Bay đo từ - trọng lực: Nhiệm vụ cấp thiết trong điều tra địa chất khoáng sản biển

Đến hết năm 2020, Dự án đã hoàn thành một số hạng mục như: mua hệ thống máy Địa vật lý hàng không mới; bay đo từ, trọng lực trên diện tích gần 183.000km2; thành lập các bản đồ trường địa vật lý sơ bộ.

Liên đoàn Vật lý Địa chất đang thực hiện Dự án “Bay đo từ - trọng lực tỷ lệ 1:250.000 Biển và Hải đảo Việt Nam”.

Dự án sẽ kết thúc vào cuối năm 2022. Theo Liên đoàn Vật lý Địa chất, những kết quả của dự án chắc chắn sẽ có những đóng góp quan trọng vào việc giải quyết các mục tiêu và nhiệm vụ của Đề án tổng thể “Điều tra cơ bản và quản lý tài nguyên - môi trường biển đến năm 2010, tầm nhìn đến 2020”.

Đặc biệt, kết quả thực hiện Dự án đến nay đã cung cấp bức tranh trường dị thường từ và trường dị thường trọng lực các vùng biển đã bay đo, đây là kết quả quan trọng để minh giải tài liệu địa chất, là cơ sở để thành lập các bản đồ cấu trúc, bản đồ triển vọng khoáng sản và các bản đồ chuyên đề khác, đồng thời, góp phần khẳng định chủ quyền biển đảo Việt Nam trên trường quốc tế.

Hiệu quả về kinh tế - tài chính và xã hội

Theo ông Bùi Minh Thành - Đoàn trưởng Đoàn Địa Vật lý hàng không, đơn vị thi công Dự án “Bay đo từ - trọng lực tỷ lệ 1:250.000 biển và hải đảo Việt Nam”, tài nguyên khoáng sản trên biển nhất là dầu khí đã và sẽ có những đóng góp quan trọng trong nền kinh tế quốc dân. Kết quả của Dự án sẽ chỉ ra những diện tích có triển vọng khoáng sản để định hướng cho công tác tìm kiếm thăm dò khoáng sản tiếp theo; góp phần quan trọng trong việc tăng tính hiệu quả và hạn chế rất nhiều rủi ro công tác tìm kiếm, thăm dò.

Kết quả nghiên cứu cấu trúc địa chất và nghiên cứu địa động lực trên biển là cơ sở khoa học để hạn chế rủi ro trong việc phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương ven biển.

Ngoài ra, Dự án hoàn thành sẽ cung cấp dữ liệu quan trọng trong việc khẳng định chủ quyền lãnh thổ Quốc gia, đây là cơ sở khoa học để các nhà lãnh đạo sử dụng trong việc đàm phán giải quyết những tranh chấp chủ quyền trên biển.

Kết quả của dự án sẽ cung cấp hệ thống dữ liệu trọng lực phủ trùm trên phần lớn biển và hải đảo của Việt Nam, đây là một trong những tài liệu quan trọng phục vụ cho công tác nghiên cứu khoa học, phát triển kinh tế - xã hội được nhiều ngành kinh tế khai thác sử dụng.

Cụ thể, trong xây dựng chiến lược phòng thủ, các công trình quân sự đòi hỏi cần có những thông tin dữ liệu chính xác về đặc điểm trường từ, trường trọng lực, sự ảnh hưởng của trường từ, trường trọng lực tới các hệ thống phòng thủ Quốc gia. Bản đồ trường từ, trường trọng lực là một trong những tài liệu quan trọng khi thiết kế xây dựng các công trình quân sự, dùng để phát hiện các “dị thường lạ” trên nền từ trường chung (tàu ngầm, công trình quân sự…).

Đối với ngành Địa chất và Khoáng sản, các số liệu từ, trọng lực được sử dụng để nghiên cứu đặc trưng chung của trường từ, trường trọng lực trên một diện tích lãnh thổ rộng lớn để nghiên cứu cấu trúc địa chất trên toàn bộ lãnh thổ, nghiên cứu chi tiết các lớp vật chất trong lòng quả đất phục vụ tìm kiếm khoáng sản.

Ở lĩnh vực địa vật lý, số liệu từ, trọng lực dùng để xác định, nghiên cứu sự hoạt động của các hệ thống đứt gãy kiến tạo lớn trong khu vực, đây sẽ là cơ sở cung cấp thông tin nhanh chóng và chính xác cho các nghiên cứu địa động lực và tai biến địa chất.

Trong lĩnh vực dầu khí, dữ liệu từ và trọng lực là tài liệu quan trọng phục vụ tìm kiếm dầu khí, xác định móng kết tinh, các yếu tố kiến tạo của các bồn trầm tích liên quan tới các thành tạo dầu và khí, tìm kiếm trực tiếp các bẫy dầu khí có độ sâu không lớn.

Đối với ngành Trắc địa - Bản đồ, các số liệu trọng lực giúp các nhà khoa học giải quyết nhiều nhiệm vụ khoa học cơ bản của ngành như: tính toán, xác định mặt Geoid độ chính xác cao, xây dựng và hoàn chỉnh hệ thống tọa độ, độ cao quốc gia; nghiên cứu xác định sự biến thiên cục bộ của trường trọng lực Trái đất nhằm làm rõ nguyên nhân và quy mô của tác nhân gây ra sự thay đổi, biến động của bề mặt trái đất...

Kết quả nghiên cứu cấu trúc địa chất và nghiên cứu địa động lực trên biển cũng là một căn cứ khoa học để xây dựng quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Một số ngành kinh tế khác giữ vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế của Việt Nam đòi hỏi cần có những dữ liệu chính xác về trường từ như bưu chính viễn thông, du lịch, nghiên cứu lịch sử, khảo cổ…

Đánh giá tác động đối với môi trường

Bên cạnh xác định các hiệu quả về kinh tế và xã hội, Đoàn Địa Vật lý hàng không cũng đánh giá các tác động của Dự án đối với môi trường cũng như tính bền vững của Dự án.

Ông Bùi Minh Thành cho biết: Việc tổ chức thực hiện công tác bay khảo sát và mọi công tác khác đã nêu trong dự án không gây bất kỳ sự tác động xấu nào tới môi trường của toàn bộ các vùng biển mà dự án thực hiện.

Những kết quả của dự án như các loại bản đồ trường từ, trường trọng lực sẽ là tài liệu rất hữu ích cho các đánh giá về địa động lực biển, nghiên cứu động đất, sóng thần… Từ những thông tin đó sẽ giúp cho Chính phủ có chiến lược phòng chống, cảnh bảo sự ảnh hưởng của thiên tai đối với môi trường biển, đặc biệt đối với các vùng kinh tế ven biển.

Kết quả tài liệu từ, trọng lực sẽ hữu ích cho nghiên cứu địa chất công trình ven biển, phục vụ cho định hướng phòng chống biến đổi khí hậu, đặc biệt cần thiết với khu vực đồng bằng châu thổ sông Cửu Long.

Về tính bền vững của Dự án, Đoàn trưởng Đoàn Địa Vật lý hàng không đánh giá, kết quả của Dự án cung cấp nguồn dữ liệu phục vụ cho nhiều lĩnh vực khác nhau và tiếp tục được sử dụng khai thác trong tương lai.

Mai Đan