Bảo vệ đa dạng sinh học - giải pháp tái cấu trúc hệ thống lương thực, thực phẩm

Tái cấu trúc hệ thống lương thực thực phẩm (LTTP) toàn cầu là một trong các nội dung thảo luận tại Hội nghị cấp Bộ trưởng về hệ thống LTTP toàn cầu lần này.

Ông Jamie Morrison, Cố vấn cấp cao, Liên minh Toàn cầu về Cải thiện chế độ Dinh dưỡng (GAIN) cho biết, hội thảo nhằm đưa ra những sáng kiến, giải pháp tối ưu để mỗi quốc gia có thể ứng dụng phù hợp với hoàn cảnh, điều kiện và trình độ phát triển sản xuất của mình, đồng thời đảm bảo phù hợp với kiến trúc toàn cầu.

Tại nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam, tốc độ tăng trưởng liên tục của ngành nông nghiệp trong những thập niên gần đây với chiến lược thâm canh cao đã gây ra những tác động tiêu cực đối với môi trường.

Về vấn đề này, ông David Cooper, Quyền Thư ký Điều hành, Ban Thư ký Các công ước về đa dạng sinh học (CBD) nhận định: Hiện nay, chúng ta đang có hệ thống LTTP dựa trên rất nhiều yếu tố đầu vào như thuốc BVTV, phân bón… nên dẫn tới việc tiêu dùng không bền vững, làm tổn thất về thực phẩm, phát sinh những vấn đề liên quan tới đa dạng sinh học. Do đó, chúng ta phải giải quyết tất cả yếu tố này để chuyển đổi hệ thống LTTP một cách bền vững.

Trong cách thức quản lý thực phẩm, yếu tố đa dạng sinh học đóng vai trò rất quan trọng, nhất là sự đa dạng về các loại cây trồng, vật nuôi. Chúng giúp ích rất lớn trong việc đảm bảo nguồn cung lương thực, thực phẩm cho con người. Bên cạnh đó, hệ thống thực phẩm thường có tính kết nối thành chuỗi từ sản xuất tới tiêu thụ, do đó, cần có biện pháp cụ thể để hướng tới mục tiêu duy trì, bảo tổn, phục hồi đa dạng sinh học, đặc biệt là đa dạng gen. Sự đa dạng giống cây trồng cũng đóng vai trò rất quan trọng trong việc giảm thất thoát chất dinh dưỡng.

Để quản lý hệ thống LTTP bền vững đòi hỏi phải có nhiều giải pháp đồng bộ như thay đổi phương pháp sử dụng đất, hạn chế khai thác thủy sản quá mức, ngăn ngừa ô nhiễm, thích ứng với biến đổi khí hậu… - ông David Cooper nhấn mạnh.

Bà Su McCluskey (chuyên gia nông nghiệp Úc) chia sẻ kinh nghiệm của nước Úc. Theo đó, quốc gia này đề ra một khung phát triển bền vững để định hướng cho nền sản xuất nông nghiệp và thực hiện mô hình nghiên cứu kết hợp với nguồn tài trợ của Chính phủ. Hàng năm, Úc có chiến lược về đất đai để đảm bảo đất có đủ dinh dưỡng cho sản xuất. Các kế hoạch cải tạo các loại đất cũ, đất không đủ chất lượng… cũng được đề ra để có những cây trồng khoẻ. Đây là tiền đề để có sản phẩm nông nghiệp chất lượng cao.

Nước Úc cũng có nhiều giải pháp, nỗ lực để làm giảm phát thải khí mê tan - phát thải chính trong ngành chăn nuôi, phát thải khí nhà kính, bổ sung thêm tảo biển vào thức ăn chăn nuôi cũng như chiến lược giảm thiểu rác thải của người tiêu dùng mang lại; giảm thiểu rác thải trong toàn bộ chuỗi cung ứng.

Một sáng kiến khác của Úc, đó là thành lập trung tâm nghiên cứu nông nghiệp ngoài biên giới nhằm đưa ra các giải pháp liên quan tới đảm bảo đa dạng sinh học trong nước.

Theo Bộ trưởng Nông nghiệp Thụy Sỹ - ông Christian Hofer, Chính phủ cần xây dựng Chiến lược chuyển đổi hệ thống LTTP mang tính bao trùm và có sự vào cuộc của tất cả các bên liên quan. Trong đó, yếu tố quan trọng là Chính phủ phải đưa ra chính sách hỗ trợ để bảo tồn đa dạng sinh học.

Trước đây, nông dân Thụy Sỹ sử dụng thuốc BVTV, phân bón và chưa thực sự quan tâm tới môi trường. Hiện tại, điều này đã thay đổi bởi nông dân không chỉ sản xuất LTTP mà phải chịu trách nhiệm cho việc bảo vệ tự nhiên, đa dạng sinh học tại khu vực sản xuất.

Theo Đại sứ Gabriel Ferrero, Chủ tịch Ủy ban an ninh lương thực thế giới, việc thay đổi quản trị hệ thống LTTP cần thực hiện cấp bách với sự tham gia của các bên liên quan. Sự chuyển đổi này phụ thuộc vào hệ thống chính sách và ý chí chính trị của mỗi quốc gia. Ở cấp độ quốc tế, để cải thiện hệ thống lương thực thực phẩm cần sự chỉ đạo của các tổ chức quốc tế, sự hiệp lực của các ngành y tế, thương mại, nông nghiệp, tài chính…, và cần một cơ quan đứng ra dẫn dắt từ góc độ toàn cầu.

Tiếp đó là quyền tiếp cận thực phẩm. Cần đặt con người là trung tâm, sau đó cải thiện hệ thống chính sách pháp luật, từ đó xây dựng hệ thống thực phẩm phù hợp, tạo ra những khẩu phần ăn lành mạnh, bảo vệ được hệ sinh thái, môi trường.

Tại phiên thứ 2, đại diện các quốc gia, các tổ chức quốc tế đã cùng thảo luận và đưa ra nhiều ý kiến đóng góp nhằm thúc đẩy hệ thống LTTP phát triển bền vững.

Khánh Ly