Hà Tĩnh: Chặn ô nhiễm từ thuốc bảo vệ thực vật

Gần 220 tấn thuốc BVTV sử dụng mỗi năm

Với tổng diện tích đất sản xuất nông nghiệp toàn tỉnh Hà Tĩnh gần 140 nghìn ha, nông nghiệp đang là ngành nghề chủ lực thu hút lượng lớn lực lượng lao động. Cùng với mang lại các giá trị, các hoạt động ở lĩnh vực nông nghiệp cũng đang gia tăng nhiều sức ép lên môi trường, đòi hỏi cần triển khai các giải pháp để chủ động kiểm soát, đặc biệt việc sử dụng BVTV trong sản xuất.

Cùng với chất thải từ trồng trọt, rác thải từ lĩnh vực chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản cũng chiếm một khối lượng lớn với 234 trang trại chăn nuôi trên địa bàn có quy mô lớn và vừa, ước tính mỗi năm phát sinh khoảng 6 - 7 triệu m3 nước thải, 1,5 triệu tấn chất thải rắn; Trong lĩnh vực thủy sản, nước thải phát sinh từ các cơ sở nuôi tôm ước tính khoảng 66.000m3/năm… rác thải đang tạo ra áp lực rất lớn đối với công tác quản lý môi trường.

Thống kê của ngành Tài nguyên và Môi trường cho thấy, hàng năm, khối lượng chất thải rắn từ sản xuất thâm canh các loại cây trồng là rất lớn, bao gồm: 137 nghìn tấn sinh khối thải loại, 108 tấn bao bì phân bón, 125 tấn bao bì đựng hóa chất BVTV.

Nếu các loại rác sinh khối thải loại được tận dụng làm thức ăn gia súc, ủ phân hoặc được đốt ngay tại đồng ruộng; bao bì phân bón được tận dụng, bán phế liệu hoặc thu gom cùng với rác thải sinh hoạt thì bao bì đựng hóa chất BVTV hiện đang thực sự là nỗi khiếp sợ cho môi trường, do chưa có biện pháp thu gom, xử lý hiệu quả.

Bà Hồ Thị Thủy - Trưởng Phòng Bảo vệ Thực vật - Thanh tra thuộc Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ Thực vật Hà Tĩnh cho biết: “Trung bình mỗi năm, nông dân Hà Tĩnh sử dụng gần 220 tấn thuốc BVTV để phòng trừ sâu bệnh, điều này đồng nghĩa một số lượng lớn bao bì, chai lọ bị thải ra. Sau khi sử dụng, người dân thường có thói quen vứt các loại bao bì, chai, lọ này ngay trên đồng ruộng, dưới mương nước...”.

Ngoài việc lạm dụng quá mức thuốc BVTV trong sản xuất nông nghiệp, tình trạng xả thải bừa bãi cũng đang gây những tác động xấu đến môi trường. Ghi nhận thực tế cho thấy, chỉ cần bước chân tới những cánh đồng sản xuất, không khó để phát hiện bao bì thuốc BVTV, thuốc trừ cỏ từ dạng túi đến các chai, lọ đủ kích cỡ to, nhỏ, vứt ngổn ngang khắp các bờ ruộng, trôi dạt trên kênh mương.

Ông Nguyễn Văn Nam trú tại xã Thạch Trung, thành phố Hà Tĩnh, phản ánh: "Không chỉ ở các xã miền núi mà các xã ở vùng đồng bằng có truyền thống thâm canh lúa và hoa màu, chai, lọ, bao bì thậm chí còn trôi theo dòng nước phát tán lượng thuốc trừ sâu, trừ cỏ, thuốc diệt chuột tồn dư ra khắp các địa bàn. Điều đó phần nào giải thích vì sao tôm, cua, cá ở những khu vực này hầu như không còn”.

Theo phân tích của các chuyên gia trong lĩnh vực môi trường, trong mỗi bao bì đựng thuốc BVTV sau khi sử dụng luôn tồn dư lượng thuốc BVTV tối thiểu là 2% thể tích. Do đó chai, lọ, bao bì thuốc BVTV được xếp vào diện chất thải rắn độc hại, nguy hiểm. Khi những hóa chất này ngấm vào đất, vào nguồn nước hoặc phát tán trong không khí sẽ gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của những người tiếp xúc.

Nhiều giải pháp giảm áp lực cho môi trường

Để hạn chế, tiến tới giảm dần lượng bao bì hóa chất BVTV phát sinh trong sản xuất nông nghiệp, Hà Tĩnh đã chỉ đạo xây dựng và triển khai các Đề án sản xuất mùa vụ, trong đó, chú trọng các giải pháp về sản xuất theo hướng an toàn, bền vững, bảo vệ môi trường như: Chuyển đổi cơ cấu cây trồng phù hợp, sử dụng bộ giống ngắn ngày, nhiễm nhẹ sâu bệnh, có năng suất cao, chất lượng tốt, thích ứng với điều kiện thời tiết, thổ nhưỡng; khuyến cáo người dân tăng cường sử dụng phân hữu cơ hoai mục, phân hữu cơ vi sinh…

Bên cạnh đó, để quản lý, thu gom, xử lý bao gói thuốc BVTV phát sinh, UBND tỉnh Hà Tĩnh đã ban hành Kế hoạch số 252/KH-UBND ngày 11/8/2016 triển khai thực hiện Thông tư liên tịch số 05/2016/TTLT-BNNPTNT-BTNMT ngày 16/5/2016 về hướng dẫn thu gom, vận chuyển và xử lý bao gói thuốc BVTV sau sử dụng trên địa bàn. Ngoài ra, lồng ghép với chương trình xây dựng nông thôn mới, các huyện, thị xã, thành phố đã ban hành văn bản để chỉ đạo, tổ chức thực hiện việc thu gom, xử lý bao gói thuốc BVTV và triển khai xây dựng các bể/lu bê tông để thu gom, lưu chứa bao gói thuốc BVTV trên đồng ruộng.

Đến nay, toàn tỉnh đã xây dựng được 4.661 bể chứa. Một số địa phương có số lượng bể lớn như: Thạch Hà (1.226 bể), Cẩm Xuyên (936 bể), Hương Sơn (610 bể)... Sau khi thu gom, các địa phương đã có hợp đồng với đơn vị có chức năng vận chuyển, xử lý bao gói thuốc BVTV tại bể (Cẩm Xuyên, Hương Sơn, Thạch Hà, Can Lộc, Nghi Xuân, Vũ Quang, Đức Thọ).

Ông Phạm Hữu Tình - Trưởng phòng Môi trường, Sở TN&MT Hà Tĩnh, cho biết: “Việc xây dựng bể thu gom bao gói thuốc BVTV đã góp phần hạn chế đáng kể tình trạng vứt bừa bãi trên đồng ruộng gây ô nhiễm đất, nguồn nước. Hiện, một số địa phương gặp khó khăn về nguồn kinh phí để duy trì tần suất thu gom, vận chuyển theo quy định. Hà Tĩnh đã và đang đặt quyết tâm, cùng với các hoạt động bảo vệ môi trường, Hà Tĩnh sẽ có những giải pháp hỗ trợ để chặn nguồn ô nhiễm từ thuốc BVTV, đưa công tác bảo vệ môi trường đạt được những hiệu quả thực chất nhất, góp phần bảo vệ sức khỏe cho người dân”.

Đức Cảnh