Đắk Nông: Thuỷ điện "chắn" thác 5 tầng tiếp tục thi công rầm rộ

Xe đào đang san ủi, mở đường phía tiếp giáp với ngọn thác để làm mặt bằng

Nguy cơ mất “thắng cảnh”?

Ghi nhận tại hiện trường, vào thời điểm này xuất hiện xe đào cỡ lớn đang xẻ đồi, đào lấp tạo kênh dẫn sát bên ngọn thác 5 tầng. Toàn bộ, phần cây bụi sát với dòng nước đang bị san lấp. Theo ông Nguyễn Văn Xưởng (xã Đắk Sin, huyện Đắk R'Lấp) có nhà ở sát thác 5 tầng 28 năm cho biết, khoảng gần 1 tháng nay xe múc của nhà máy thuỷ điện vào làm ầm ầm, đang đào lấp nhiều chỗ khác nhau.

“Tôi nghe thông tin làm thuỷ điện cách đây mấy năm, chúng tôi sống ở đây kiến nghị nhiều lần và có báo chí vào cuộc nữa nên thấy tạm hoãn. Thế mà không hiểu làm sao đợt này lại vào làm mạnh thế. Tôi nói thật, cả tỉnh còn mỗi cái thác này rất đẹp vào ngày lễ, tết du khách gần xa vào tham quan, nhưng nếu cho làm thuỷ điện thì làm gì còn nước nữa mà có thác” - ông Xưởng lo lắng nói. 

Việc san gạt đất làm mất đi nhiều diện tích rừng cây bụi bao quanh hệ thống thác 5 tầng

Xác nhận với Phóng viên, đại diện lãnh đạo UBND huyện Đắk R’Lấp cho biết, huyện đã đến kiểm tra về việc thi công, doanh nghiệp cũng đã cam kết thực hiện đúng các phê duyệt của UBND tỉnh Đắk Nông. Trong đó, Công ty CP Thủy điện Đại An cam kết vừa làm thuỷ điện, nhưng vẫn giữ được hệ thống thác 5 tầng bằng cách làm 2 hồ chưa nước. Một hồ để tích nước tạo nguồn điện, một hồ để nước chảy tự nhiên để duy trì cảnh thác. 

Còn Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Đắk Nông cũng xác nhận, Công ty CP Thủy điện Đại An đã có văn bản trình bày những khó khăn dẫn đến dự án chậm tiến độ, nhưng đã tái khởi động bằng việc chuẩn bị các mặt bằng ban đầu để xây dựng nhà máy theo kịp tiến độ đã ấn định (hoàn thành vào tháng 6/2022). 

Hiện tại, dòng nước ở thác vẫn còn khá nhiều, nhưng do tác động phía rừng bụi nên quang cảnh không còn "thơ mộng" như trước

Theo ông Lê Văn Thị - Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Đắk Nông, đơn vị chỉ theo dõi giám sát về thiết kế, đảm bảo đúng các thông số như phê duyệt. Việc doanh nghiệp xin giãn tiến độ, rồi tiếp tục thi công là trách nhiệm của Sở Kế hoạch và Đầu tư.

Nhà máy thủy điện Đắk R’Kéh do Công ty CP Thủy điện Đại An làm chủ đầu tư, được chấp thuận đầu tư lần đầu vào năm 2009, quyết định điều chỉnh vào năm 2016, có công suất 5MW, nhưng mãi đến nay chưa thể triển khai.

Trước sự phản đối của người dân về việc xây dựng nhà máy thủy điện "chắn" ở thượng nguồn sẽ "giết chết" cụm thác 5 tầng ở hạ du, năm 2019, Thường trực Tỉnh ủy Đắk Nông đã có chỉ đạo yêu cầu tỉnh Đắk Nông buộc chủ đầu tư tạm dừng thi công và đánh giá toàn diện dự án, có điều chỉnh thiết kế cho phù hợp, đảm bảo cảnh quan, sinh thái cho cụm thác 5 tầng ở hạ du.

Tuy nhiên, sau thời gian dừng thi công, chủ đầu tư đã có tờ trình xin giãn tiến độ. Theo tiến độ mới, thời gian chuẩn bị mặt bằng vào tháng 12/2020, việc triển khai xây dựng bắt đầu từ tháng 01/2021 đến tháng 12/2021 và dự kiến đưa dự án vào hoạt động từ tháng 01/2022 đến tháng 6/2022.

Thác 5 tầng là nơi được đông đảo người dân và du khách gần xa đến tham quan, vui chơi mỗi dịp lễ, tết

Rà soát lại các dự án thuỷ điện

Liên quan đến vấn đề này, vừa qua, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Đắk Nông đã có Nghị quyết số 2 về nhiệm vụ năm 2021, trong đó có yêu cầu dừng cho chủ trương đầu tư mới các dự án thủy điện trên địa bàn tỉnh Đắk Nông, bao gồm cả dự án do các Sở, ngành đang thẩm định.

Tỉnh ủy Đắk Nông yêu cầu ngành chức năng rà soát, đánh giá toàn diện các dự án thủy điện đã được tỉnh Đắk Nông cho chủ trương đầu tư đang triển khai xây dựng; các dự án đã trình Bộ Công Thương thẩm định, phê duyệt. Kiên quyết thu hồi các dự án không hiệu quả, không triển khai hoặc triển khai chậm tiến độ, các dự án sai phạm.

Theo Sở Công Thương tỉnh Đắk Nông, trên địa bàn tỉnh hiện có 22 nhà máy thủy điện đang hoạt động. Trong đó, có 14 nhà máy đặt trên địa bàn tỉnh Đắk Nông với công suất 340 MW và 8 dự án thủy điện nằm giáp ranh với các tỉnh Đắk Lắk, Lâm Đồng, Bình Phước có tổng công suất 1.291 MW.

Có 4 dự án đang thi công với công suất 18,5MW, gồm: Đắk So 2 (7,5MW), Đắk Lung 2 (3,9MW), Đắk Lung 3 (7,1MW) và Nam Long (9MW). Các dự án thuộc quy hoạch, nhưng chưa thi công, gồm: Đắk So 1 (3MW), Đắk Ké (5MW), Đắk So 4 (9MW), Đắk Ké 4 (8MW), Đắk So 5 (17MW). Ngoài ra, có 2 dự án thủy điện đang khảo sát là Đắk Nâm (7MW) và Eapo (29,8MW).

Nếu dự án thuỷ điện Đắk R'Kéh được triển khai ngăn dòng tích nước thì nguy cơ ngọn thác hùng vĩ này sẽ không còn

Dự án thủy điện Đắk R’Kéh có tổng công suất 5MW với tổng mức đầu tư ban đầu hơn 128 tỉ đồng, được cấp chủ trương đầu tư lần đầu vào năm 2009. Ban đầu, dự án bao chiếm gần 270ha đất tại khu vực này và đi vào hoạt động vào năm 2011. Đến năm 2016, UBND tỉnh Đắk Nông đã quyết định điều chỉnh dự án và vẫn giữ công suất 5MW, nhưng giảm số diện tích bao chiếm đất còn hơn 24ha. Riêng đập chắn nước dự án này vẫn nằm ngay thượng nguồn thác 1 trong cụm thác 5 tầng.

Điều này khiến người dân khu vực và khách du lịch rất lo lắng vì nguy cơ dự án thủy điện sẽ phá vỡ cảnh quan, "bức tử" thắng cảnh. Về việc này, chủ đầu tư cam kết duy trì nguồn nước cho cụm thác 5 tầng là 0,89m3/s và trong các tháng 2, 3, 4 hằng năm, nhà máy không phát điện để đảm bảo nguồn nước cho dòng thác vào mùa khô.

Công ty CP Thủy điện Đại An cũng cam kết rằng, việc phát triển thủy điện sẽ góp phần thúc đẩy kinh tế địa phương, không ảnh hưởng gì đến cụm thác 5 tầng. Khoản "đóng góp cho địa phương" như chủ đầu tư khẳng định là hằng năm sẽ cung cấp cho lưới điện quốc gia khoảng 18 triệu KWh, doanh thu khoảng 17,7 tỉ đồng, qua đó nộp các loại thuế 4 tỉ đồng/năm cho địa phương.

Phạm Hoài