Quy hoạch tài nguyên nước hướng tới mục tiêu phát triển bền vững

Thứ trưởng Lê Công Thành phát biểu tại cuộc họp trực tuyến

Báo cáo tại cuộc họp, ông Châu Trần Vĩnh, Cục trưởng Cục Quản lý tài nguyên nước – Đơn vị chủ trì xây dựng dự thảo Quy hoạch tài nguyên nước thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 cho biết, trong những năm qua, mặc dù, công tác quản lý tài nguyên nước (TNN) đã và đang đạt được những thành quả đáng khích lệ, tuy nhiên, công tác này vẫn còn rất nhiều khó khăn, thiếu công cụ quản lý, cụ thể là quy hoạch TNN chưa được xây dựng.

Cùng với đó, việc thực hiện Quy hoạch TNN hay các quy hoạch chuyên ngành có liên quan đến TNN mới chỉ được đầu tư ở cấp tỉnh/thành phố và ở lĩnh vực ngành, các quy hoạch này chỉ tập trung trong phạm vi của tỉnh hoặc đáp ứng nhu cầu khai thác, sử dụng của từng ngành mà chưa xem xét, đánh giá toàn diện tiềm năng nguồn nước, nhu cầu sử dụng của các ngành, chia sẻ nguồn nước cho các ngành khác, giữa thượng lưu và hạ lưu, cũng như nhu cầu đảm bảo dòng chảy môi trường và duy trì hệ sinh thái thủy sinh….

Để giải quyết các vấn đề về TNN phục vụ công tác quản lý, góp phần đáp ứng mục tiêu phát triển kinh tế, xã hội, Bộ TN&MT đã nỗ lực, tập trung nguồn lực triển khai xây dựng dự thảo Quy hoạch tài nguyên nước thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch).

Theo ông Châu Trần Vĩnh, Quy hoạch tài nguyên nước thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 là Quy hoạch ngành quốc gia lần đầu tiên được thực hiện trong lĩnh vực TNN theo quy định tại Luật Quy hoạch. Quá trình lập quy hoạch đã thực hiện và cụ thể hóa đầy đủ các nội dung trong nhiệm vụ đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Nội dung chính của Quy hoạch đã đảm bảo được các mục tiêu, nội dung và đề xuất giải pháp quản lý, khai thác sử dụng, bảo vệ TNN, phòng, chống và khắc phục hậu quả tác hại do nước gây ra đúng với yêu cầu của một quy hoạch ngành quốc gia, các nội dung chính đạt được của quy hoạch.

Theo đó, Quy hoạch đã đánh giá hiện trạng khai thác, sử dụng, bảo vệ TNN, phòng, chống và khắc phục hậu quả tác hại do nước gây ra, đồng thời, đã xác định các vấn đề còn tồn tại trong khai thác, sử dụng, bảo vệ TNN, xác định nguyên nhân, phạm vi, mức độ, dự báo các vấn đề và xu thế diễn ra trong kỳ quy hoạch theo phạm vi các lưu vực sông (LVS), Quy hoạch cũng xác định các vấn đề có liên quan đến hợp tác, chia sẻ thông tin giữa các quốc gia trên LVS liên quốc gia trên LVS Bằng Giang - Kỳ Cùng, Hồng - Thái Bình, LVS Mã, Cả, Sê San, SrePok và LVS Cửu Long.

Quy hoạch tài nguyên nước hướng tới mục tiêu phát triển bền vững (Ảnh minh họa)

Quy hoạch đã sử dụng phương pháp mô hình Mike Nam, Mike Hydro để tính toán hiện trạng TNN nước mặt của 15 LVS sông lớn, liên tỉnh, liên quốc gia và 4 Nhóm các LVS. Đối với TNN dưới đất, Quy hoạch đã xử lý, tổng hợp, phân tích, tính toán trữ lượng nước dưới đất theo các LVS trên cơ sở tài liệu Báo cáo “Biên hội - Thành lập bản đồ TNN dưới đất tỷ lệ 1:200.000 cho các tỉnh trên toàn quốc” do Bộ Tài nguyên và Môi trường xây dựng năm 2018. Kết quả phân tích, tổng hợp, tính toán TNN trong Quy hoạch là kết quả đáng tin cậy, đảm bảo tính trung thực, có độ chính xác cao.

Quy hoạch đã dự báo, nhận định xu thế diễn biến TNN mặt theo LVS cho các thời kỳ, giai đoạn 2025, 2030, 2050, và có xét đến BĐKH, nhận định, dự báo xu thế diễn biến mực nước dưới đất trên các LVS. Đặc biệt Quy hoạch đã tính toán, phân tích, nhận định, đánh giá khả năng đáp ứng của nguồn nước cho các nhu cầu nước của tất cả các lĩnh vực và các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội trên các LVS theo các tần suất nước theo các giai đoạn của quy hoạch. Kết quả này là cơ sở quan trọng để xây dựng mục tiêu, nhiệm vụ của Quy hoạch.

Cùng với đó, Quy hoạch đã nghiên cứu, xây dựng quan điểm, mục tiêu về quản lý, khai thác, sử dụng, bảo vệ TNN, phòng, chống và khắc phục hậu quả tác hại do nước gây ra, xuyên xuốt trong quá trình xây dựng mục tiêu, quan điểm của quy hoạch luôn tuân thủ và cụ thể hóa chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước trong khai thác, sử dụng tài nguyên, đặc biệt là Nghị quyết của Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII đã được thông qua, và Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021-2030 trong quá trình xây dựng Mục tiêu, nhiệm vụ của Quy hoạch

Trên cơ sở nguyên tắc, quan điểm, mục tiêu của Quy hoạch, kết hợp với kết quả đánh giá, nhận định khả năng đáp ứng của nguồn nước cho phát triển KT-XH, kết hợp với các vấn đề tồn tại, những vấn đề dự báo và xu thế các vấn đề trong kỳ Quy hoạch đã xây dựng các nội dung định hướng, các giải pháp nhằm giải quyết vấn đề thiếu nước trong trường hợp xảy ra hạn hán, cạn kiệt nguồn nước, các giải pháp được đề xuất được xem xét trên cơ sở đảm bảo chức năng nguồn nước, đảm bảo TNN không suy thoái, cạn kiệt, hướng tới khai thác, sử dụng TNN một cách tiết kiệm, hiệu quả, gắn liền với bảo vệ, phát triển TNN, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững và quản lý tổng hợp LVS.

Đặc biệt, Quy hoạch đã xác định thứ tự ưu tiên, xác định các vấn đề chính của các LVS cần phải giải quyết khi thực hiện xây dựng quy hoạch tổng hợp LVS. Quy hoạch là cơ sở quan trọng để các Bộ, ngành, địa phương lấy làm căn cứ xây dựng, điều chỉnh chương trình, mục tiêu phát triển, cũng như các quy hoạch có hoạt động liên quan đến khai thác, sử dụng, bảo vệ TNN, phòng, chống và khắc phục hậu quả tác hại do nước gây ra hướng tới mục tiêu phát triển bền vững, khai thác hiệu quả TNN, đảm bảo an sinh xã hội, xóa đói giảm nghèo, hội nhập khu vực và quốc tế.

Cùng với đó, Quy hoạch cũng đã xây dựng đề xuất danh mục các nhiệm vụ, chương trình có tính quy mô lớn, mang tính chất quan trọng gắn với trách nhiệm, nhiệm vụ thực hiện của các Bộ, ngành, địa phương trong quá trình thực hiện quy hoạch, làm cơ sở quản lý hiệu quả TNN trên các LVS trên toàn quốc.

Các đại biểu tham dự cuộc họp trực tuyến

Góp ý tại cuộc họp, các thành viên Hội đồng thẩm định đều đánh giá tính cấp thiết của việc thực hiện nhiệm vụ lập Quy hoạch tài nguyên nước thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050. Quy hoạch góp phần bảo đảm tính thống nhất với chương trình phát triển kinh tế xã hội trên các LVS, với quy hoạch các ngành quốc gia liên quan. Đặc biệt quy hoạch là định hướng cho các phương án khai thác, sử dụng nước đối với các quy hoạch ngành quốc gia, quy hoạch có tính chất kỹ thuật chuyên ngành có khai thác sử dụng nước.

Bên cạnh đó, Hội đồng thẩm định đã có những góp ý chi tiết, cụ thể để hoàn thiện Dự thảo nhiệm vụ Quy hoạch về nội dung, phương pháp; sản phẩm của Nhiệm vụ và cách thức tổ chức thực hiện trong thời gian sớm nhất. Hội đồng cũng nhất trí thông qua Quy hoạch sau khi đơn vị thực hiện tiếp thu, chỉnh sửa các góp ý của các thành viên hội đồng trước khi trình phê duyệt.

Kết luận tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Công Thành ghi nhận và đánh giá cao những ý kiến phát biểu của các thành viên Hội đồng thẩm định. Các ý kiến góp ý đã thể hiện tâm huyết, trách nhiệm của các đại biểu nhằm xây dựng bản Quy hoạch đảm bảo chất lượng và phù hợp với các quy hoạch cấp cao hơn, cũng như các quy hoạch của các ngành có liên quan.

Để hoàn thiện dự thảo Quy hoạch, Thứ trưởng đề nghị Cục Quản lý tài nguyên nước tiếp thu các ý kiến của các thành viên hội đồng để nghiên cứu, tổng hợp vào hồ sơ Dự thảo, trong đó, cần tập trung rà soát các nội dung theo hướng đảm bảo công bằng, hợp lý trong khai thác, sử dụng, bảo vệ, phát triển nguồn nước nhằm đạt được việc sử dụng tối ưu, bền vững TNN và lợi ích do TNN mang lại. Đồng thời, khẩn trương đẩy nhanh tiến độ, hoàn thiện Hồ sơ quy hoạch để lấy ý kiến các Bộ, ngành và thực hiện các bước tiếp theo để đảm bảo trình Thủ tướng Chính phủ xem xét phê duyệt đúng tiến độ.

Việt Khang