COP26 hướng tới một hành tinh khử carbon

Quang cảnh khai mạc COP26 ở Glasgow, Scotland, Anh vào ngày 31/10/2021

Hội nghị COP26 diễn ra từ 31/10 đến 12/11 tại Glasgow, Scotland, Vương quốc Anh, với sự tham gia của hơn 100 nhà lãnh đạo của nhiều quốc gia trên thế giới tại vòng đàm phán cấp cao nhằm giải quyết những thách thức về biến đổi khí hậu.

Anh kỳ vọng toàn cầu chuyển đổi nhanh hơn sang xe điện

Đăng cai tổ chức COP26 cùng với Italy, Anh khuyến khích Hội nghị tập trung vào các vấn đề liên quan đến than đá, tiền mặt, xe hơi và cây cối. Cụ thể, Anh mong muốn thế giới sẽ chuyển đổi sang xe điện nhanh hơn; chấm dứt nạn phá rừng bằng các biện pháp tài chính hỗ trợ, có quy tắc cho thị trường carbon toàn cầu và huy động vốn cho các nước đang phát triển.

Trước đó, phát biểu trước Đại Hội đồng Liên Hiệp Quốc vào tháng 9/2021, Thủ tướng Anh Boris Johnson cho rằng, đã đến thời điểm nhân loại cần hành động quyết liệt để cứu hành tinh. Do đó, cần xác định mốc thời gian cụ thể để ngừng đốt than và đạt được thỏa thuận chấm dứt việc xây dựng cơ sở hạ tầng than mới với mục tiêu xóa bỏ nhiên liệu hóa thạch gây ô nhiễm trong tương lai.

Ông Alok Sharma, Chủ tịch COP26 mong muốn tất cả quốc gia tham gia Hội nghị sẽ có kế hoạch rõ ràng về thích ứng với khí hậu bởi vấn đề này thường bị bỏ qua và các nước tập trung nhiều hơn vào các biện pháp giảm thiểu.

Tập trung vào các mục tiêu tham vọng hơn

Mặc dù, Thỏa thuận Paris năm 2015 là một hiệp ước chuyển đổi, đưa ra một lộ trình khí hậu cho phần lớn các nước trên thế giới, nhưng thông tin về những gì các nước thực sự đóng góp chỉ có thể cập nhật khi các quốc gia này triển khai hành động thực tế.

COP26 được kỳ vọng sẽ cập nhật và củng cố các mục tiêu của Thỏa thuận Paris. Tại Hội nghị lần này, các quốc gia cần chỉ rõ và triển khai sớm những hành động thực tế. Ngoài ra, trong các vòng đàm phán sẽ có những cơ chế giúp các quốc gia có trách nhiệm với nhau.

Theo báo cáo mới nhất của Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi khí hậu (IPCC), các kịch bản nghiệt ngã đang xảy ra và kịch bản này sẽ phụ thuộc vào con đường thực hiện của các quốc gia và những tác nhân gây ô nhiễm lớn.

Các cuộc đàm phán tại COP26 sẽ tập trung vào các mục tiêu tham vọng hơn phải đạt được vào năm 2030 nhằm tránh nhiệt độ toàn cầu tăng đến mức giới hạn trong tương lai và hạn chế các tác động tiêu cực.

Mục tiêu đưa ra khác nhau 

Trong những tháng qua, các quốc gia đã công bố các mục tiêu cải thiện để khử carbon và tiến hành nhiều hoạt động. Nhiều nước trong số đó như: Malaysia, Lào và Australia… đã đưa ra cam kết đạt được mục tiêu trung hòa carbon (phát thải ròng bằng 0) vào năm 2050.

Trong khi đó, một số quốc gia có tỷ lệ ô nhiễm cao như Trung Quốc, Ấn Độ, Nam Phi và Saudi Arabia đã bỏ lỡ thời gian vào tháng 7/2021, để công bố các mục tiêu đã cập nhật của những nước này. Những nước khác như Brazil, Mexico và Nga đưa ra những mục tiêu tương tự, hoặc mục tiêu yếu hơn so với những cam kết cũ trước đó.

Mục tiêu mà các nước đưa ra đều không bắt buộc và không có biện pháp trừng phạt nếu các nước không trình cam kết mới hoặc không hoàn thành chúng. Dự kiến trong những ngày đầu tiên của COP26, sẽ có nhiều quốc gia cải thiện các cam kết của họ.

Các nước nghèo đặt mục tiêu giảm mất mát và thiệt hại

Các nước nghèo hơn là những nước đang hứng chịu gánh nặng to lớn của biến đổi khí hậu dù không gây ra nó và cũng không được hưởng lợi từ sự phát triển mạnh mẽ của ngành công nghiệp. Những nước này đặt mục tiêu quan trọng là giảm mất mát và thiệt hại. Để đạt được mục tiêu này, cần phân rõ trách nhiệm và tiến hành các biện pháp đã cam kết.

Trong Thỏa thuận Paris năm 2015, các quốc gia giàu có đã cam kết từ thời điểm đó đến năm 2020, các nước này sẽ huy động tối thiểu 100 tỷ USD mỗi năm để giúp các nước đang phát triển chuyển đổi sang sử dụng những nguồn năng lượng sạch và ứng phó với biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, nguồn tài chính này không được huy động và ước tính cần khoản đóng góp nhiều hơn để sử dụng nếu cần thiết.

Các nước nghèo cũng hy vọng các đối tác phát triển và giàu có hơn thực hiện sớm hơn các mục tiêu phát thải ròng bằng 0 để tránh sử dụng ngân sách carbon toàn cầu. Đây chính là lượng CO2 mà con người có thể thải ra trước khi mục tiêu hạn chế nhiệt độ toàn cầu ở mức 1,5 độ C vượt ra ngoài tầm với.

Khí metan là vấn đề được quan tâm

Báo cáo mới nhất của IPCC chỉ rõ cần thúc đẩy hơn nữa việc hạn chế phát thải khí metan - nguyên nhân chính thứ 2 gây ra vấn đề nóng lên toàn cầu, sau CO2. Tuy nhiên, khí metan có cường độ mạnh hơn, nhiều khi nóng lên, gây ra nhiều tác động ngắn hạn hơn, gấp 80 lần so với CO2.

Khí metan phát thải nhiều nhất từ ngành công nghiệp, đặc biệt là gia súc và ngành nhiên liệu hóa thạch, nơi phổ biến việc rò rỉ khí đốt tự nhiên ở các nước như Nga và đa phần các nước Trung Á.

Mặc dù, không có cam kết toàn cầu để cắt giảm khí metan, nhưng những người ủng hộ muốn sớm triển khai hành động trong thập kỷ này. Theo dự kiến, hàng chục quốc gia sẽ ký kết hiệp ước do Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) dẫn đầu nhằm cắt giảm lượng phát thải metan tại Hội nghị.

Mai Đan