Tổng kết 20 năm thực hiện Nghị quyết số 13- NQ/TW về đổi mới kinh tế tập thể

Theo Báo cáo của Liên minh HTX Việt Nam, sau 20 năm thực hiện Nghị quyết số 13-NQ/TW, ngày 18/3/2002, Hội nghị lần thứ 5, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa IX về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể, việc thể chế đối với kinh tế tập thể, HTX lĩnh vực phi nông nghiệp từng bước được hoàn thiện, tạo môi trường thuận lợi hơn cho khu vực này phát triển.

Theo đó, kinh tế tập thể, HTX lĩnh vực phi nông nghiệp đã phát triển cả về số lượng, chất lượng, quy mô và hiệu quả hoạt động, vượt qua những yếu kém kéo dài trước đây; trong đó lĩnh vực vận tải và thương mại, dịch vụ tăng mạnh; tổ chức sản xuất, kinh doanh chủ yếu tập trung, đa dạng ngành nghề, quản trị linh hoạt và từng bước hiện đạị

Tính đến cuối năm 2021, cả nước có 9.316 HTX, 16 Liên hiệp HTX, 44.226 tổ hợp tác, thu hút gần 3 triệu thành viên, vốn điều lệ, giá trị tổng tài sản, doanh thu, tiền lãi đều tăng từ 5,9 - 15 lần so với năm 2002; tỷ lệ HTX hoạt động có hiệu quả đạt 55% - 80%; có sự khác biệt về tính đa dạng, cơ chế hoạt động với HTX nông nghiệp; so với chung cả nước, tổng số HTX, số lượng thành viên và lao động của HTX phi nông nghiệp thấp hơn (chiếm 30%), nhưng đạt tỷ lệ cao hơn trong vốn (58,5%), tài sản (91,2%), doanh thu (67,1%), lợi nhuận (51,3%), thu nhập bình quân gấp 1,9 lần so với HTX nông nghiệp.

Tuy nhiên, sau 20 năm triển khai Nghị quyết 13 cho thấy còn một số tồn tại hạn chế như: Công tác tuyên truyền, phổ biến chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước chưa được quan tâm đúng mức, chưa thường xuyên, sâu rộng, có nơi còn hình thức, bỏ mặc lĩnh vực PNN; chủ trương, chính sách và pháp luật về phát triển KTTT, HTX lĩnh vực PNN chưa được đưa vào giảng dạy, phổ biến và nghiên cứu trong các trường thuộc hệ thống giáo dục, đào tạo chuyên nghiệp, dạy nghề, các lớp bồi dưỡng cán bộ của Đảng và Nhà nước theo Nghị quyết 13.

Bên cạnh đó, bộ máy quản lý Nhà nước về HTX lĩnh vực PNN chưa thống nhất, nằm ở nhiều cơ quan khác nhau; hiệu lực, hiệu quả quản lý chưa cao, có lúc còn buông lỏng; thực hiện chế độ thông tin báo cáo về KTTT, HTX lĩnh vực PNN còn hạn chế; KTTT, HTX lĩnh vực PNN chiếm tỷ trọng thấp trong tổng sản phẩm (GDP) và đóng góp cho địa phương (GRDP); phát triển chưa đều ở các địa phương và các lĩnh vực có tiềm năng và thế mạnh; chưa thu hút nhiều thành viên tham gia. Nhiều THT chưa đăng ký hoạt động, số THT phát triển thành HTX chiếm tỷ lệ thấp. Một số HTX, LHHTX lĩnh vực PNN đến nay chưa chuyển đổi, tổ chức lại hoạt động theo Luật HTX năm 2012.

Báo cáo về tổng kết 10 năm thi hành Luật Hợp tác xã năm 2012 trong lĩnh vực phi nông nghiệp, Liên minh HTX Việt Nam cho biết, triển khai thi hành Luật, Chính phủ đã ban hành 02 Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Hợp tác xã năm 2012; Thủ tướng Chính phủ ban hành 02 Chỉ thị về đẩy mạnh triển khai thi hành Luật Hợp tác xã; các Bộ, ngành ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành Luật Hợp tác xã năm 2012 và các văn bản liên quan; ở địa phương, UBND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương ban hành các Chỉ thị, Chương trình, Kế hoạch, Quyết định triển khai thi hành Luật.

Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị

Theo đó, việc thực hiện các chính sách hỗ trợ, ưu đãi HTX, liên hiệp HTX đạt nhiều kết quả: Đào tạo, bồi dưỡng cho 84,3 nghìn lượt cán bộ và thành viên HTX; hỗ trợ xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường cho hơn 1.600 lượt HTX; hỗ trợ chuyển giao, ứng dụng khoa học, kỹ thuật và công nghệ mới cho 725 lượt HTX; Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX trung ương và địa phương cho hơn 2.300 lượt HTX vay vốn, với doanh số gần 1.300 tỷ đồng; hỗ trợ, tạo điều kiện cho 2.809 lượt HTX tham gia các chương trình mục tiêu, chương trình phát triển kinh tế - xã hội; hỗ trợ cho 7.753 HTX thành lập mới và 6.400 HTX đăng ký và tổ chức lại theo Luật Hợp tác xã năm 2012…

Song, công tác tổ chức thi hành Luật còn một số tồn tại, bất cập sauViệc ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành Luật Hợp tác xã, còn chậm, chưa kịp thời, chưa đầy đủ; Công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách và pháp luật về KTTT, HTX trong lĩnh vực phi nông nghiệp của một số cơ quan chức năng, bộ, ngành và địa phương chưa được quan tâm đúng mức; Nhận thức chưa đầy đủ của nhiều cán bộ, người dân, kể cả cán bộ trực tiếp làm công tác phát triển KTTT, HTX về bản chất, nguyên tắc, chủ trương, chính sách và pháp luật về HTX.

Việc tổ chức thi hành pháp luật về HTX ở một số nơi còn lúng túng, hiệu quả chưa cao; Các chính sách chủ yếu tập trung hỗ trợ, ưu đãi đối với HTX, liên hiệp HTX lĩnh vực nông nghiệp; số HTX phi nông nghiệp được thụ hưởng ở mức thấp xa so với nhu cầu hỗ trợ của các HTX; Hệ thống Liên minh HTX Việt Nam thiếu các nguồn lực để tổ chức thực hiện các nhiệm vụ được giao, một số Liên minh HTX cấp tỉnh chưa làm tốt chức năng đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của thành viên; công tác thanh tra, kiểm tra thi hành Luật Hợp tác xã của một số bộ, ngành, địa phương, chưa được thực hiện thường xuyên, liên tục, kịp thời.

Quang cảnh Hội nghị

Để giải quyết những vấn đề trên, Liên minh HTX Việt Nam kiến nghị Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư ban hành Nghị quyết mới của Ban Chấp hành Trung ương về tiếp tục phát triển và nâng cao hiệu quả hoạt động của KTTT, HTX, trong đó,quan tâm phát triển HTX trong lĩnh vực PNN; tạo điều kiện cho Liên minh HTX Việt Nam phát huy vai trò nòng cốt trong phát triển KTTT, HTX.

Liên minh cũng kiến nghị Quốc hội xem xét sửa đổi Luật HTX năm 2012 và đồng bộ khung khổ pháp luật về KTTT, HTX; xem xét sửa đổi, bổ sung Luật Đất đai, Luật Tổ chức tín dụng, Luật Bảo hiểm tiền gửi, Luật Bảo hiểm xã hội và các văn bản quy định chi tiết thi hành. Bố trí ngân sách Nhà nước trung hạn và hằng năm để thực hiện chính sách hỗ trợ phát triển KTTT, HTX được ghi thành khoản mục riêng trong Dự toán ngân sách Nhà nước; phân bổ ngân sách, đảm bảo sử dụng hiệu quả nguồn lực…

Tại hội nghị, đại diện một số Bộ, ngành, địa phương, liên minh HTX, hợp tác xã các tỉnh, thành đã thảo luận, làm rõ vai trò, vị trí của HTX trong lĩnh vực phi nông nghiệp, thuận lợi, khó khăn. Đồng thời, tập trung thảo luận về phát triển KTTT và HTX trong thời gian tới.

Phát biểu chỉ đạo Hội nghị, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến khẳng định, kinh tế tập thể, HTX là thành phần quan trọng trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa của nước ta.

Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam cho rằng, qua theo dõi của Ủy ban Trung ương MTTQ cho thấy, việc triển khai thực hiện Nghị quyết 13 và thi hành Luật Hợp tác xã thời gian qua đã thu được nhiều kết quả quan trọng nhất là việc xây dựng các chính sách để triển khai một cách đồng bộ. Tuy nhiên, thực tế triển khai cũng còn một số tồn tại nhất là trong việc nhận thức, sự quan tâm của các ngành, địa phương còn chưa đúng tầm, nhiều chính sách chưa được thực hiện hiệu quả…

Về nhiệm vụ trong thời gian tới, Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt đề nghị các Bộ ngành, địa phương tiếp tục xác định vai trò quan trọng của khu vực KTTT trong quá trình phát triển kinh tế xã hội của đất nước; đồng thời, tiếp tục thống nhất nhận thức về quan điểm phát triển KTTT phải theo đúng bản chất là tương trợ lẫn nhau, đáp ứng nhu cầu chung của các thành viên, phục vụ thành viên là chính và tách bạch với mô hình doanh nghiệp. Đồng thời, tiếp tục nghiên cứu sửa đổi, bổ sung các văn bản thi hành Luật HTX 2012…

Trường Giang