Bảo vệ môi trường và phòng, chống dịch Covid-19 là mục tiêu kép

PV: Xin Thứ trưởng cho biết ý nghĩa của chủ đề Ngày Môi trường thế giới năm nay và thông điệp mà Bộ TN&MT muốn truyền đi là gì?

Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân:

Ngày Môi trường thế giới năm 2021 được Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP) phát động với chủ đề “Phục hồi Hệ sinh thái” (Ecosystem Restoration). Đây là thời điểm đánh dấu sự khởi động của Liên Hợp Quốc về Thập kỷ phục hồi Hệ sinh thái (2021 - 2030), cũng là thời hạn cuối cùng của các Mục tiêu Phát triển bền vững - một mốc thời gian mà các nhà khoa học đã xác định là cơ hội cuối để ngăn chặn thảm họa do biến đổi khí hậu.

Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Võ Tuấn Nhân

Chủ đề Ngày Môi trường thế giới năm nay có sự liên kết chặt chẽ với chủ đề Ngày quốc tế Đa dạng sinh học (22/5) cách đây ít ngày với thông điệp “Chúng ta là một phần của giải pháp - Vì thiên nhiên” do Ban Thư ký Công ước Đa dạng sinh học (CBD) phát động. Điều này cho thấy sự thống nhất của các Chương trình toàn cầu về việc cần gióng lên hồi chuông báo động: Đã đến lúc, mỗi quốc gia cần đoàn kết, cùng chung tay và có những hành động cụ thể, thiết thực hơn vì thiên nhiên và trái đất của chúng ta.

Với chủ đề “Phục hồi hệ sinh thái”, Ngày Môi trường thế giới năm nay đưa ra thông điệp về sự tập hợp, đoàn kết nhằm bảo vệ và hồi sinh các hệ sinh thái trên thế giới, vì lợi ích của con người và thiên nhiên.Hơn lúc nào hết, con người cần chung tay để hạn chế, tiến tới ngăn chặn sự suy thoái của các hệ sinh thái. Chỉ với các hệ sinh thái lành mạnh, chúng ta mới có thể nâng cao sinh kế của người dân, chống lại biến đổi khí hậu và ngăn chặn sự sụp đổ của đa dạng sinh học.

Tôi tin tưởng rằng, với sự thay đổi nhận thức, ý thức, hành vi của con người, ứng xử với thiên nhiên bằng sự nhân văn và trách nhiệm thực sự, chúng ta có thể hạn chế được tình trạng suy thoái của thiên nhiên. Nhân dịp này, tôi đề nghị các cấp, các ngành, các tổ chức, cá nhân phát huy đưa ra các sáng kiến, giải pháp và có các hành động cụ thể để phục hồi, bảo vệ các hệ sinh thái tự nhiên của Việt Nam.

PV: Trong tình hình dịch bệnh Covid-19 đang diễn biến rất phức tạp, Bộ TN&MT đã có những hướng dẫn, định hướng các cấp, ngành, địa phương như thế nào để hưởng ứng Ngày Môi trường thế giới năm 2021 và Tháng hành động vì môi trường?

Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân:

Trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 đang diễn biến phức tạp hiện nay, các tổ chức, cá nhân cần căn cứ vào tình hình thực tế tại các địa phương và điều kiện thực tế tại cơ sở của mình để triển khai các hoạt động thiết thực hưởng ứng Ngày Môi trường thế giới và Tháng hành động vì môi trường và đảm bảo ưu tiên việc thực hiện các yêu cầu về phòng, chống dịch. Bảo vệ môi trường và phòng, chống dịch bệnh là mục tiêu kép!

Bảo vệ môi trường, phục hồi, bảo vệ hệ sinh thái vì cuộc sống hài hòa với thiên nhiên.

Cụ thể, có thể tổ chức các hội thảo, tọa đàm theo hình thức trực tuyến như: Tuyên truyền, phổ biến Luật Bảo vệ môi trường năm 2020; giới thiệu các mô hình, giải pháp phục hồi hệ sinh thái, bảo tồn đa dạng sinh học; đẩy mạnh công tác phối hợp với các cơ quan thông tấn báo chí trong công tác tuyên truyền về bảo vệ môi trường, bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học.

Tăng cường các hoạt động kiểm soát buôn bán động vật hoang dã, khai thác các loài hoang dã di cư theo Chỉ thị số 29/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về một số giải pháp cấp bách quản lý động vật hoang dã và các văn bản chỉ đạo, điều hành liên quan; Quản lý, kiểm soát loài ngoại lai xâm hại.

Từng gia đình, người dân cần tập trung vệ sinh môi trường khu vực sinh sống, thu gom chất thải đúng nơi quy định, hạn chế sử dụng túi ni lông khó phân hủy và các sản phẩm nhựa dùng một lần.

Các địa phương cần tập trung nguồn lực để giải quyết triệt để các vấn đề ô nhiễm môi trường từ chất thải gây ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống và sinh kế của người dân; đề nghị các địa phương cần tăng cường tổ chức thực hiện và giám sát công tác phân loại, thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải y tế phát sinh do dịch bệnh Covid-19 theo đúng quy định về quản lý chất thải; ưu tiên xử lý chất thải y tế theo mô hình cụm cơ sở y tế và các cơ sở xử lý chất thải nguy hại có chức năng xử lý chất thải y tế tại địa phương để đảm bảo khoảng cách thu gom ngắn nhất từ nơi phát sinh tới cơ sở xử lý.

Đối với các cơ sở xử lý chất thải nguy hại có chức năng xử lý chất thải y tế phải tích cực phối hợp, hỗ trợ việc xử lý chất thải y tế phát sinh do dịch bệnh Covid-19 tại các địa phương khác theo phạm vi hoạt động đã được cấp phép nhưng vẫn phải đảm bảo công suất xử lý chất thải đã được cấp phép và công tác xử lý chất thải y tế tại địa phương mình;

Rừng đước bạt ngàn ở huyện Cần Giờ (TP HCM).

Tuyên truyền, cổ động các hoạt động để hưởng ứng Ngày Môi trường thế giới và Tháng hành động vì môi trường đảm bảo phù hợp với yêu cầu phòng, chống dịch bệnh Covid-19…

PV: Để phục hồi hệ sinh thái, một trong những biện pháp mà cơ quan quản lý Việt Nam đang thực hiện là xây dựng và hoàn thiện các quy định pháp luật. Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2022 đã đưa ra những quan điểm mới như thế nào trong bảo tồn thiên nhiên, đa dạng sinh học? Những quan điểm mới này được chế định ra sao trong Dự thảo Nghị định chi tiết thi hành một số điều của Luật, thưa Thứ trưởng?

Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân:

Luật Bảo vệ môi trường 2020 là cơ sở pháp lý quan trọng cho công tác quản lý môi trường với nhiều điểm đột phá, hướng đến mục tiêu cao nhất là cải thiện chất lượng môi trường, bảo vệ sức khỏe người dân, cân bằng sinh thái, bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học và phát triển kinh tế bền vững; hay nói cách khác, yếu tố “thiên nhiên” là một trong những điểm nhấn quan trọng của Luật Bảo vệ môi trường 2020, thể hiện ở 2 điểm chính sau đây:

Thứ nhất, Luật Bảo vệ môi trường đã quy định một cách thống nhất chế định “di sản thiên nhiên”. Nội dung này hết sức quan trọng, thể hiện quan điểm rõ ràng của Việt Nam đối với một trong những tài sản giá trị nhất của trái đất, ngôi nhà chung của tất cả chúng ta cũng như con cháu chúng ta. Nội dung này không chỉ thể chế hóa các cam kết quốc tế mà chúng ta đã ký kết, mà còn luật hóa thực tế hiện nay đang diễn ra mà thiếu một hành lang pháp lý rõ ràng, thống nhất.

Thứ hai, có thể nói yếu tố “thiên nhiên” được quy định toàn diện trong các công cụ về quản lý môi trường, trong đó có thể kể đến là việc phân hóa rõ ràng 2 nhóm đối tượng: tạo thuận lợi cho các hoạt động thân thiện với thiên nhiên, môi trường và tăng cường kiểm soát các hoạt động đầu tư, phát triển có khả năng ảnh hưởng tiêu cực tới thiên nhiên, đa dạng sinh học. Điều này thể hiện rõ trong các quy định về quy hoạch môi trường, đánh giá môi trường chiến lược, đánh giá tác động môi trường, phân vùng môi trường, bồi thường thiệt hại về môi trường…

Để Luật được thực thi trong đời sống, Bộ TN&MT đang tích cực hoàn thiện Dự thảo Nghị định chi tiết thi hành một số điều của Luật Bảo vệ môi trường 2020.

Dự thảo Nghị định hướng đến mục tiêu bảo vệ bằng được các khu vực quan trọng của thiên nhiên, xây dựng cơ chế huy động mọi nguồn lực, thành phần trong xã hội, huy động xã hội hóa, huy động cộng đồng tham gia toàn diện vào việc quản lý, sử dụng bền vững các di sản thiên nhiên từ lăng kính của nguồn vốn tự nhiên, khai thác giá trị của các dịch vụ hệ sinh thái. Phân cấp mạnh mẽ cho các địa phương trong việc quản lý các di sản thiên nhiên theo địa bàn lãnh thổ, đồng thời làm rõ trách nhiệm quản lý của các cơ quan Trung ương.

Vào đúng Ngày Môi trường thế giới (5/6/2021), Liên Hợp Quốc sẽ chính thức khởi động Thập kỷ phục hồi Hệ sinh thái (2021 - 2030). Việt Nam - một thành viên tích cực của quốc tế trong hành trình bảo vệ thiên nhiên sẽ huy động sự chung tay của các cấp, các ngành, các tổ chức, cá nhân để hạn chế sự suy giảm của đa dạng sinh học, sự mất mát của các hệ sinh thái, vì sự bền vững của tương lai.

Bên cạnh đó, Dự thảo Nghị định cũng làm rõ yêu cầu về kiểm soát chặt chẽ các hoạt động có nguy cơ tác động tiêu cực tới di sản thiên nhiên trong các quy định có liên quan, đặc biệt trong quy định về phân vùng môi trường, kiểm soát phát thải, quản lý chất lượng môi trường, bảo tồn, bảo vệ và phục hồi môi trường sinh thái…

Với những định hướng như vậy, Luật Bảo vệ môi trường 2020 và Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật khi được thực thi sẽ có tác động tích cực để mọi tổ chức, cá nhân trong xã hội cùng chung tay bảo vệ môi trường, phục hồi, bảo vệ hệ sinh thái vì cuộc sống hài hòa với thiên nhiên và cho một tương lai bền vững hơn.

PV: Trân trọng cảm ơn Thứ trưởng!

Tống Minh (thực hiện)