Di sản Văn hóa và Thiên nhiên thế giới Quần thể danh thắng Tràng An: 6 năm một hành trình ghi dấu

Quần thể danh thắng Tràng An được ghi danh vào Danh sách Di sản Thế giới năm 2014 không chỉ khẳng định chủ trương quan tâm bảo tồn các giá trị văn hóa và cảnh quan tự nhiên gắn với phát triển du lịch của Tỉnh ủy, HĐND, UBND qua các nhiệm kỳ là hoàn toàn đúng đắn, mà còn là kết quả của cả một quá trình gìn giữ, bảo tồn và phát huy các giá trị di sản của các thế hệ người dân Ninh Bình, sự giúp đỡ và quan tâm chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và các bộ, ngành ở Trung ương, các chuyên gia, các nhà khoa học trong nước và quốc tế.

Quần thể danh thắng Tràng An có tổng diện tích 12.252 ha là tổng hòa của môi trường thiên nhiên tuyệt mỹ với pha trộn hoàn hảo tạo thành bức tranh hoàn hảo giữa của cuộc sống nông thôn truyền thống, với vườn cây và ruộng lúa xen lẫn những ngôi làng nhỏ nối với nhau bởi các con đường mòn, cùng mạng lưới sông, suối và kênh rạch, tạo ra một tác phẩm với nhiều mầu sắc, đa dạng và luôn biến hóa, tôn lên nhờ hình ảnh những người nông dân và ngư dân địa phương đang thực hiện những công việc truyền thống càng làm bức tranh thêm sinh động.

Dòng sông Sào Khê uốn lượn quanh các dãy núi đá vôi tạo thành khung cảnh hùng vĩ của Quần thể Danh thắng Tràng An

Những ngôi Chùa, Đền, Phủ tựa mình bên vách đá với mái ngói cổ kính, rêu phong, thâm trầm tạo ra một yếu tố văn hóa thiêng liêng của tín ngưỡng tâm linh chứa đựng những giá trị bản địa đồng điệu với cảnh quan. Tràng An chứa đựng các bằng chứng về sự tương tác giữa con người và môi trường, thể hiện sự thích ứng của con người với các điều kiện biến đổi về địa lý và sự khắc nghiệt nhất của môi trường trong lịch sử Trái đất, đặc biệt là những biến đổi khí hậu diễn ra vào cuối và ngay sau thời kỳ băng hà cuối cùng.

Trong các cuộc nghiên cứu khảo cổ học và việc phục dựng lại môi trường cổ đã hé lộ chuỗi phát triển văn hóa và hoạt động của người cổ trong mối quan hệ chặt chẽ với tiến hóa địa chấtvà dấu tích của người Tiền sử sinh sống ở đây trên 30.000 năm trước. Đến thế kỷ thứ 10, ở thung lũng Hoa Lư, cư dân Tràng An không ngừng phát triển bản sắc văn hoá trong sự hoà hợp chặt chẽ với cảnh quan thiên nhiên, họ xây dựng Kinh đô, đắp thành, khép kín thung lũng Hoa Lư để phục hưng văn hoá, lập ra ba triều đại đầu tiên trong nền phong kiến độc lập, làm tiền đề hun đúc Văn minh Đại Việt. 

Tràng An trong những năm qua đã vươn mình trỗi dậy thành địa chỉ "đỏ", một trong những điểm đến hấp dẫn nhất trên bản đồ du lịch thế giới

Đến nay, sau hơn 6 năm được UNESCO ghi danh là Di sản thế giới, để tiếp tục khẳng định những cam kết, trách nhiệm trong công tác nhận diện, quản lý, bảo tồn, tôn tạo, phát huy giá trị và chuyển giao Di sản cho các thế hệ tương lai theo đúng tinh thần Công ước Di sản Thế giới, trên nguyên tắc hài hòa giữa bảo tồn gắn với phát huy giá trị của Di sản, góp phần phát triển du lịch, Tỉnh ủy, HĐND, UBNDđã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo các cấp, các ngành, chính quyền các địa phương trong khu Di sản làm tốt công tác quản lý, bảo tồn gắn với phát huy giá trị Di sản.

Các quy định, kế hoạch về quản lý, bảo vệ Di sản đã được các cấp, các ngành tổ chức triển khai thực hiện nghiêm túc, đạt kết quả cao, đồng thời các cơ quan chức năng đã chủ động, tham mưu, đề xuất các giải pháp quản lý, bảo tồn gắn với phát triển du lịch bền vững và có trách nhiệm. Do đó, ý thức bảo vệ, giữ gìn, phát huy giá trị Di sản của cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân được nâng lên rõ rệt.

Bất kể là du khách trong hay ngoài nước đến với Tràng An đều không khỏi ngỡ ngàng trước vẻ đẹp ngất ngây của vùng đất Cố đô

Sự phối hợp giữa các Sở, ban, ngành, chính quyền địa phương và các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực du lịch ngày một chặt chẽ; an ninh trật tự, vệ sinh môi trường, hạ tầng du lịch được đảm bảo và duy trì; văn hóa, văn minh du lịch đã được nâng cao, chất lượng nguồn nhân lực và công tác phục vụ, đón tiếp khách đã cơ bản đi vào chuyên nghiệp; công tác quảng bá xúc tiến du lịch luôn được chú trọng, đa dạng về nội dung và hình thức, lấy giá trị văn hóa truyền thống và cảnh quan thiên nhiên độc đáo để tạo dựng hình ảnh và thương hiệu của du lịch tại Quần thể danh thắng Tràng An. Danh hiệu Di sản đã thực sự đóng vai trò là hạt nhân, là trung tâm thúc đẩy phát triển du lịch không chỉ trong tỉnh mà còn là cả nước, góp phần khẳng định được vị trí du lịch Ninh Bình trên bản đồ du lịch thế giới.

Để làm tốt hơn công tác quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị di sản, dưới sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của lãnh đạo Sở Du lịch tỉnh Ninh Bình, BQL Quần thể Danh thắng Tràng An đẩy mạnh công táctuyên truyền, quán triệt và thực hiện nghiêm các quy định của Nhà nước, các yêu cầu, khuyến nghị của UNESCO và các quy định của tỉnh trong quản lý, bảo tồn, phát huy giá trị di sản; tạo sự đồng thuận và nâng cao nhận thức cho người dân sinh sống trong khu Di sản.

Giữ mối quan hệ với các cơ quan của Trung tâm Di sản thế giới, văn phòng UNESCO Hà Nội, Ủy ban UNESCO Việt Nam để trao đổi thông tin về công tác quản lý, bảo tồn Di sản. Sở Du lịch làm tốt công tác tham mưu UBND tỉnh trong việc xây dựng quy hoạch bảo tồn khu Di sản, tập trung quy hoạch, phát triển các loại hình du lịch cộng đồng gắn với nông nghiệp, nông dân, nông thôn, du lịch nghỉ dưỡng, sinh thái ở vùng đệm của Di sản.

Xây dựng các cơ chế, chính sách hỗ trợ và thu hút các nhà đầu tư, các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước thực hiện các dự án nghiên cứu khoa học, các dự án tu bổ, tôn tạo các di tích lịch sử, văn hóa, đầu tư cơ sở vật chất phục vụ cho công tác bảo tồn di sản và phát triển du lịch...

Quần thể Danh thắng Tràng An nhìn từ trên cao

Mặt khác, BQL Quần thể danh thắng Tràng An tăng cường công tác kiểm tra, giám sát công tác quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị Di sản, tuyên truyền, quảng bá, diễn giải Di sản dựa trên các giá trị nổi bật toàn cầu được công nhận. Đồng thời, phân tích và xác định rõ các thị trường tiềm năng trong nước và quốc tế để thực hiện chiến lược quảng bá riêng; tiếp tục tổ chức các lớp đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao năng lực, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động về quản lý, bảo tồn Di sản gắn với du lịch; phối hợp chặt chẽ với chính quyền các địa phương liên tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền giúp người dân chấp hành nghiêm các quy định về quản lý và bảo tồn Di sản...

Tại Điều 5, Công ước UNESCO năm 1972 về Bảo vệ Di sản Thiên nhiên và Văn hoá Thế giới có ghi: “…Các Quốc gia thành viên cần áp dụng chính sách chung nhằm đặt di sản văn hoá và thiên nhiên thành một chức năng trong đời sống của cộng đồng…”. Với ý thức trách nhiệm trước một Di sản của quốc gia và của nhân loại, những đơn vị trong lĩnh vực văn hóa và du lịch đã, đang và sẽ tiếp tục cố gắng nỗ lực nhiều hơn nữa để thực hiện cam kết với mục tiêu cao nhất là quản lý, bảo tồn và giữ gìn các giá trị nổi bật toàn cầu của Di sản để trao truyền cho các thế hệ mai sau, phát huy bền vững và hiệu quả các giá trị của khu di sản phục vụ phát triển kinh tế xã hội, nâng cao đời sống của người dân địa phương, đáp ứng các yêu cầu và tiêu chuẩn của một khu Di sản thế giới. 

Bùi Thắng - Anh Tú