Việt Nam chuyển động tổng thể vì mục tiêu cam kết tại COP26: Chuyển hóa cam kết thành hành động

Triển khai thực hiện các cam kết tại COP26, Việt Nam đồng thời sẽ tiến một bước dài trên chặng đường phát triển bền vững và chuyển dịch nền kinh tế theo hướng phát thải thấp. Những mốc thời gian cụ thể theo cam kết cũng tạo áp lực lớn phải đẩy nhanh quá trình này, gây tác động đến mọi mặt kinh tế - xã hội, mọi người dân, doanh nghiệp theo nhiều mức độ khác nhau.

Các ngành, lĩnh vực tiên phong

Theo Đề án về những nhiệm vụ, giải pháp triển khai kết quả Hội nghị COP26, Chính phủ đặt mục tiêu Việt Nam sẽ chủ động tham gia xu thế toàn cầu phát triển carbon thấp, huy động nguồn lực, đổi mới công nghệ để chuyển dịch mô hình tăng trưởng, tái cấu trúc nền kinh tế, đóng góp vào nỗ lực ứng phó với biến đổi khí hậu (BĐKH) toàn cầu. Đề án đưa ra 8 nhóm với 42 nhiệm vụ dài hạn. Trong đó, có 31 nhiệm vụ trọng tâm ưu tiên cần thực hiện từ nay đến năm 2030, tập trung vào chuyển đổi năng lượng, giao thông; phát triển đô thị và công trình xây dựng xanh và phát thải carbon thấp; phát triển nông nghiệp thông minh, nông nghiệp sinh thái, hữu cơ, tuần hoàn, phát thải carbon thấp và thích ứng với BĐKH.

Trên thực tế, các bộ, ngành đã triển khai nhiều nhiệm vụ ngay từ sau Hội nghị COP26. Đến nay, một số văn bản quan trọng mang tính định hướng dài hạn đã được phê duyệt như: Chiến lược quốc gia về BĐKH giai đoạn đến năm 2050, Kế hoạch giảm 30% lượng phát thải khí metan, Kế hoạch hành động Quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030, Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí carbon và khí metan của ngành giao thông vận tải. Sắp tới, Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045 (Quy hoạch điện VIII), Kế hoạch triển khai Tuyên bố Glasgow về rừng và sử dụng đất, Kế hoạch chuyển đổi nhiên liệu hóa thạch sang năng lượng sạch... cũng sẽ được ban hành. Những văn bản này có thể xem như lộ trình hiện thực hóa cam kết của Việt Nam tại Hội nghị COP 26, để toàn hệ thống chính trị đến mỗi người dân cùng thực hiện.

Các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch quốc gia, ngành và địa phương cũng sẽ được cập nhật, điều chỉnh phù hợp với mục tiêu cam kết đạt mức phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050. Trọng tâm là đẩy mạnh các hoạt động giảm phát thải KNK trong lĩnh vực năng lượng, giao thông vận tải, sản xuất vật liệu xây dựng, nông nghiệp, xử lý chất thải. Đồng thời, nghiên cứu và áp dụng rộng rãi các giải pháp thu hồi, lưu giữ carbon từ các nguồn phát thải lớn.

Các hoạt động thích ứng với BĐKH, phục hồi các nguồn tài nguyên, hệ sinh thái sẽ được triển khai đồng bộ, hiệu quả. Một trong những ưu tiên là đảm bảo hạ tầng thích ứng với BĐKH, đặc biệt tại các khu vực dễ bị tổn thương, rủi ro; đồng thời, áp dụng rộng rãi các giải pháp thích ứng dựa vào tự nhiên, hệ sinh thái, cộng đồng.

Phát huy sức mạnh tổng lực

Theo ông Tăng Thế Cường - Cục trưởng Cục BĐKH (Bộ TN&MT), việc thực hiện mục tiêu cam kết của Việt Nam tại COP26 đòi hỏi phải quyết tâm, nỗ lực cao; huy động mọi nguồn lực, toàn xã hội, toàn dân vào cuộc. Trong đó, sự kết nối và vận động thu hút nguồn lực là rất quan trọng.

Ưu tiên hàng đầu trong các chiến lược, kế hoạch là nhanh chóng hoàn thiện khung chính sách, hành lang pháp lý một cách đồng bộ nhằm khuyến khích, thúc đẩy và tạo điều kiện cho phát triển carbon thấp, giảm phát thải.

Hiện, Bộ TN&MT đã xây dựng Báo cáo Tiềm năng năng lượng gió, sóng ngoài khơi tại các vùng biển Việt Nam phục vụ cho việc phát triển các dự án điện gió ngoài khơi. Báo cáo Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) năm 2022 và Báo cáo Kế hoạch thích ứng của Việt Nam nhằm phù hợp với cam kết của Việt Nam tại COP26 cũng đang được gấp rút hoàn thiện trước thời điểm diễn ra COP27 vào cuối năm nay.

Bộ Công Thương triển khai nghiên cứu xây dựng chương trình giảm dần việc sử dụng năng lượng hóa thạch trong ngành năng lượng, lồng ghép trong quá trình xây dựng Quy hoạch điện VIII và Chiến lược phát triển năng lượng Quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Bộ GTVT xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật về sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả đối với phương tiện giao thông cơ giới đường bộ; cơ chế, chính sách và lộ trình phát triển phương tiện giao thông điện (E-mobility) cho cấp quốc gia và một số thành phố. Bộ NN&PTNT triển khai xây dựng báo cáo rà soát các dự án trao đổi tín chỉ carbon rừng, triển khai các sáng kiến thuộc lĩnh vực nông nghiệp đã tham gia tại COP26… Hiện nay, các bộ, ngành có liên quan đều đã quan tâm tăng cường năng lực quản lý phát thải và kiểm kê KNK trong các lĩnh vực, làm cơ sở hình thành cơ chế trao đổi bù trừ tín chỉ carbon, thị trường giao dịch tín chỉ carbon trong nước. Mục tiêu đến năm 2030, thị trường carbon trong nước được vận hành và kết nối với thị trường carbon các nước trong khu vực và thế giới.

Các địa phương đã tổ chức triển khai, quán triệt, thực hiện các cam kết của Việt Nam tại COP26. Nhiều địa phương đã xúc tiến kêu gọi các doanh nghiệp đầu tư phát triển các dự án năng lượng tái tạo, tham gia các chương trình, dự án theo cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ carbon dựa trên tiềm năng, lợi thế của từng địa phương.

Các tổng công ty, tập đoàn Nhà nước bước đầu đã nghiên cứu và giảm dần các nguồn năng lượng hóa thạch. Các doanh nghiệp, tập đoàn tư nhân trong nước cũng hành động ngay cùng Chính phủ. Một số tập đoàn đa quốc gia sẵn sàng hợp tác với các cơ quan thuộc Chính phủ để thực hiện mục tiêu đạt phát thải ròng bằng “0” trong các hoạt động của doanh nghiệp. Các bên tham gia Công ước, Liên hợp quốc và các đối tác phát triển, các định chế tài chính quốc tế cũng bày tỏ sẵn sàng hỗ trợ Việt Nam để thực hiện các cam kết.

Quyết tâm của Việt Nam đã nhanh chóng biến thành hành động cụ thể. Nhưng trên hết, yếu tố quan trọng nhất chính là sự đồng lòng của toàn hệ thống chính trị và sự ủng hộ của mỗi người dân. Nhờ đó mới có thể khai thông nguồn lực toàn xã hội cho ứng phó BĐKH, huy động sự tham gia của các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp trong và ngoài nước và cộng đồng quốc tế đóng góp cho sự nghiệp phát triển phát thải thấp, thích ứng với BĐKH để phát triển bền vững.

Khánh Ly