Xuân Sơn - Tiếng vọng từ lòng đất mẹ

Dấu chân sợi chỉ đỏ

Đồi Xuân Sơn vào những ngày tháng Bảy bỗng xuất hiện nhiều cơn mưa lớn bất chợp. Chúng tôi về đồi Xuân Sơn tìm dấu chỉ đỏ của câu chuyện kỳ diệu khi tìm được hài cốt các anh hùng liệt sĩ hy sinh tại Gò Mít sau 56 năm nằm nguội lạnh trong lòng đất mẹ.

Theo hồ sơ di tích, trong chiến thắng đêm 25 rạng sáng ngày 26/12/1966, tại đồi Xuân Sơn, bộ đội chủ lực Trung đoàn 12 và Trung đoàn 22 của Quân khu V đã phối hợp với lực lượng vũ trang huyện Hoài Ân tiêu diệt 1 tiểu đoàn lính Mỹ, phá hủy 12 khẩu pháo 105 ly, diệt 600 tên địch. Tuy nhiên, dưới làn mưa bom, bão đạn của kẻ thù, nhiều cán bộ, chiến sĩ của ta đã anh dũng hy sinh và từ đó nằm lại trong lòng đất tại đồi Xuân Sơn.

Đầu tháng 3/2022, từ thông tin cựu chiến binh cung cấp, Bộ CHQS tỉnh Bình Định đã phối hợp với địa phương huy động lực lượng, phương tiện tổ chức tìm kiếm, khai quật tại Gò Mít. Nhờ đó, các lực lượng đã phát hiện được nhiều sinh phẩm của liệt sĩ còn sót lại và rất nhiều di vật gồm: võng dù, tấm tăng che võng, dây thắt lưng, dép cao su, túi cơm, túi đựng gạo, bật lửa, viết, lược chải tóc.

Căn cứ vào các di vật tìm thấy cùng lời kể, tài liệu của các nhân chứng, xác định đây chính là phần di vật, hài cốt của các liệt sĩ hy sinh trong trận tập kích cứ điểm đồi Xuân Sơn (cuối tháng 12/1966). Do nhiều yếu tố lịch sử chiến tranh, vì thế đến nay bước đầu mới chỉ xác định được danh tính 60 liệt sĩ hy sinh vào cuối tháng 12/1966 tại Gò Mít, trong đó có 51 đồng chí là cán bộ, chiến sĩ của Trung đoàn 22 thuộc Sư đoàn 3 Sao Vàng và quân dân chính đảng địa phương.

Cách đây hơn 3 tháng, Lễ truy điệu và an táng các liệt sĩ Trung đoàn 22 (thuộc Sư đoàn 3 Sao Vàng) cùng quân dân chính đảng địa phương đã hy sinh anh dũng tại đồi Xuân Sơn về nghĩa trang liệt sĩ thị trấn Tăng Bạt Hổ, huyện Hoài Ân được tổ chức trọng thể với sự có mặt của người thân, đồng đội của các liệt sĩ sau hơn nữa thế kỷ xa cách.

Bà Võ Thị Tịnh (83 tuổi) ở xã Thiệu Tân, huyện Thiệu Hóa, tỉnh Thanh Hóa, vợ liệt sĩ Đỗ Ngọc Đương, nghẹn ngào nói trong nước mắt: Chồng của tôi đi chiến trường miền Nam chiến đấu năm 1962, khoảng thời gian đến lúc gia đình nhận giấy báo tử là năm 1970. Nhưng trước lúc hy sinh, chồng có về quê thăm đôi lần và đấy là lần cuối chúng tôi gặp nhau. Tôi trông chờ biết bao nhiêu năm, nhưng mãi đến hôm nay mới biết ông đã hy sinh ở Gò Mít. Cứ như một giấc mơ vậy, suốt 56 năm qua tôi không biết tin tức về chồng mình. Biết tin tìm thấy mộ tập thể, tôi gấp rút vào Bình Định thăm chồng, nhưng lại tiếp tục ứa nước mắt vì phải chia tay chồng một lần nữa để về với đất mẹ, với đồng đội.

Tìm các anh trong hình hài đất nước

Các anh hy sinh để lại một phần xương thịt trong lòng đất mẹ chỉ với ước nguyện quê hương được chấm dứt chiến tranh, đất nước được hoàn toàn giải phóng, non sông thống nhất liền một dải. Sau 56 năm nằm nguội lạnh trong lòng đất mẹ, các anh trở về đoạn tù với gia đình, người thân, bạn bè, đồng chí, đồng đội trong hình hài đất nước.

Giờ đây, các nhân chứng lịch sử người còn, người mất, do đó việc xác định thông tin chính xác để thực hiện việc khảo sát, tìm kiếm quy tập hài cốt liệt sĩ trở nên vô cùng khó khăn. Bởi vậy, hài cốt của các liệt sĩ hy sinh trong trận tập kích cứ điểm Xuân Sơn vẫn còn nằm sâu dưới lòng đất lạnh chưa được tìm thấy là nỗi đau ray rứt, sự băn khoăn, trăn trở của Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân tỉnh Bình Định.

Đại tá Nguyễn Văn Phước, Phó Chủ nhiệm Chính trị (Bộ CHQS tỉnh Bình Định) chia sẻ: Tại Gò Mít, đồi Xuân Sơn xác định có hai hố chôn mộ tập thể liệt sĩ, nhưng đến nay các lực lượng đã tìm ra một hố và hố còn lại đang được tiếp tục xác định khoanh vùng để tìm. Nhiều khi tìm thấy các anh chỉ với khoảng cách 10cm và có lúc đào sâu đến 1m thì tìm thấy được xương, bọc võng, băng đạn và thấy hài cốt các anh. Ban Thường vụ Tỉnh ủy chỉ đạo bằng mọi giá, không kể thời gian và đền bù cho người dân cũng phải tìm được hết hài cốt liệt sĩ còn lại để đưa về truy điệu và an táng.

Cựu chiến binh Đặng Hà Thụy thổ lộ: Tôi dành nhiều thời gian để kết nối với các cựu binh Mỹ từng tham chiến ở Việt Nam để tìm mộ đồng đội. Sau đó, họ vẽ sơ đồ gửi cho tôi và chỉ rằng ở khu vực đồi Xuân Sơn đã từng làm các hố chôn tập thể quân ta bằng xe ủi. Từ đó, tôi liên hệ cơ quan chức năng để tìm kiếm, quy tập. Với tôi, hành trình tìm mộ đồng đội dù có gian khổ đến mấy cũng không được nản lòng, nếu bỏ cuộc thì chẳng khác gì bỏ rơi đồng đội của mình.

Chia sẻ thêm với phóng viên, ông Nguyễn Hữu Khúc, Chủ tịch UBND huyện Hoài Ân cho biết: Đến nay, UBND huyện đã làm tờ trình xin chủ trương của UBND tỉnh Bình Định cho xây dựng khu tưởng niệm tại Gò Mít, đồi Xuân Sơn với diện tích gần 2ha, gồm các hạng mục như: nhà bia, sân vườn, dựng hai bia tại hai hố chôn liệt sĩ, bãi đổ xe. Đồng thời, sẽ đầu tư con đường bê tông khoảng 1,5km từ dốc Bà Tín đến đồi Xuân Sơn.

Ông Nguyễn Hữu Khúc tâm tư: Chúng tôi tin rằng, sau khi khu tưởng niệm được hình thành, sẽ là địa chỉ đỏ để cán bộ, người dân, đặc biệt gia đình thân nhân liệt sĩ đến thăm viếng cũng như trau dồi lý tưởng cách mạng cho thế hệ trẻ. Dự kiến trong ngày 25/7 tới đây, UBND huyện sẽ tổ chức Lễ kỷ niệm gặp mặt 75 năm Ngày Thương binh – Liệt sĩ tại Gò Mít và trao 75 suất quà cho các gia đình chính sách, có công cách mạng.

Mỹ Bình