Thanh tra Chính phủ 'điểm mặt' loạt sai phạm khai thác cát tại Hòa Bình

Ngày 4/3, Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Nguyễn Văn Thanh đã ký ban hành thông báo Kết luận thanh tra về công tác bảo vệ môi trường trong khai thác khoáng sản; việc quản lý, sử dụng đất có nguồn gốc từ nông lâm trường và việc chấp hành quy định pháp luật trong hoạt động khai thác cát, sỏi tại tỉnh Hòa Bình, thời kỳ thanh tra 2011 - 2018.

Nhiều nỗ lực

Theo Thanh tra Chính phủ, UBND tỉnh Hòa Bình đã có nhiều nỗ lực trong công tác chỉ đạo, ban hành nhiều văn bản phục vụ công tác quản lý hoạt động khai thác cát trên địa bàn, đã tiến hành các cuộc thanh tra, kiểm tra, song vẫn còn không ít tồn tại, hạn chế, vi phạm. 

Kết luận thanh tra nêu rõ, những năm trước đây, hiện tượng khai thác cát trái phép diễn ra phổ biến, xảy ra nhiều vào ban đêm, ở nhiều nơi trên tuyến sông Đà, nhất là các khu vực giáp ranh. Chỉ khi các lực lượng chức năng của địa phương kiểm tra, tình trạng này mới dần lắng xuống, song lại tiếp tục diễn ra ở các khu vực giáp ranh, gây nhiều khó khăn cho công tác quản lý.

Việc cấp phép cho một số doanh nghiệp có đủ năng lực thực hiện khai thác cát sông đã đáp ứng một phần nhu cầu cát xây dựng của tỉnh; tăng thu cho ngân sách Nhà nước; tạo công ăn việc làm cho nhân dân địa phương và từng bước ngăn chặn, chấn chỉnh hiện tượng khai thác trái phép trên địa bàn tỉnh.

Hoạt động khai thác cát vẫn còn tình trạng mất an ninh trật tự

UBND tỉnh Hòa Bình đã có nhiều nỗ lực trong công tác chỉ đạo, ban hành nhiều văn bản phục vụ công tác quản lý hoạt động khai thác cát trên địa bàn; tiến hành các cuộc thanh tra, kiểm tra, chấn chỉnh, xử lý kịp thời hành vi vi phạm liên quan hoạt động khai thác cát sỏi trên địa bàn. UBND tỉnh tạm dừng khai thác của 2/3 mỏ trên địa bàn tỉnh kể từ tháng 5/2017, thể hiện trách nhiệm, nỗ lực của địa phương trong công tác quản lý, phòng chống khai thác cát trái phép.

Vẫn còn những tồn tại, khuyết điểm

Bên cạnh kết quả đạt được, công tác quản lý hoạt động khai thác cát còn một số tồn tại, khuyết điểm. 

Cụ thể, sau khi cấp phép, các điểm mỏ khai thác cát đều xảy ra tình trạng mất an ninh trật tự, người dân tập trung đông người khiếu kiện, có nguyên nhân là do xung đột lợi ích giữa doanh nghiệp được cấp phép và các cá nhân khai thác cát trái phép, dẫn đến một số điểm mỏ sau khi được cấp phép không thể khai thác được hoặc khai thác cầm chừng như tại các dự án của Công ty Trách nhiệm hữu hạn Xây dựng Hùng Yến, Công ty Cổ phần khai khoáng Sahara.

"Trách nhiệm thuộc về Sở Tài nguyên và Môi trường, các Sở, ngành liên quan, UBND thành phố Hòa Bình, trách nhiệm chung thuộc về UBND tỉnh Hòa Bình"

 Thanh tra Chính phủ kết luận

"Công tác phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị, địa phương chưa thực sự hiệu quả, việc phối hợp giữa các ngành, các lực lượng của các tỉnh trong việc ngăn chặn, xử lý các đối tượng khai thác cát trái phép có lúc còn chưa chặt chẽ nên hoạt động khai thác cát trái phép vẫn còn diễn ra"- Thanh tra Chính phủ nêu rõ.

Theo cơ quan thanh tra, các đối tượng khai thác cát sử dụng nhiều phương thức, thủ đoạn để khai thác trái phép, đối phó với cơ quan chức năng, nhiều tàu thuyền nổi trên sông, chủ một số bến bãi trên địa bàn tỉnh tranh thủ lợi dụng khai thác trái phép vào ban đêm, khai thác tại các khu vực giáp ranh. Ngoài ra, việc xử lý vi phạm nhiều thời điểm còn chưa triệt để, dứt khoát; sự phối hợp giữa cơ quan chức năng, cơ quan hành chính với cơ quan công an, cơ quan quản lý đường sông còn chưa tốt. 

Thanh tra Chính phủ cũng chỉ rõ, việc di dời các bến bãi khu vực thành phố Hòa Bình hiện nay còn gặp nhiều khó khăn, do việc cho thuê đất đối với các doanh nghiệp kinh doanh tập kết vật liệu xây dựng đã được thực hiện từ lâu. Vì vậy, khi triển khai giải tỏa các doanh nghiệp thường chây ì, không hợp tác, không di dời do chưa bố trí được vị trí thích hợp để các doanh nghiệp chuyển đến.

Cơ quan thanh tra đã kiểm tra cụ thể tại dự án khai thác cát của Công ty Cổ phần khai khoáng Sahara, cho thấy quá trình khai thác xảy ra xung đột với đối tượng khai thác cát trái phép, ảnh hưởng việc bảo đảm trật tự an toàn xã hội khu vực khai thác, đã bị tỉnh yêu cầu tạm dừng khai thác để khắc phục từ năm 2017. Đến nay, công ty đã khắc phục xong nhưng chưa được UBND tỉnh Hòa Bình cho phép hoạt động khai thác trở lại. 

Tại dự án khai thác cát của Công ty Trách nhiệm hữu hạn xây dựng Hùng Yến, quá trình khai thác cũng xảy ra xung đột như trên, gây ảnh hưởng an ninh trật tự trên địa bàn. Tại thời điểm thanh tra, công ty không xuất trình được các biên bản cắm mốc giới của mỏ, không có báo cáo quan trắc định kỳ hàng năm của các năm 2016, 2017.

Cũng theo Kết luận thanh tra, công tác quản lý các bãi tập kết cát trên địa bàn tỉnh Hòa Bình cũng có nhiều tồn tại. Nhiều bến bãi sử dụng đất vượt quá diện tích được thuê, sử dụng đất ven sông làm nơi tập kết vật liệu xây dựng, xây dựng công trình, đổ phế thải ra sông, gây ô nhiễm môi trường.

Kiểm tra nguồn cung cấp cát tại một số bến bãi cho thấy, khối lượng cát nhập vào bến bãi chủ yếu từ các tàu trôi nổi trên sông Đà, mua vào không rõ nguồn gốc. Tuy vậy, việc kiểm tra, xử lý của cơ quan chức năng tỉnh Hòa Bình chưa thực sự hiệu quả, chưa có biện pháp hữu hiệu để giám sát, kiểm soát nguồn gốc cát.

Khương Trung