Thúc đẩy giải pháp bao bì bền vững
(TN&MT) - Kinh tế tuần hoàn (KTTH) là một trong những giải pháp ưu tiên, quan trọng được nêu ra trong các định hướng chính sách của Nhà nước, pháp luật bảo vệ môi trường ở Việt Nam. Áp dụng kinh tế tuần hoàn trong ngành đồ uống chứa đựng nhiều tiềm năng cao, cơ hội mới cho các doanh nghiệp đang hoạt động trong lĩnh vực này.
Tiềm năng áp dụng KTTH ngành đồ uống
Luật Bảo vệ môi trường 2020 có những điểm mới, trong đó bao gồm nhiều quy định góp phần thay đổi công nghệ, hành vi, thói quen trong tất cả các khía cạnh của hoạt động kinh tế - xã hội, theo hướng phát triển các mô hình tăng trưởng kinh tế bền vững, thúc đẩy KTTH, phục hồi và phát triển nguồn vốn tự nhiên.
Ông Nguyễn Văn Việt - Chủ tịch Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam cho biết: KTTH và phát triển bền vững không chỉ là ứng dụng công nghệ mà còn đảm bảo “tái sinh” nguồn nguyên liệu, môi trường, văn hóa và sự sống cho con người. Đồng thời, KTTH và phát triển bền vững phải là vấn đề được thực hiện xuyên suốt trong chuỗi cung ứng từ nguyên liệu đầu vào cho đến sản phẩm cuối cùng. Đây là cơ hội và thách thức đối với các doanh nghiệp, bao gồm các doanh nghiệp trong ngành đồ uống.
Theo báo cáo của Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC) và Ngân hàng Thế giới, ước tính Việt Nam lãng phí gần 3 tỷ USD mỗi năm vì không tái chế riêng rác thải nhựa từ sinh hoạt. Còn chất thải hữu cơ ước tính lãng phí hơn 30 tỷ USD mỗi năm khi gần 70% không được tái chế... Việc tận dụng được nguồn rác thải này sẽ đem lại lợi ích cho các bên. Ngành đồ uống sẽ có lợi ích khi áp dụng KTTH với các sản phẩm tiềm năng như bã hèm, men thải, các loại bao bì, pallet nhựa, thùng rác.
Bên cạnh đó, đánh giá về mức độ quan tâm của người tiêu dùng đối với các yếu tố của bao bì sản phẩm trên thang điểm 5, khảo sát của Vietnam Report cho thấy, người tiêu dùng dành sự quan tâm rất lớn tới tính thân thiện với môi trường (4,3/5). Xu hướng chuyển đổi sang bao bì xanh đặt ra yêu cầu cho doanh nghiệp phải thay đổi sản xuất gắn với bảo vệ môi trường.
Theo Phó Viện trưởng Viện Chiến lược Chính sách tài nguyên và môi trường Mai Thanh Dung, áp dụng KTTH trong ngành đồ uống chứa đựng nhiều tiềm năng cao, cơ hội mới cho các doanh nghiệp đang hoạt động trong lĩnh vực này. Các doanh nghiệp có thể áp dụng các giải pháp KTTH ngay từ giai đoạn thiết kế, lựa chọn vật liệu, thiết kế các sản phẩm, thiết kế quy trình phân phối, tiêu thụ và thu hồi để đảm bảo hạn chế tối đa sử dụng nguyên liệu, vật liệu thô, kéo dài vòng đời sản phẩm, hạn chế phát sinh chất thải và tác động xấu đến môi trường.
Ông Amit Lahoti - Giám đốc Thương mại Cấp cao kiêm Tổng Giám đốc khu vực châu Á, Tập đoàn Ball Beverage Packaging đánh giá, tại Việt Nam, hơn 77% lon nhôm đang được thu gom để tái chế. Nghiên cứu của Viện Năng lượng & Tài nguyên Ấn Độ (TERI) phối hợp với Viện Khoa học & Công nghệ Môi trường (INEST) thuộc Đại học Bách khoa Hà Nội về đánh giá vòng đời của các loại bao bì nước giải khát tại Việt Nam cho thấy, lon nhôm đạt được điểm vật liệu tuần hoàn cao nhất.
Cần có chính sách hỗ trợ thực hiện KTTH
Thực tiễn hiện nay đã có rất nhiều các sáng kiến, mô hình sản xuất kinh doanh theo xu hướng bao bì thân thiện môi trường, áp dụng giải pháp của KTTH để thực hiện mục tiêu “giảm sử dụng nguyên vật liệu, kéo dài vòng đời sản phẩm, hạn chế chất thải phát sinh và tác động xấu đến môi trường”. Tuy nhiên, có thể thấy phần lớn các sáng kiến đó đang là nỗ lực hoặc sáng kiến đơn lẻ của một vài doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân và chưa được quan tâm nhân rộng, phát triển mang tính hệ thống.
Theo ông Việt, các doanh nghiệp tiêu biểu trong ngành đồ uống luôn có chung một tầm nhìn cho mục tiêu phát triển bền vững, xuất phát từ việc thấu hiểu lợi ích của người tiêu dùng và những yêu cầu tuân thủ pháp lý, cam kết hội nhập, cùng cộng đồng và Chính phủ hướng tới thực hiện đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, thông qua các hoạt động đồng hành với Chính phủ, thực hiện các mục tiêu bảo vệ môi trường; chủ động tìm kiếm giải pháp gắn với thực tiễn và thông lệ, tạo tính bền vững cho phát triển. Song song với đó, các doanh nghiệp mong muốn Nhà nước có chính sách tạo điều kiện cho doanh nghiệp đầu tư nguồn lực cho KTTH.
Ông Lại Văn Mạnh - Trưởng ban Kinh tế tài nguyên và Môi trường (Viện Chiến lược, Chính sách tài nguyên và môi trường) nhấn mạnh, Nhà nước đóng vai trò quan trọng trong triển khai KTTH như: Đầu tư khoa học công nghệ, cung cấp nền tảng thông tin, dữ liệu; nghiên cứu khoa học, phát triển ứng dụng, chuyển giao công nghệ và sản xuất thiết bị, đào tạo nhân lực để thực hiện KTTH; cung cấp nền tảng chia sẻ thông tin, dữ liệu về KTTH.
Đặc biệt, cần có chính sách khuyến khích doanh nghiệp áp dụng KTTH, nhất là các doanh nghiệp vừa và nhỏ như ưu đãi, hỗ trợ thuế, phí theo pháp luật Bảo vệ môi trường; triển khai tín dụng xanh, trái phiếu xanh.
Bên cạnh đó, để ngành đồ uống áp dụng KTTH trong sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng, ông Lại Văn Mạnh - Trưởng ban Kinh tế tài nguyên và Môi trường (Viện Chiến lược, Chính sách tài nguyên và môi trường) đề xuất doanh nghiệp đồ uống cần tư duy lại về sản phẩm, dịch vụ; thiết kế bao bì dễ tái sử dụng và tái chế. Trong quy trình sản xuất, phân phối cần tối ưu hóa chất thải, hiệu quả tài nguyên, thu hồi tái chế chất thải. Đồng thời, liên kết để tái chế, tái sử dụng trong ngành đồ uống như tham gia, thành lập liên minh tái chế của ngành. Đặc biệt, trong thời đại khoa học công nghệ lên ngôi, việc ứng dụng IoT, chuyển đổi số trong sản xuất, kinh doanh và phân phối là rất cần thiết.