Duy trì tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới: Cách làm hay từ huyện miền núi Vũ Quang

“Đi từ không tới có”

Xuất phát là xã miền núi khó khăn, xã Đức Hương (huyện Vũ Quang, Hà Tĩnh) với 95% số hộ sống dựa vào sản xuất nông nghiệp. Năm 2010, bước vào xây dựng NTM, do xã quá khó khăn, năm nào cũng chịu ảnh hưởng nặng nề từ thiên tai nên việc “bắt đầu từ đâu” trở thành bài toán cần lời giải, đặc biệt là vấn đề môi trường.

Cái khó chồng chất cái khó, từ kinh phí hạn hẹp đến tập quán vệ sinh lạc hậu từ lâu đời khó thay đổi ngay, từ việc người dân chưa chú trọng đến công tác bảo vệ môi trường đến việc làm sao thuyết phục được người dân chăn nuôi tách biệt với khu sinh hoạt...

Ông Lê Văn Lợi - Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Đức Hương cho biết: “Để thực hiện “Đi từ không tới có”, Đức Hương đã đưa tiêu chí môi trường vào “quy ước”. Cùng với sự vào cuộc của lãnh đạo, cán bộ, công chức và người lao động của các cơ quan đơn vị của huyện đã phát huy vai trò của người dân là chủ thể trong xây dựng NTM, lấy nhân tố tích cực là người dân để tự tuyên truyền, lan tỏa trong nhân dân triển khai thực hiện các nội dung theo kế hoạch đã đề ra”.

Hội Phụ nữ thu gom rác thải tái chế bán lấy tiền để hỗ trợ hội viên nghèo.

Theo đó, nhiều phong trào, mô hình về bảo vệ môi trường được gây dựng, duy trì hoạt động có hiệu quả  như: “Vệ sinh môi trường đường làng, ngõ xóm”, phong trào “5 không, 3 sạch”, phong trào “phân loại xử lý rác tại nguồn” do Hội Phụ nữ làm nòng cốt; “Ngày thứ Bảy tình nguyện”, “Ngày Chủ nhật xanh” của Đoàn Thanh niên; “Xanh - sạch - đẹp” trong các trường học... đã từng bước cải thiện chất lượng môi trường.

Giải được bài toán cho môi trường đã giúp Đức Hương hoàn thiện các tiêu chí vào năm 2016 và trở thành đơn vị dẫn đầu toàn huyện, đồng thời tạo nên “cú hích” lớn làm thay đổi toàn diện, cảnh quan, vệ sinh đường làng ngõ xóm, chỉnh trang nhà cửa, môi trường ngày một xanh - sạch - đẹp.

Để việc khó trở thành dễ

Huyện Vũ Quang được thành lập năm 2000 với 11 xã vùng sâu, vùng xa và khó khăn nhất của 3 huyện Đức Thọ, Hương Khê, Hương Sơn (Hà Tĩnh). “Ra riêng” trong điều kiện thiếu thốn đủ bề, xét tổng thể thì 11 xã đều chung điểm xuất phát.

Thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia Xây dựng NTM, Vũ Quang đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ bảo vệ môi trường cùng song hành với các tiêu chí khác. Trăn trở, tìm cho mình hướng đi thích hợp nhằm cụ thể hóa khát vọng thoát nghèo, biến vùng đất nhiều tiềm năng, không ít thử thách trở thành một miền quê đáng sống.

Ông Nguyễn Trọng Nghĩa - Trưởng Phòng TN&MT huyện Vũ Quang cho biết: “Tiêu chí 17 về môi trường trong xây dựng NTM luôn khó thực hiện. Thế nhưng, từ việc xây dựng xã Đức Hương trở thành hình mẫu - một xã có xuất phát thấp nhưng với nỗ lực đã đạt chuẩn NTM thì việc tiếp theo là nhân rộng mô hình trên toàn huyện”.

Sau 10 năm xây dựng, đến nay, huyện Vũ Quang đã hoàn thành 9/9 tiêu chí huyện NTM; có 2 xã đạt xã NTM nâng cao; 54/73 thôn đạt khu dân cư NTM kiểu mẫu; xây dựng được hơn 1.000 vườn mẫu; 22 cụm dân cư và 49 tuyến đường đạt chuẩn “sáng - xanh - sạch - đẹp”.

Soát xét tiêu chí xây dựng NTM, thời điểm cuối năm 2010, trung bình mỗi xã ở huyện Vũ Quang chỉ đạt 2,1 tiêu chí, không có tiêu chí môi trường. Sau thành công của Đức Hương, các địa phương đã triển khai áp dụng mô hình điểm và mang lại hiệu quả. Trong đó, nổi bật như xã Ân Phú, Đức Lĩnh đã trở thành xã đạt chuẩn NTM nâng cao, diện mạo làng quê ở Vũ Quang cũng từ đó được khoác lên mình màu áo mới.

Báo cáo kết quả thực hiện tiêu chí môi trường của UBND huyện Vũ Quang cho thấy, sau 10 năm thực hiện Chương trình Xây dựng NTM, công tác bảo vệ môi trường đã đạt được nhiều kết quả quan trọng. Đến nay, 100% xã hoàn thành tiêu chí môi trường.

Ghi nhận nhiều kết quả tốt như: Hệ thống thu gom, xử lý chất thải rắn đạt chuẩn; Cơ sở sản xuất, chế biến, dịch vụ trên địa bàn thực hiện đúng các quy định về bảo vệ môi trường được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt; Xây dựng cảnh quan, môi trường xanh - sạch - đẹp, an toàn; Có trên 90% hộ có nhà tiêu, nhà tắm, bể chứa nước sinh hoạt hợp vệ sinh và đảm bảo 3 sạch.

Với những nỗ lực trong công tác bảo vệ môi trường, môi trường sống ở NTM của huyện Vũ Quang đã có những chuyển biến và cải thiện, đóng góp vào thành quả đưa huyện Vũ Quang trở thành huyện biên giới đầu tiên trong cả nước được công nhận đạt chuẩn NTM vào năm 2020.

Đức Cảnh