Điểm bất thường của 2 Nhà máy gạch tuynel Điện Biên

Lò gạch quy hoạch sát nhà dân

09 giờ sáng, ngày 27/2/2023, PV Báo TN&MT có mặt tại khu vực đốt lò của Cty TNHH Duyên Hùng tỉnh Điện Biên. Tại đây, những chiếc xe vào chở gạch thành phẩm, công nhân bốc xếp đang hoạt động rất nhộn nhịp. Hàng trăm kiêu gạch đang chờ ông chủ bốc lên xe. Trên cao ống khói cuồn cuộn làm âm âm cả một góc trời đục ngầu tinh khói, mùi than rất khé cổ. Đặc biệt, vị trí của lò gạch đang hoạt động này cách nhà dân vài chục mét, điểm tập kết than chỉ cách hộ ông Lò Văn Inh một bức tường cao chừng hơn 1m.

Ông Lò Văn Nam (tên nhân vật đã được thay đổi), bản Bánh, xã Thanh Xương, huyện Điện Biên, bức xúc: Từ sau Tết đến nay ngày nào họ cũng đốt, mùi than, mùi khói lò rất khé cổ và tức ngực. Thế cháu ở đâu về?

- Trên tỉnh ạ, cháu muốn hỏi chủ lò này là ai!

Ông cụ xua tay… Thôi..thôi… hỏi xong ... rồi về. Đâu vào đấy. Cái lò này lúc nào chẳng có người về hỏi thăm, xong thì vẫn cứ như thế, tồn tại cả chục năm nay rồi. Nếu ai đó bảo là không ô nhiễm môi trường thì để họ vào đây sống một thời gian. Họ không sống trực tiếp ở đây, chỉ về xem một lúc rồi nói là không ô nhiễm. Các vị phải ở đây hàng ngày, hàng giờ mới thấy được chúng tôi cam chịu thế nào. Cháu thử nghĩ xem, cả chục năm trời hít cái thứ khói này, họ nói cải tiến công nghệ cũng đỡ hơn, nhưng không thể nói không ảnh hưởng gì. Nhìn cột khói cuồn cuộn thế kia, không có là không có thế nào? Cả bản toàn mùi than đốt, ai nói không ô nhiễm? Giai đoạn từ năm 2018, HĐND tỉnh yêu cầu giải tỏa hết các lò gạch thủ công ở Noong Chứn, A1, Noong Luống… nhưng riêng lò này sao không xóa nốt? Họ nói là thay đổi công nghệ mới, nhưng công nghệ gì thì cũng không thể cấp phép lò gạch ngay sát cạnh nhà dân, giữa bản như lò gạch này.

Vị trí nhà dân cách điểm tập kết than đá chỉ bằng 1 bức tường

Trưởng bản, bản Bánh, Lò Văn Thủy, cho biết: Lò gạch này có ở đây rất lâu rồi. Thời gian này họ đốt suốt, ngày nào cũng đốt, đốt liên tục, nói không ô nhiễm môi trường thì không đúng đâu. Hôm nay, họ đốt suốt từ sáng sớm đến giờ, chị cũng ngửi thấy mùi than mà. Đúng không? Còn về đất, họ lấy ngay tại chỗ để làm gạch. Phía bên trong kia là quả đồi họ mua của dân từ trước. Họ cứ việc đào đất để làm. Thế thôi..!

Chưa cấp phép mỏ đất, đất đâu làm gạch?

Ông Nguyễn Thành Trung, Trường phòng Khoáng sản và Tài nguyên nước, cho biết: Từ trước đến nay Điện Biên chưa cấp phép cho bất kỳ mỏ đất nào để khai thác lấy đất làm gạch hoặc làm vật liệu san lấp. Tất cả mới chỉ là bước đang làm thủ tục. Kể cả các lò gạch ở huyện Điện Biên. Vậy đất ở đâu để 2 lò gạch này sản xuất gạch cả chục năm nay?

Theo tài liệu Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Điện Biên cung cấp. Tháng 3/2022, UBND tỉnh Điện Biên ban hành Bản xác nhận số 700/XN-UBND, ngày 14/3/2022, khu vực, công suất, khối lượng, phương pháp, thiết bị và kế hoạch khai thác, tận dụng đất làm nguyên liệu sản xuất gạch trong quá trình cải tạo mặt bằng. Theo đó, Cty TNHH Duyên Hùng tỉnh Điện Biên (chủ lò gạch – PV) được khai thác tận dụng 3.075,45m2 đất. Độ sâu 3,5m; công suất 51,3m/ngày. Thời gian bắt đầu khai thác 2 tháng, kể từ ngày 15/3/2022 đến hết ngày 25/5/2022.

Hàng trăm kiêu gạch đã ra lò của Nhà máy gạch tuynel Duyên Hùng

Nghĩa là, thời điểm phóng viên có mặt tại lò gạch của C.ty TNHH Duyên Hùng đã hết thời gian khai thác đất gần 1 năm. Và với diện tích hơn 3.000m2, độ sâu nhất là 3m cũng không thể cho ra một số lượng gạch thương phẩm hàng trăm kiêu đang chờ xuất xưởng. Chưa kể số gạch mộc chưa đốt và số gạch trong lò đang đốt. Chưa kể những thời điểm trước đó.

Cách đó không xa, tại bản Pú Tửu, xã Thanh Xương, huyện Điện Biên, Nhà máy gạch tuynel Pú Tửu (cách Trung tâm huyện Điện Biên chưa đầy 300m) cũng đang hoạt động. Đất đổ đắp thành đống và cả những kiêu gạch đang được công nhân xếp lên xe tải chở đi. Số lượng gạch thành phẩm tại sân của Nhà máy không nhiều như tại lò gạch của Cty TNHH Duyên Hùng. Nhưng đều phản ánh chung một hiện tượng, cả 2 lò gạch này đều đang hoạt động tích cực.

Nhà máy gạch tuynel của Cty TNHH Duyên Hùng được UBND tỉnh Điện Biên điều chỉnh chủ trương đầu tư số 1095/QĐ-UBND, ngày 22/6/2021, tại bản Bánh, xã Thanh Xương, huyện Điện Biên. Mục tiêu: sản xuất gạch tuynel bằng công nghệ hiện đại, tiên tiến. Công suất 20 triệu viên/năm.

Nhà máy gạch tuynel Pú Tửu, được UBND tỉnh Điện Biên cấp Quyết định chủ trương đầu tư số 1503/QĐ-UBND, ngày 31/12/2020, tại bản Pú Tửu, xã Thanh Xương, huyện Điện Biên cho Cty TNHH Sản xuất vật liệu xây dựng và Thương mại Việt Hải. Mục tiêu: sản xuất gạch tuynel. Công suất thiết kế 40 triệu viên/năm.

Theo lý giải của cán bộ Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Điện Biên thì các lò gạch này đều chưa được cấp mỏ đất, nhưng nguồn đất được xác định là lấy từ đất thừa của các đơn vị san gạt, cải tạo mặt bằng. Điều này vẻ như hợp lý. Nhưng trên thực tế, chất lượng đất làm gạch đòi hỏi rất cao, nếu chỉ dựa vào đất thu gom từ việc san gạt mặt bằng của các hộ dân thì không đáp ứng được về cả chất lượng và khối lượng. Trong khi đó, trên địa bàn tỉnh Điện Biên chưa có mỏ đất nào được cấp phép. Các dự án có nhu cầu về đất để làm vật liệu san lấp rất lớn, khoảng 7,4 triệu m3, trong đó có dự án mở rộng sân bay Điện Biên. Như vậy, nguồn đất từ việc san gạt mặt bằng của các dự án mà các lò gạch tận thu đem về sản xuất gạch sẽ không đáp ứng được công suất của nhà máy. Chỉ còn phụ thuộc vào các nhà dân. Nhưng qua quan sát thì tại khu vực TP. Điện Biên Phủ và huyện Điện Biên việc nhà xây cải tạo mặt bằng là rất hiếm.

Được biết, năm 2022 Cty TNHH Duyên Hùng (nhà máy gạch bản Bánh – PV) có Quyết định xử phạt hành chính trong lĩnh vực đất đai. Quyết định số 3099/QĐ-XPHC, ngày 16/9/2022 do Công ty tự ý chuyển mục đích đất trồng cây hàng năm khác sang đất phi nông nghiệp, diện tích 4.947,4m2. Số tiền 45 triệu đồng. Phía Cty TNHH Sản xuất vật liệu xây dựng và Thương mại Việt Hải (nhà máy gạch tuynel tại Pú Tửu) đã vi phạm việc tự ý chuyển mục đích, diện tích gần 14.570m2. “Hiện nay, chúng tôi đang thống nhất lỗi vi phạm trình cơ quan có thẩm quyền để xử phạt Nhà máy gạch tuynel Pú Tửu.” - Ông Trần Ngọc Đăng, Phó phòng TN&MT huyện Điện Biên nói.

Đến đây dư luận không khỏi hoài nghi về tính minh bạch của nguồn đất được đưa vào 2 lò gạch tuynel Duyên Hùng và Nhà máy gạch tuynel Pú Tửu mỗi năm.

Chúng tôi tiếp tục thông tin nội dung này.

Trần Hương