Sản xuất sạch hơn cho làng nghề tái chế nhựa

Phóng viên Báo Tài nguyên & Môi trường đã có cuộc trao đổi với bà Nguyễn Thị Hưởng (ảnh), Trưởng phòng Thẩm định và Đánh giá tác động môi trường, Chi cục Bảo vệ Môi trường (Sở TN&MT Hà Nội) xung quanh vấn đề này.

PV: Hiện nay, thực trạng làng nghề, hộ gia đình, cơ sở tham gia sản xuất tái chế chất thải nhựa trên địa bàn TP. Hà Nội ra sao, thưa bà?

Bà Nguyễn Thị Hưởng:

Những năm qua, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của các thành phần kinh tế, sản xuất tại các làng nghề trên địa bàn TP. Hà Nội cũng có gia tăng nhanh chóng. Theo số liệu thống kê đến nay trên địa bàn TP. Hà Nội có 1.350 làng nghề và làng có nghề với 305 làng nghề được công nhận theo tiêu chí làng nghề hiện nay của Chính phủ.

Nhóm làng nghề tái chế chất thải, đặc biệt là tái chế chất thải nhựa chủ yếu tập trung tại 2 làng nghề Trung Văn và Triều Khúc. 2 làng nghề này đều nằm ở vị trí gần trung tâm Thủ đô.

Công nghệ thu gom tái chế tại làng nghề này là sử dụng nước trong một số công đoạn như xay nghiền, tạo hạt và làm sạch phế liệu. Các chất thải nhựa được thu gom và phân loại. Sau đó, nguyên liệu được xay rửa (hoặc xay khô) và phơi khô, tạo hạt.

Để sản xuất túi ni lông, hạt nhựa được bổ sung bột màu theo tỷ lệ 0,1% vào thùng chứa, sau đó nhựa được gia nhiệt nấu chảy và được đẩy đến bộ phận cán kéo, tạo màng bằng trục vít. Quá trình sản xuất dây thừng tương tự như sản xuất túi ni lông. Nhựa sau khi ép đùn thành sợi được làm nguội bằng nước lạnh qua một hệ thống trục nén, sau đó được gia nhiệt lần hai để kéo dãn sản phẩm, cuối cùng được đưa qua hệ thống trục cán trước khi được cuộn thành sản phẩm.

PV: Có thể nói, các cơ sở làng nghề tái chế trên Thủ đô chủ yếu có quy mô nhỏ, công nghệ sản xuất lạc hậu. Vậy TP. Hà Nội đã có chính sách gì để hỗ trợ các cơ sở tái chế chuyển đổi sang công nghệ hiện đại, thân thiện môi trường, thưa bà?

Bà Nguyễn Thị Hưởng:

Nhìn chung, quy trình sản xuất của 2 làng nghề nói trên vẫn theo phương pháp thủ công. Các chất thải tập hợp được cơ sở phân loại, rồi xay rửa (hoặc xay khô), không có hệ thống sấy mà được phơi khô ngoài trời và đưa vào thùng chứa tạo hạt. Đáng nói, trong quá trình hoạt động, nước thải phát sinh không qua xử lý, chảy thẳng ra môi trường gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống của người dân.

Để khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường tại các làng nghề tái chế chất thải, trong Báo cáo rà soát, đánh giá, phân loại làng nghề năm 2019, Sở TN&MT đã đưa ra một số nhóm giải pháp.

Trước mắt là các giải pháp kỹ thuật nhằm hỗ trợ các hộ kinh doanh, tái chế chất thải nhựa.

Trong đó, về vấn đề xử lý nước thải, đối với từng hộ gia đình, xây một hố ga lắng sơ bộ các chất lơ lửng nhằm giảm lượng bùn ở cống rãnh thoát nước chung. Sau đó, toàn bộ lượng nước thải được dẫn ra là các ao hồ tự nhiên. Người dân có thể tận dụng các ao hồ để xử lý nước thải bằng phương pháp sinh học.

Về xử lý khí thải, giảm thiểu ô nhiễm môi trường không khí tại các cơ sở tái chế nhựa, cần lắp đặt hệ thống quạt thông gió trong các nhà xưởng sản xuất để loại bỏ ô nhiễm hữu cơ bằng tháp than hoạt tính trước khi xả ra môi trường.

Đối với rác thải ở làng nghề nhựa có thể giải quyết theo hướng tạo ra các loại vật liệu mới từ hỗn hợp các loại nhựa thải kém phẩm chất. Việc tái sinh chất dẻo theo phương pháp mới cho phép chế biến tất cả các loại vật liệu chất dẻo có điểm nóng chảy khác nhau từ 60 - 400^oC. Hơn thế nữa, phương pháp này còn cho phép trộn thêm vào chất dẻo thải tới 50% nhiều loại vật liệu thải khác như cao su, mùn cưa, giấy... Các vật liệu mới này có thể được ép hay đúc gia công trong máy ép đùn.

Còn giải pháp lâu dài là sản xuất sạch hơn cho làng nghề tái chế nhựa. Chú trọng cải tiến kỹ thuật từ khâu trộn bột màu với hạt nhựa giúp giảm được lượng bột màu phát tán đến cải tiến máy xay nhựa nhằm tăng hiệu quả gia công, giúp tăng năng suất, giảm tiêu hao nước, khi đó lượng nước thải ra môi trường sẽ giảm.

Bên cạnh đó, ưu tiên tuần hoàn nước làm nguội để cấp cho quá trình giặt, xay nghiền nhựa giúp tiết kiệm nước.

Ngoài ra, đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao ý thức người dân làng nghề tái chế chất thải hiểu được những tác hại trong sản xuất gây ra với chính họ và cộng đồng, buộc họ sẽ thay đổi nhận thức trong bảo vệ môi trường làng nghề.

Hoạt động tái chế phế liệu của các làng nghề có nguy cơ ô nhiễm môi trường.  Ảnh: MH

PV: Bà đánh giá như thế nào về những sản phẩm thân thiện môi trường hiện nay đang thay thế cho sản phẩm nhựa dùng một lần?

Bà Nguyễn Thị Hưởng:

Trước những lo ngại về sự gia tăng của đồ nhựa dùng một lần, những sáng chế vì môi trường ra đời đang được người tiêu dùng hưởng ứng. Hàng loạt các sản phẩm tiện ích thân thiện với môi trường như: ống hút sắt, bình thủy tinh, bình nước tre, ống hút gạo, ống hút tự hủy, ống hút sậy, ly giấy, hộp xốp bằng bã mía hay các sản phẩm có thể tự phân hủy… đang được nhiều người tiêu dùng đón nhận.

Việc xuất hiện nhiều sản phẩm tiện ích thân thiện với môi trường là một bước tiến tốt, thể hiện sự quan tâm và thay đổi thói quen trong sản xuất lẫn tiêu dùng của các tổ chức, cá nhân nhằm góp phần bảo vệ môi trường.

Người dân ngày càng ý thức được việc cấp thiết phải bảo vệ môi trường sống nên việc sử dụng các sản phẩm môi trường trong thời gian gần đây đang có chiều hướng tăng mạnh. Nhiều người tiêu dùng sẵn sàng chi trả tiền nhiều hơn cho các thương hiệu có cam kết “xanh” và “sạch”.

Tuy vậy, cần phải có cơ chế, chính sách và các giải pháp để kiểm soát chất lượng của các sản phẩm thân thiện môi trường, thay thế các sản phẩm nhựa dùng 1 lần, túi ni lông khó phân hủy nêu trên, phải có cơ quan tổ chức cấp Giấy chứng nhận chất lượng sản phẩm theo quy định.

Sắp tới, Bộ Y tế sẽ vào cuộc ban hành các tiêu chuẩn chất lượng về vệ sinh đối với sản phẩm nhựa tái chế, bao bì đựng thức ăn. Về phía Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, cần đưa ra các nguyên liệu làm bao bì, không dùng các sản phẩm liên quan đến nhựa.

Vừa qua, Bộ TN&MT đã công bố 1 số doanh nghiệp sản xuất các sản phẩm thân thiện với môi trường như:  túi ni lông được chứng nhận, người dân có thể vào trang web của Bộ để biết thêm thông tin.

Ngoài việc tuyên tuyền, thời gian tới, chúng tôi sẽ phối hợp với Sở Công Thương, giới thiệu các sản phẩm thân thiện với môi trường, để người dân hiểu biết được các sản phầm này, từ đó, từng bước thay thế sử dụng.

PV: Bà có đề xuất gì để “gỡ nút thắt” để sản xuất, tiêu thụ sản phẩm thân thiện môi trường hiệu quả?

Bà Nguyễn Thị Hưởng:

Để giải pháp đưa ra khả thi, cần sớm hoàn thiện chế định quản lý chất thải rắn trong Dự án Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi) theo hướng coi chất thải và chất thải nhựa là tài nguyên; thúc đẩy phát triển các mô hình kinh tế tuần hoàn; thực hiện tốt việc giảm thiểu, phân loại chất thải tại nguồn, thu gom, tái sử dụng, tái chế, xử lý chất thải (bao gồm chất thải nhựa). Xây dựng tài liệu kỹ thuật hướng dẫn phân loại rác thải tại nguồn.

Đồng thời, nghiên cứu, đề xuất cơ chế hạn chế sản xuất, tiêu dùng và có lộ trình cấm sản xuất, tiêu dùng một số sản phẩm nhựa dùng một lần theo Chỉ thị số 33/CT-TTg ngày 20/8/2020 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường quản lý, tái sử dụng, tái chế, xử lý và giảm thiểu chất thải nhựa để UBND Thành phố xây dựng, hoàn thiện cơ chế chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp sản xuất các bao bì thân thiện với môi trường đặc biệt là doanh nghiệp chuyển đổi công nghệ sản xuất bao bì tiêu dùng từ nhựa khó phân hủy sang chất liệu khác thân thiện với môi trường;

Sở Công Thương phối hợp với Sở TN&MT TP. Hà Nội lập chuỗi liên minh liên kết giới thiệu các sản phẩm thân thiện với môi trường, thay thế các sản phẩm nhựa dùng một lần (cốc nhựa, ống hút,...), túi ni lông khó phân hủy, bao bì đựng thuốc bảo vệ thực vật, trừ sâu,..., hóa chất trong sản xuất nông nghiệp,...

Một điểm quan trọng nữa là cần thiết lập điểm thu gom tập trung chất thải nhựa tái chế để đưa về nhà máy xử lý tái chế chất thải nhựa. Thực hiện thu gom, phân loại, xử lý chất thải trong các cơ sở kinh doanh dịch vụ du lịch, khu du lịch, điểm du lịch theo đúng quy định,...

Ngoài ra, tiếp tục vận động các Trung tâm thương mại, siêu thị, cửa hàng, chợ dân sinh, khách sạn, nhà hàng, khu du lịch và các cơ sở sản xuất, kinh doanh… trên địa bàn cam kết giảm thiểu chất thải nhựa, hạn chế sử dụng đồ nhựa dùng một lần hoặc thay thế bằng các sản phẩm thân thiện môi trường; không cung cấp miễn phí túi ni lông cho khách hàng hoặc chuyển từ sử dụng túi ni lông khó phân hủy sang các loại túi khác thân thiện với môi trường.   

PV: Trân trọng cảm ơn bà!

Tuyết Chinh (thực hiện)