Tài chính khí hậu nghìn tỷ đô la Mỹ: Thách thức hay cơ hội?

Đầu tư vào năng lượng tái tạo và cơ sở hạ tầng bền vững đang tăng lên, tuy nhiên, từ tháng 1/2020 đến tháng 3/2021, trên toàn cầu, khoản chi dành cho nhiên liệu hóa thạch cũng gia tăng. Loại nhiên liệu này khi bị đốt cháy sẽ tạo ra khí độc hại làm vấn đề biến đổi khí hậu càng trầm trọng hơn.

Phụ nữ dựng hàng rào ở Nepal để ngăn sông tràn nước và làm ngập các ngôi làng gần đó. Ảnh: UNDP / Azza Aishath

Nhiều quốc gia thiếu nguồn tài chính để thực hiện chuyển đổi sang năng lượng sạch và cách sống bền vững giúp đảo ngược vấn đề biến đổi khí hậu. Liên Hợp Quốc (LHQ) cho rằng tài chính khí hậu là câu trả lời bởi vì không đầu tư sẽ gây tốn kém hơn trong thời gian dài và tài chính khí hậu sẽ tạo cơ hội lớn cho các nhà đầu tư.

Tài chính khí hậu là gì?

Nói chung, tài chính khí hậu liên quan đến số tiền cần được chi cho toàn bộ các hoạt động sẽ góp phần làm chậm biến đổi khí hậu và giúp thế giới đạt được mục tiêu hạn chế sự nóng lên toàn cầu ở mức tăng 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp. Để đạt được mục tiêu này, thế giới phải đưa mức phát thải ròng khí gây hiệu ứng nhà kính xuống bằng 0 vào năm 2050; cụm từ net-zero cũng được nhắc đến nhiều trong các hoạt động tài trợ cho hành động khí hậu.

Phụ nữ ở vùng nông thôn Costa Rica đang trồng cây để góp phần chống lại biến đổi khí hậu. Ảnh: UNDP Costa Rica

Cần tài trợ cho các sáng kiến để đạt được mục tiêu không phát thải ròng, bao gồm các sáng kiến làm giảm phát thải khí độc hại cũng như tăng cường hoặc bảo vệ các giải pháp tự nhiên thu nhận các khí đó, như rừng và đại dương.

Nguồn tài chính này cũng nhằm mục đích xây dựng khả năng phục hồi của các quần thể bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi biến đổi khí hậu và giúp các quần thể thích ứng với biến đổi khí hậu.

Tài chính tồn tại và cũng cần các giải pháp để chuyển đổi sang nền kinh tế mà Liên Hợp Quốc gọi là nền kinh tế xanh. Năng lượng tái tạo cung cấp điện, không tạo ra carbon dioxide hoặc các dạng ô nhiễm không khí khác là một nền tảng quan trọng để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững.

Tại sao tài chính khí hậu quan trọng?

Với nhiệt độ toàn cầu tăng, cùng với sự thay đổi của các kiểu thời tiết, mực nước biển dâng, hạn hán và lũ lụt gia tăng, những nhóm dân cư dễ bị tổn thương nhất trên thế giới đang phải đối mặt với nguy cơ ngày càng lớn, mất an ninh lương thực và có ít cơ hội thoát khỏi đói nghèo cũng như xây dựng cuộc sống tốt hơn.

Lũ lụt ở Bangladesh phá hủy nhà cửa ở những ngôi làng hẻo lánh của Islampur. Ảnh: UN Women / Mohammad Rakibul Hasan

Trên thực tế, LHQ ước tính rằng biến đổi khí hậu có thể khiến hơn 100 triệu người rơi vào cảnh nghèo đói vào năm 2030. Do đó, cần có các nguồn lực tài chính đáng kể, các khoản đầu tư hợp lý và một cách tiếp cận toàn cầu có hệ thống để giải quyết những xu hướng đáng lo ngại này.

Cần bao nhiêu tài chính khí hậu?

Cần đầu tư đáng kể và hợp tác quốc tế là rất quan trọng. Hơn một thập kỷ trước, các nước phát triển đã cam kết cùng huy động 100 tỷ USD mỗi năm vào năm 2020 để hỗ trợ hành động khí hậu ở các nước đang phát triển. Con số này có vẻ lớn nhưng hãy so sánh nó với chi tiêu quân sự thế giới vào năm 2020 được ước tính gần 2 nghìn tỷ USD hoặc hàng nghìn tỷ USD mà các nước phát triển đã chi cho hoạt động cứu trợ liên quan đến COVID-19.

Các tấm pin năng lượng mặt trời đang được sử dụng ở Campuchia để đáp ứng nhu cầu năng lượng của đất nước. Ảnh: UNDP / Manuth Buth

Theo một báo cáo của chuyên gia được chuẩn bị theo yêu cầu của Tổng thư ký Liên Hợp Quốc António Guterres, mục tiêu 100 tỷ USD sẽ không được đáp ứng (số liệu mới nhất hiện có cho năm 2018 là 79 tỷ USD), mặc dù tài chính khí hậu đang ở “quỹ đạo đi lên”. Vì vậy, vẫn còn một khoảng cách lớn về tài chính.

Câu hỏi thực sự là liệu thế giới có đủ khả năng để đầu tư vào hành động vì khí hậu hay không. Các cộng đồng ở tất cả các nơi trên thế giới đang phải gánh chịu những tác động tài chính của biến đổi khí hậu, có thể là mất mùa do hạn hán hoặc thiệt hại lớn đối với cơ sở hạ tầng do lũ lụt hoặc thời tiết khắc nghiệt khác.

Ông Mark Carney, đặc phái viên của Liên Hợp Quốc về tài chính và hành động biến đổi khí hậu cho biết, số tiền đầu tư lớn cần thiết cho biến đổi khí hậu cho thấy cơ hội chứ không phải rủi ro và lợi ích thu được từ những khoản đầu tư này lớn hơn đáng kể mọi chi phí trả trước.

Mai Đan