Sắp xếp đơn vị hành chính giúp mở rộng không gian phát triển của địa phương

Giảm 8 đơn vị hành chính cấp huyện và 561 cấp xã

Báo cáo tóm tắt kết quả giám sát “Việc thực hiện các nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp các đơn vị hành chính (ĐVHC) cấp huyện, cấp xã trong giai đoạn 2019 - 2021”, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng, Phó Trưởng Đoàn thường trực Đoàn giám sát cho biết, Chính phủ, chính quyền địa phương đã triển khai việc rà soát tiêu chuẩn của ĐVHC để xây dựng phương án, đề án sắp xếp ĐVHC trình UBTVQH ban hành tổng cộng 48 Nghị quyết về việc sắp xếp 21 ĐVHC cấp huyện và 1.056 ĐVHC cấp xã tại 45 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, qua đó cả nước đã giảm được 8 ĐVHC cấp huyện và 561 ĐVHC cấp xã.

Cả nước đã giảm được 3.437 cơ quan ở cấp xã và 429 cơ quan ở cấp huyện. Trong đó, khối hành chính giảm 752 cơ quan; khối đoàn thể giảm 2.856 cơ quan; khối cơ quan thuộc hệ thống ngành dọc của Trung ương đóng tại địa phương giảm 73 cơ quan; khối đơn vị sự nghiệp giảm 185 đơn vị.

Tổng số cán bộ, công chức cấp huyện của 21 ĐVHC cấp huyện thực hiện sắp xếp có mặt tại thời điểm sắp xếp là 2.411 người; số được bố trí theo đúng quy định là 1.705 người; số dôi dư là 706 người. Tổng số cán bộ, công chức cấp xã của 1.056 ĐVHC cấp xã thực hiện sắp xếp có mặt tại thời điểm sắp xếp là 20.417 người; số được bố trí theo đúng quy định là 10.712 người; số dôi dư là 9.705 người.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, việc sắp xếp, sáp nhập các ĐVHC nông thôn vào đô thị không chỉ nhằm tinh gọn tổ chức bộ máy, tinh giảm biên chế mà còn là cơ hội để mở rộng không gian phát triển đô thị, phát triển kinh tế đô thị, tạo cơ hội cho các đô thị có động lực phát triển. Sau khi sắp xếp, diện tích toàn đô thị và quy mô dân số đô thị tăng lên so với trước. Việc rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy hoạch đô thị, Chương trình phát triển đô thị sau khi sắp xếp các ĐVHC đã được thực hiện theo quy định.

Đến thời điểm Đoàn công tác đến khảo sát tại một số địa phương (tháng 3/2022), cơ sở vật chất, trụ sở làm việc của các cơ quan, đơn vị đã cơ bản đáp ứng đủ nhu cầu làm việc. Một số địa phương đã thực hiện việc chuyển đổi công năng, mục đích sử dụng trụ sở của các cơ quan cấp huyện rất hiệu quả. Đến tháng 8/2022, có 43/45 tỉnh, thành phố đã tổ chức triển khai công tác lập mới, chỉnh lý bổ sung hồ sơ, bản đồ địa giới ĐVHC các cấp có liên quan theo quy định, còn 2/45 tỉnh chưa triển khai thực hiện (gồm Kiên Giang và Vĩnh Long).

Bên cạnh đó, việc chuyển đổi con dấu, giấy tờ cho người dân, tổ chức được thực hiện kịp thời, đúng quy định, bảo đảm thuận lợi cho người dân, tổ chức và không thu phí; thực hiện khi người dân có nhu cầu hoặc kết hợp thực hiện cùng các chương trình, chính sách khác... Việc rà soát, đánh giá, xác định các chính sách đặc thù đối với các ĐVHC cấp huyện, cấp xã mới hình thành sau sắp xếp đã được các địa phương thực hiện trên cơ sở quy định tại Nghị quyết số 32/NQ-CP của Chính phủ (được áp dụng chính sách đặc thù cao nhất của một trong các ĐVHC cấp huyện, cấp xã trước khi sắp xếp).

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng khẳng định, việc sắp xếp ĐVHC giai đoạn 2019 - 2021 đã thành công tốt đẹp, bảo đảm hoàn thành các mục tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra tại Nghị quyết số 18-NQ/TW của Hội nghị Trung ương 6 khóa XII, Nghị quyết số 37-NQ/TW của Bộ Chính trị. Lần đầu tiên trong lịch sử từ khi thành lập nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa đến nay, nước ta mới có cuộc tổng rà soát, sắp xếp các ĐVHC cấp huyện trên quy mô toàn quốc như giai đoạn 2019 - 2021 vừa qua.

Theo ông Hoàng Thanh Tùng, kết quả sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã không chỉ góp phần tinh gọn bộ máy, tinh giản biên chế, cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, người hoạt động không chuyên trách như chủ trương của Đảng đã đề ra mà hơn thế nữa, còn mở rộng không gian phát triển, tập trung được nguồn lực, phát huy tiềm năng, lợi thế sẵn có của các địa phương để phát triển bền vững.

Trên cơ sở đánh giá những kết quả tích cực, những bất cập, hạn chế, khó khăn, vướng mắc, Báo cáo kết quả giám sát đã chỉ ra nguyên nhân chủ quan, khách quan của những hạn chế, bất cập, trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân và rút ra 6 bài học kinh nghiệm phục vụ cho việc sắp xếp ĐVHC giai đoạn 2022 - 2030.

Làm rõ kinh phí ngân sách đã tiết kiệm được bao nhiêu sau sắp xếp

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà kiến nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội sớm ban hành Nghị quyết về việc sắp xếp các ĐVHC cấp huyện, cấp xã trong giai đoạn 2019-2021 và Nghị quyết về việc sắp xếp các ĐVHC cấp huyện, cấp xã trong giai đoạn 2022-2030; xem xét, thông qua tờ trình của Chính phủ về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết về tiêu chuẩn phân loại ĐVHC, phân loại đô thị. Bộ Nội vụ cũng phối hợp với các Bộ, ngành liên quan sớm tham mưu Chính phủ trình Quốc hội những chính sách đặc thù về sắp xếp các ĐVHC để triển khai trong giai đoạn 2022-2025.

Trong thảo luận, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị báo cáo cần làm rõ mục tiêu tinh gọn bộ máy, tinh giản biên chế; thực tế kinh phí ngân sách đã tiết kiệm được; hiệu quả quản lý Nhà nước, cung cấp dịch vụ công, thiết chế văn hóa, y tế, giáo dục phục vụ người dân sau sắp xếp đơn vị hành chính.

Liên quan đến sắp xếp ĐVHC là đô thị, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, sau khi sáp nhập giữa ĐVHC là đô thị với ĐVHC là nông thôn, chưa bảo đảm đạt được 50% tiêu chí về đô thị. “Tránh vỏ là phường nhưng ruột vẫn là xã”, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh và yêu cầu đánh giá đủ tác động, bố trí nguồn lực để bảo đảm các tiêu chí.

Cùng với đó, Chủ tịch Quốc hội cũng đặt ra vấn đề tiêu chí, tiêu chuẩn nào để sắp xếp TP. Thủ Đức (thuộc TP. Hồ Chí Minh) bởi ĐVHC này đang là “chiếc áo quá chật”, chưa phân định rõ đây là ĐVHC cấp quận hay lớn hơn cấp quận. TP. Hồ Chí Minh đang đề nghị cơ chế, chính sách đặc thù cho TP. Thủ Đức, đây cũng là vấn đề đặt ra cho TP. Hà Nội trong quá trình chuẩn bị thành lập “thành phố trong thành phố” thời gian tới.

Phát biểu thảo luận, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh cho rằng, tại các đô thị lớn như Hà Nội, sau khi sáp nhập ĐVHC, số lượng hộ dân tại địa bàn dân cư lớn hơn rất nhiều nên nếu vẫn giữ cách thức vận hành hành chính; phân bổ số lượng cán bộ, viên chức cũng như chế độ đãi ngộ cho lực lượng này; số lượng trường học, trạm y tế... như đối với các địa phương khác, sẽ gây nhiều khó khăn cho công tác quản lý Nhà nước, phục vụ người dân trên địa bàn.

Phát biểu tại Phiên họp, Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam tiếp thu ý kiến thảo luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và nêu rõ, Chính phủ sẽ nghiên cứu sửa đổi quy định về cán bộ, công chức cấp xã và người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, tổ dân phố để bảo đảm phù hợp với việc sắp xếp các ĐVHC.

Tại phiên họp, với 100% thành viên có mặt tán thành, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thông qua về nguyên tắc việc tiếp tục thực hiện chủ trương sắp xếp các ĐVHC cấp huyện, cấp xã.

Thanh Tùng