Xử lý dứt điểm các điểm nóng môi trường: Giải bài toán ô nhiễm cục bộ trên các lưu vực sông

Các điểm ô nhiễm trên 3 lưu vực sông

Theo báo cáo của Tổng cục Môi trường, các điểm nóng về ô nhiễm môi trường nước tập trung trên các LVS ở khu vực phía Bắc (LVS Nhuệ - Đáy, LVS Cầu) và phía Nam (LVS Đồng Nai). Tình trạng ô nhiễm qua các đợt quan trắc trong năm và chưa có dấu hiệu được cải thiện, điển hình như ô nhiễm trên các sông Tô Lịch, Kim Ngưu, Sét,… (Hà Nội), sông Cầu chảy qua địa phận Bắc Ninh - Bắc Giang, sông Bắc Hưng Hải, kênh Tân Hóa - Lò Gốm, kênh Tàu Hũ - Bến Nghé, kênh Tham Lương - Bến Cát - Vàm Thuật... Ô nhiễm trên các LVS chủ yếu là ô nhiễm hữu cơ và dinh dưỡng (các thông số ô nhiễm tập trung chủ yếu là DO, COD, BOD5, TSS; nhóm dinh dưỡng (N-NH4+, N-NO2-). Phần lớn các điểm quan trắc ghi nhận chưa có dấu hiệu ô nhiễm kim loại và hóa chất bảo vệ thực vật.

Các điểm nóng về môi trường nước LVS Nhuệ - Đáy (đoạn sông Nhuệ và các sông nội thành Hà Nội) từ năm 2017 đến 2021, giá trị các thông số (COD, BOD5) và (NH4+, NO2-) vẫn vượt giới hạn cho phép của quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước mặt (QCVN 08-MT:2015/BTNMT loại B1). Nguyên nhân do tiếp nhận lượng lớn nước thải sinh hoạt của TP. Hà Nội qua sông Tô Lịch và nước thải của các LN Hà Nội (nước thải LN lụa Vạn Phúc, nước thải LN miến Cự Đà, ...).

Trên LVS Cầu, ô nhiễm vẫn chưa được khắc phục triệt để tại đoạn sông chảy qua LN giấy Phong Khê (điểm cầu Đào Xá), sông Ngũ Huyện Khê đoạn giáp ranh giữa Bắc Ninh - Bắc Giang hay khu vực suối Loàng, cầu Bóng Tối đoạn qua TP. Thái Nguyên....

Tại các điểm nóng ô nhiễm môi trường nước khác như hệ thống thủy lợi Bắc Hưng Hải qua địa bàn Hưng Yên, Hải Dương; sông Châu Giang chảy qua xã Yên Bắc (khu vực chợ Lương), Duy Tiên, Hà Nam hay khu vực hạ lưu sông Sài Gòn, khi vào nội ô TP. Hồ Chí Minh là cầu Ông Buông (kênh Tân Hóa - Lò Gốm), cầu Chữ Y (kênh Tàu Hũ - Bến Nghé), cầu An Lộc (kênh Tham Lương - Bến Cát - Vàm Thuật)... các hợp chất hữu cơ và dinh dưỡng, giá trị các thông số (DO, COD, BOD5, N-NH4+, N-NO2) đều vượt quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước mặt từ 2 - 4 lần.

Làm gì để xử lý dứt điểm?

Trước tình trạng trên, Tổng cục Môi trường đã xây dựng kế hoạch để triển khai, xử lý dứt điểm tình trạng ô nhiễm môi trường tại các LVS trong năm 2022 và thời gian tới. Cụ thể, đối với LVS Cầu, sẽ tiếp tục rà soát, đề xuất dự án triển khai khắc phục ô nhiễm sông Cầu tại mỗi địa phương (tập trung trước mắt vào kiểm soát các cơ sở xả thải lớn, thu gom, xử lý nước thải (XLNT) sinh hoạt và LN).

Đẩy mạnh việc thực hiện các chỉ tiêu chưa hoàn thành, đặc biệt là tỷ lệ khu đô thị có hệ thống XLNT tập trung, trong đó cần hướng đến việc thu gom, xử lý triệt để lượng nước thải sinh hoạt phát sinh từ các khu đô thị, khu dân cư tập trung. Bên cạnh đó, cần nghiên cứu các giải pháp, phương án để thu gom, XLNT sinh hoạt đối với khu vực dân cư phân tán.

UBND tỉnh Bắc Ninh cần tập trung giải quyết điểm nóng ô nhiễm trên sông Ngũ Huyện Khê như xây dựng, nâng cấp, cải tạo, đưa công trình thu gom, XLNT tập trung của LN Phong Khê vào hoạt động; có biện pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc và cho phép cơ chế đặc thù riêng đối với việc đầu tư xây dựng hệ thống XLNT tập trung của CCN Phú Lâm và CCN Phong Khê 2; buộc các cơ sở, hộ gia đình sản xuất, kinh doanh, dịch vụ hoạt động trong LN Phong Khê và CCN Phú Lâm phải thực hiện đấu nối nước thải vào hệ thống XLNT tập trung, thực hiện nghĩa vụ tài chính theo quy định; rà soát, xử lý ngay các điểm tập kết chất thải rắn không đúng quy định, đặc biệt các điểm dọc sông Ngũ Huyện Khê có nước rỉ rác chảy thẳng ra sông; tăng cường tổ chức thanh tra, kiểm tra chấp hành pháp luật về BVMT, tài nguyên nước LN Phong Khê, CCN Phú Lâm

Đối với LVS Nhuệ - sông Đáy, trên các dòng sông, đoạn sông đang bị ô nhiễm trên hệ thống sông Nhuệ, sông Châu Giang sẽ phải rà soát các nguồn xả nước thải ra hệ thống sông Nhuệ - sông Đáy; đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm soát tại nguồn và xử lý nghiêm các KCN, CCN, các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, LN xả nước thải không đạt quy chuẩn kỹ thuật về môi trường. Đầu tư xây dựng và triển khai các dự án cải tạo phục hồi môi trường nước, khơi thông dòng chảy các đoạn sông đang ô nhiễm nặng (sông Tô lịch, sông Châu Giang, sông Nhuệ...

Đối với lưu vực hệ thống sông Đồng Nai: Đầu tư mạnh mẽ hơn nữa cho công tác kiểm soát ô nhiễm đối với các nguồn thải nhỏ và có tính chất phân tán, trọng tâm là kiểm soát nước thải sinh hoạt, nước mưa chảy tràn bề mặt, nước thải chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản và các nguồn thải phân tán khác.

Tiếp tục kiểm soát chặt chẽ nước thải công nghiệp từ các KCN, các cơ sở sản xuất có lưu lượng thải lớn (phân loại và kiểm soát các nguồn thải có lưu lượng từ 100 m3/ngày/đêm trở lên); phát huy tối đa những thông tin, số liệu thu thập được từ hệ thống quan trắc tự động liên tục của các nguồn thải lớn (có lưu lượng từ 1.000 m3/ngày/đêm) nhằm kiểm soát chặt chẽ những nguồn này. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, nhất là đối với các doanh nghiệp có lưu lượng nước thải từ 200 m3/ngày/đêm trở lên và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm trong lĩnh vực BVMT…

Mai Chi