Sử dụng hiệu quả tài nguyên nước hồ thủy điện Ialy tạo sinh kế cho người dân

Phóng viên Báo TN&MT đã phỏng vấn ông Lương Thanh Bình - Phó Giám đốc Sở TN&MT tỉnh Gia Lai về công tác quản lý, bảo vệ, khai thác, sử dụng hiệu quả tài nguyên nước (TNN) hồ thủy điện Ialy để tạo sinh kế cho người dân và phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

PV: Với diện tích mặt nước lên đến 64,5km2, hồ thủy điện Ialy là nguồn TNN lớn của tỉnh Gia Lai và khu vực Bắc Tây Nguyên. Xin ông chia sẻ về việc khai thác, sử dụng và bảo vệ TNN hiện nay?

Ông Lương Thanh Bình:

Hồ thủy điện Ialy nằm trên lưu vực sông Sê San, một chi lưu lớn của sông Mê Kông, gắn với công trình thủy điện Ialy. Hiện nay, trên lưu vực sông Sê San có tổng cộng 15 công trình thủy điện với tổng công suất phát điện 1.580,15MW. Trong đó, thủy điện Ialy là bậc thang lớn nhất trên lưu vực sông Sê San. Với diện tích mặt hồ lên đến hơn 64,5km2, kéo dài từ địa phận huyện Sa Thầy, tỉnh Kon Tum đến thị trấn Yaly, huyện Chư Păh, tỉnh Gia Lai.

Thực hiện chức năng quản lý Nhà nước lĩnh vực TNN, Sở TN&MT đã tham mưu UBND tỉnh Gia Lai ban hành Quyết định số 437/QĐ-UBND ngày 1/7/2022 ban hành Quy chế phối hợp về quản lý TNN trên địa bàn tỉnh Gia Lai. Sở TN&MT đã yêu cầu Công ty Thủy điện Ialy kết nối, truyền trực tiếp, cập nhật số liệu từ hồ Ialy vào cơ sở dữ liệu của hệ thống giám sát chung của địa phương.

Bên cạnh đó, thực hiện Quy hoạch mạng lưới quan trắc môi trường toàn tỉnh Gia Lai theo Quyết định số 568/QĐ-UBND ngày 22/6/2020 về việc phê duyệt điều chỉnh, bổ sung mạng lưới quan trắc môi trường trên địa bàn tỉnh Gia Lai đến năm 2020, định kỳ hằng năm, Sở TN&MT Gia Lai thực hiện lấy mẫu, quan trắc chất lượng nước tại 1 vị trí thuộc lòng hồ Ialy và 3 vị trí thuộc phụ lưu sông Sê San để theo dõi, đánh giá diễn biến chất lượng nước mặt và có các giải pháp quản lý phù hợp, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Gia Lai nói riêng và cả nước nói chung theo hướng bền vững.

PV: Ngoài cấp nước phục vụ hoạt động thủy điện, phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Gia Lai, hồ thủy điện Ialy đóng vai trò như thế nào trong việc tạo sinh kế cho dân người địa phương, thưa ông?

Ông Lương Thanh Bình:

Hiện nay, lưu vực sông Sê San nói chung và hồ thủy điện Ialy nói riêng, chủ yếu được khai thác và sử dụng nguồn nước phục vụ cho mục đích khai thác thủy điện, chỉ sử dụng một phần của nguồn nước này cho mục đích sinh hoạt và công nghiệp của địa phương.

Khu vực lòng hồ Ialy có nhiều nguồn lợi từ các loại thủy sản như: tôm, cá… Việc điều tiết hệ thống nguồn nước đều đặn ở khu vực hồ Ialy đã giảm thiểu tác động đến hệ sinh thái thủy sinh và phục vụ hiệu quả các hoạt động khai thác, sử dụng nguồn nước của người dân phía hạ lưu trong quá trình tưới tiêu cho nông nghiệp.

Song, việc phát triển ngư nghiệp nhỏ lẻ và du lịch trên lưu vực sông Sê San hiện nay cần lưu ý đảm bảo không ảnh hưởng đến môi trường, đặc biệt là nguồn nước mặt và phải có sự phối hợp quản lý chặt chẽ từ chính quyền địa phương và sở, ngành liên quan.

Ngoài ra, tỉnh Gia Lai đã chấp thuận chủ trương đầu tư dự án Nhà máy Điện mặt trời KN IaLy - Gia Lai với tổng kinh phí hơn 9.500 tỷ đồng. Dự án được xây dựng trên hơn 500ha diện tích mặt nước lòng hồ thủy điện Ialy, dự kiến khởi công vào quý 4/2022 và hoàn thành vào quý 4/2023. Do đó, cùng với việc phát triển điện, TNN trên hồ Ialy đã tạo điều kiện rất lớn giúp người dân địa phương được hưởng lợi từ khai thác thủy sản trong lòng hồ, góp phần nâng cao đời sống người dân.

PV: Để phát huy giá trị TNN hồ thủy điện Ialy, Sở TN&MT Gia Lai có đề xuất, giải pháp nào trong việc quản lý, bảo vệ, sử dụng nguồn TNN tại đây trong thời gian tới, thưa ông?

Ông Lương Thanh Bình:

Giá trị TNN từ hồ thủy điện Ialy cũng như lưu vực sông Sê San góp phần lớn trong việc phát triển nông nghiệp, du lịch và năng lượng, thúc đẩy kinh tế - xã hội của tỉnh Gia Lai phát triển. Để phát huy giá trị này, Sở TN&MT Gia Lai đã có những đề xuất, giải pháp để quản lý, bảo vệ và phát triển bền vững nguồn TNN tại đây.

Cụ thể, Sở TN&MT tiếp tục phối hợp với các sở, ngành liên quan triển khai thực hiện kiểm tra, giám sát việc đảm bảo duy trì dòng chảy tối thiểu ở hạ lưu hồ chứa thủy điện Ialy; đồng thời, tổ chức thẩm định Phương án cắm mốc giới hành lang bảo vệ hồ chứa thủy điện Ialy trình UBND tỉnh Gia Lai phê duyệt theo quy định.

Cùng với đó, trong Quy hoạch tỉnh Gia Lai thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, đối với Phương án về điểm, thông số, tần suất quan trắc chất lượng môi trường, Sở TN&MT cũng đã tham mưu cho UBND tỉnh Gia Lai bổ sung thêm một số vị trí quan trắc chất lượng nước tại khu vực hồ Ialy và lưu vực sông Sê San.

Sở TN&MT Gia Lai tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức, ý thức bảo vệ môi trường, bảo vệ TNN cho các tổ chức, cá nhân có sử dụng TTN ở khu vực trên. Đồng thời, Sở TN&MT giám sát, kiểm soát việc quản lý vận hành, khai thác sử dụng hồ chứa thủy điện Ialy, đảm bảo nguồn nước cho hạ du cũng như đáp ứng nhu cầu sinh hoạt, phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

PV: Trân trọng cảm ơn ông!

Quế Mai (thực hiện)