Định: Rừng thêm xanh, người dân thêm thu nhập
(TN&MT) - Mục tiêu then chốt của chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng, là để người dân được hưởng lợi từ rừng, qua đó góp phần nâng cao nhận thức trong công tác bảo vệ, phát triển rừng.
Vì thế từ năm 2013 đến nay, tỉnh Bình Định thực hiện rất tốt chính sách này, nhờ đó mà nhiều cánh rừng ở Bình Định vẫn giữ được màu xanh ngút ngàn.
Từ chủ trương chính sách
Từ năm 2013, Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng (thuộc Sở NN&PTNT) đã thực hiện chi trả dịch vụ môi trường rừng (DVMTR) cho các ban quản lý rừng phòng hộ, các công ty lâm nghiệp, người dân để quản lý, bảo vệ rừng (BVR) thuộc các lưu vực thủy điện trên địa bàn tỉnh, với tổng diện tích rừng được giao khoán bảo vệ hơn 170 nghìn ha.
Ông Cái Minh Tùng, Giám đốc Công ty TNHH Lâm nghiệp Hà Thanh (Vân Canh), cho biết: “Công ty đang quản lý 18.000ha đất lâm nghiệp ở huyện Vân Canh bao gồm: rừng tự nhiên tái sinh, rừng trồng, đất giao khoán cho dân trồng cây công nghiệp... nhờ được hưởng lợi từ DVMTR nên người dân có ý thức cao trong việc BVR. Từ đầu năm đến nay, Công ty đã tổ chức được 96 cuộc họp dân tại các làng, thu hút hơn 4.500 lượt người tham gia, sau khi được nghe các chủ trương, chính sách, pháp luật của Nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng, bà con đã tự nguyện ký cam kết BVR.
Theo ông Đinh Văn Thiếp, ở xã Canh Liên (Vân Canh), đối với đồng bào DTTS, rừng chính là cuộc sống, nhưng do trước đây cuộc sống khó khăn, nhiều người phá rừng để lấy đất sản xuất hoặc cưa gỗ để bán. Từ khi được Nhà nước giao khoán BVR, có thêm thu nhập nên người dân có ý thức hơn, mọi người chung tay tích cực BVR.
Ông Đoàn Văn Tây, Giám đốc Ban quản lý (BQL) Rừng phòng hộ Vân Canh cho biết: Từ năm 2011 đến nay, BQL đã giao khoán cho trên 1.300 hộ dân và một đơn vị lực lượng vũ trang nhận quản lý, BVR với diện tích trên 16.687ha. BQL đã thực hiện chi trả tiền nhận khoán chăm sóc, BVR gần 13,23 tỷ đồng. Số tiền từ giao khoán, BVR và DVMTR giúp cho các hộ đồng bào DTTS góp phần giải quyết việc làm tại chỗ và tăng thu nhập, từ đó tạo động lực cho đồng bào tích cực tham gia bảo vệ và phát triển rừng. Nhiều làng còn xây dựng quy ước, hương ước BVR, phân công lịch tuần tra kiểm tra theo từng khu vực rừng đã nhận khoán.
Linh hoạt cơ chế vận dụng
Còn ông Nguyễn Ngọc Đạo, Chủ tịch HĐQT Công ty TNHH Lâm nghiệp Sông Kôn (Vĩnh Thạnh) phân tích: Chúng tôi được Nhà nước giao quản lý hơn 10.500ha rừng tự nhiên. Giai đoạn từ năm 2016-2018, Công ty giao khoán cho các hộ dân quản lý 4.000ha rừng theo Nghị quyết 30a của Chính phủ về Chương trình hỗ trợ giảm nghèo nhanh và bền vững với mức khoán 400 nghìn đồng/ha/hộ/năm.
“Từ tháng 7/2019, từ kinh phí DVMTR, chúng tôi giao khoán 2.500/4.000ha rừng kể trên cho 4 cộng đồng dân cư của các làng K2, K3, K8 và Xứ Cát, xã Vĩnh Sơn, với mức khoán từ 300-350 nghìn đồng/ha/năm để quản lý, BVR. Với phương thức mới, các hộ dân vừa là chủ rừng vừa là thành viên tổ cộng đồng nên sẽ có trách nhiệm hỗ trợ nhau, tính cộng đồng trách nhiệm sẽ cao hơn, về lợi ích thì vẫn như nhau. Qua đó, vừa giúp người dân có thêm thu nhập, mặt khác còn giúp thay đổi nhận thức của cả cộng đồng, nâng cao hiệu quả trong việc BVR”, ông Đạo cho biết thêm.
BQL rừng đặc dụng An Toàn (An Lão) được Nhà nước giao quản lý hơn 26.000ha rừng nguyên sinh. Theo ông Nguyễn Hùng Nam, Giám đốc BQL rừng đặc dụng An Toàn, mỗi năm đơn vị có 300-400 triệu đồng, kinh phí này được dùng để tuần tra BVR và giao khoán 7.500ha rừng cho 210 hộ dân của xã An Toàn, với mức khoán bảo vệ rừng gần 400 nghìn đồng/ha/hộ/năm. Nhờ thực hiện chính sách chi trả DVMTR, đồng bào DTTS thêm gắn bó với rừng.
Theo báo cáo của lãnh đạo Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Bình Định, trong năm 2018, với nguồn thu 8 tỷ đồng, Quỹ đã chi trả tiền DVMTR hơn 7 tỷ đồng. Năm 2019, UBND tỉnh phê duyệt kế hoạch thu-chi tiền DVMTR với số tiền hơn 8,4 tỷ đồng, gồm: Nguồn điều phối Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng Trung ương hơn 4,25 tỷ đồng và thu nội tỉnh (thu từ các nhà máy thủy điện, các cơ sở sản xuất và cung cấp nước sạch) hơn 4,17 tỷ đồng để chi trả cho các chủ rừng hơn 7,5 tỷ đồng và hoạt động của Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh.
Mặc dù nguồn thu DVMTR tại tỉnh còn thấp, nhưng nhờ linh hoạt kết hợp nhiều phương thức, vận dụng linh hoạt tùy theo đặc thù địa phương đã tạo chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức, trách nhiệm BVR của các chủ rừng, hộ dân, đặc biệt là trong cộng đồng đồng bào DTTS. Nhờ đó, hạn chế tình trạng khai thác, mua bán, vận chuyển lâm sản trái phép, góp phần tăng độ che phủ rừng của tỉnh Bình Định.