Nỗ lực giảm nghèo tại Việt Nam: Những điểm sáng cần phát huy

Cả nước chung tay vì người nghèo 

Quan điểm, chủ trương của Đảng về giảm nghèo đã được thể hiện trong hệ thống Văn kiện Đại hội Đảng qua nhiều thời kỳ, ngày càng sâu rộng, toàn diện hơn. Nghị quyết 76/2014/QH13 nêu rõ, những thành tựu đạt được trong công tác giảm nghèo đã góp phần quan trọng thực hiện mục tiêu tăng trưởng kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội, cải thiện đời sống của người dân, đặc biệt là ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số; tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân, giữ vững an ninh chính trị, củng cố lòng tin của Nhân dân với Đảng, Nhà nước, nâng cao hình ảnh của Việt Nam đối với thế giới. 

Trong Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 23/6/2021 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giảm nghèo bền vững đến năm 2030, Đảng và Nhà nước ta xác định công tác giảm nghèo bền vững là chủ trương lớn, quan trọng, nhất quán, xuyên suốt trong quá trình thực hiện công cuộc đổi mới, xây dựng và phát triển đất nước… 

Để thực hiện thắng lợi mục tiêu tỉ lệ nghèo đa chiều duy trì mức giảm 1 - 1,5%/năm mà Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã đề ra; phấn đấu đến năm 2030, cơ bản không còn huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn và thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW, ngày 22/12/2021, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 160/NQ-CP về việc Ban hành Kế hoạch thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW. Trong đó, Nghị quyết đề ra một số nhóm nhiệm vụ trọng tâm gồm: Tuyên truyền, nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm đối với công tác giảm nghèo; tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo; Tiếp tục hoàn thiện, thực hiện hiệu quả cơ chế, chính sách giảm nghèo;… 

Những thành tựu trong công tác giảm nghèo của nước ta được nhân dân và bạn bè quốc tế ghi nhận và đánh giá cao. Những thành công đó là minh chứng sống động, không thể phủ nhận cho thấy Đảng và Nhà nước, các cấp chính quyền luôn quan tâm, chăm lo cho người dân, đặc biệt là những đối tượng yếu thế, bà con vùng đồng bào dân tộc, vùng đặc biệt khó khăn.

Hiện thực hóa mục tiêu của Đảng, Nhà nước, tại nhiều địa phương, cấp ủy, chính quyền các cấp đã quan tâm triển khai đồng bộ và đạt được nhiều kết quả khích lệ. Các chính sách hỗ trợ giảm nghèo được thực hiện đầy đủ, kịp thời, đúng đối tượng; Hộ nghèo, hộ cận nghèo được hỗ trợ tham gia các mô hình, dự án phát triển sản xuất, dạy nghề, tạo việc làm, cải thiện thu nhập. Các mục tiêu, chỉ tiêu, nhiệm vụ giảm nghèo bền vững trong Nghị quyết của cấp ủy, Chương trình hành động của chính quyền địa phương từng giai đoạn 5 năm, hằng năm; đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động thực hiện công tác giảm nghèo bền vững; tăng cường công tác quản lý nhà nước; hoàn thiện tổ chức bộ máy và cơ chế điều hành…

Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp và các đoàn thể nhân dân đã xây dựng kế hoạch phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan để giám sát và thực hiện công tác giảm nghèo. Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã phối hợp với Ban Chỉ đạo các Chương trình mục tiêu quốc gia tổ chức Chương trình truyền hình, truyền thanh trực tiếp “Cả nước chung tay vì người nghèo - Không để ai bị bỏ lại phía sau”… 

Những điểm sáng cần phát huy 

Thời gian qua, dù trên chặng đường phát triển còn gặp nhiều khó khăn do tác động từ hình hình kinh tế thế giới và khu vực, đại dịch và thiên tai, nhưng công tác xóa đói, giảm nghèo của nước ta luôn được chú trọng quan tâm và đã đạt được nhiều kết quả ấn tượng nhờ phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, huy động sự hưởng ứng tích cực của cả xã hội. Công tác giảm nghèo được thực hiện tốt, các nhiệm vụ của Chính phủ, Thủ tướng giao được đảm bảo về thời hạn cũng như chất lượng. 

Sau gần 10 năm thực hiện 2 giai đoạn của Chương trình giảm nghèo bền vững (giai đoạn 2016 - 2020 và giai đoạn 2021 - 2025), Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, hầu hết các mục tiêu đề ra đều đạt được và vượt mức kế hoạch, góp phần ổn định, bảo đảm an sinh xã hội, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và phát triển bền vững, giảm nghèo, đặc biệt là vùng dân tộc thiểu số và miền núi.

Trong giai đoạn 2016 - 2020, tỷ lệ hộ nghèo nước ta đã giảm từ 9,88% năm 2015 xuống còn dưới 3%, đưa Việt Nam trở thành một trong những quốc gia đầu tiên về đích sớm trong thực hiện Mục tiêu phát triển thiên niên kỷ của Liên hợp quốc về giảm nghèo. 100% số xã có đường ô tô đến trung tâm, 80% số thôn có điện, trên 50% số xã có trạm y tế đạt chuẩn quốc gia...

Thực hiện Nghị quyết số 76/2014/QH13 của Quốc hội về đẩy mạnh thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững đến năm 2020, tỷ lệ hộ nghèo nước ta giảm 1,43%/năm, đạt chỉ tiêu Quốc hội giao. Tỷ lệ hộ nghèo ở các huyện nghèo giảm còn 27,85%, bình quân trong 4 năm (2016 - 2019) giảm 5,65%/năm, vượt chỉ tiêu Quốc hội giao giảm bình quân 4%/năm; Năm 2020, tỷ lệ hộ nghèo cả chỉ còn 2,75% và năm 2021 giảm xuống còn 2,23%.  

Đặc biệt, năm 2022, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp đã vận động Quỹ “Vì người nghèo” và an sinh xã hội được trên 8.981 tỉ đồng, hỗ trợ sản xuất cho người dân, xây dựng nhiều căn nhà Đại đoàn kết và công trình dân sinh cho người nghèo… 

Tuy nhiên, hành trình giảm nghèo còn dài và nhiều thử thách, nguy cơ tái nghèo cao do tình trạng “nghèo từ tư tưởng” còn hiện hữu trong một số bộ phận bà con vùng sâu vùng xa. Cùng với đó là những khó khăn về điều kiện cơ sở hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng giao thông của miền núi, vùng sâu, vùng xa, biên giới hải đảo, đòi hỏi phải có nguồn lực lớn để đầu tư trong khi khả năng ngân sách còn hạn chế. 

Do đó, Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021 - 2030 đề ra nhiệm vụ: “Triển khai đồng bộ các giải pháp giảm nghèo đa chiều, bao trùm, bền vững, nhất là khu vực đồng bào dân tộc thiểu số. Tiếp tục thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững. Đổi mới thực chất cách tiếp cận trong giảm nghèo bằng các chính sách hỗ trợ có điều kiện, giảm hỗ trợ cho không, khơi dậy ý chí chủ động vươn lên tự thoát nghèo”. Điều này đặt ra yêu cầu phải đổi mới tư duy, phương thức, chính sách giảm nghèo phù hợp với mô hình tăng trưởng kinh tế, thực hiện hiệu quả mục tiêu giảm nghèo, bảo đảm người nghèo được tham gia và thụ hưởng các thành quả của tăng trưởng trong điều kiện mới. 

Báo cáo “Bước tiến mới: Giảm nghèo và thịnh vượng chung tại Việt Nam” của Ngân hàng Thế giới  tại Việt Nam công bố năm 2018 cho thấy, đói nghèo ở Việt Nam tiếp tục giảm, đặc biệt là trong các dân tộc thiểu số với tỷ lệ giảm mạnh tới 13% - mức giảm lớn nhất trong thập niên vừa qua. 

Với Chương trình Mục tiêu quốc gia Giảm nghèo và an sinh xã hội bền vững giai đoạn 2021 - 2030 và những chính sách mới ban hành, trong tương lai, Việt Nam kỳ vọng sẽ đạt được những kết quả đáng tự hào trong công cuộc giảm nghèo bền vững.