Bắc Cạn: Người dân kêu trời vì sạt lở đất đá vùi lấp ao chuôm, ruộng vườn

Đồng bào dân tộc xã Ngọc Phái, huyện Chợ Đồn bức xúc vì bị đất đá sạt lở vùi lấp ruộng đồng, ao chuôm.

Suối Khe Củm bắt nguồn từ trong khe sâu trong những dãy núi cao của huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Cạn. Dòng chảy luồn rừng về đến xóm Bản Diếu, xã Ngọc Phái thì bất ngờ bị Công ty TNHH Ngọc Linh chặn lại thành một hồ nước để cung cấp nước cho nhà máy chế biến chì kẽm. Việc đắp đập, chặn dòng này đã khiến lũ từ trên núi dội thẳng xuống hồ, phá vỡ cửa xả phía bờ tả của hồ nước.

Từ năm 2018 đến nay, đất đá cứ lở dần theo từng trận mưa lớn trôi xuống hạ nguồn khiến nhiều ruộng lúa trên cánh đồng Nà Liềng, Nà Pậu bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Bùn dẻo, keo dính tràn theo nước lũ phủ lên mặt ruộng khiến đồng bào Tày, Nùng, Dao…cấy lúa đẻ nhánh kém.

Bà Lục Thị Hướng, xóm Bản Diếu, xã Ngọc Phái hai tay vừa vốc bùn vừa bức xúc cho biết: Gia đình tôi vốn đã ít ruộng, đông khẩu nay lại bị bùn đất từ công ty TNHH Ngọc Linh tràn vào khiến người dân cấy trồng gặp khó khăn. Nhiều vụ nay có cấy mà đa phần thất thu khiến gia đình tôi thiếu gạo ăn mà kêu mãi chẳng thấy ai đến giúp dân làng và gia đình.

Anh Nông Văn Huấn, xóm Bản Diếu, xã Ngọc Phái xót xa vì ruộng lúa chín bị bùn đất vùi lấp hoàn toàn.

Không những thế, hàng chục nghìn, trăm nghìn khối đất, đá đã theo dòng lũ dữ phủ lấp hoàn toàn nhiều ruộng lúa nếp, lúa đặc sản đang chín vàng. Vớt từng bông lúa nếp chín vàng ủ rũ, anh Nông Văn Huấn, xóm Bản Diếu, xã Ngọc Phái xót xa nói: Mới qua vài trận mưa đầu mùa mà suối đã đầy đất đá. Ruộng nhà tôi bị đất đá thải vùi lấp hoàn toàn. Đi trên mặt ruộng mà rẽ lèn như đi trên đường bê tông có khổ không! Hàng chục khối đất đá đã vùi lấp ruộng lúa hơn 1 sào của gia đình sâu tới nửa mét. Cứ thế này, mùa sau thì chúng tôi không thể cấy cày, cải tạo để trồng lúa được nữa rồi.

Đất đá thải vùi lấp nhiều ruộng lúa của đồng bào xóm Bản Diếu, xã Ngọc Phái, huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Cạn.

Cùng chung cảnh ngộ như gia đình anh Huấn, bà Hướng, gia đình bà Triệu Thị Loan, Triệu Thị Luyến, Nguyễn Thị Tỵ, Triệu Kim Nghị…có ít ruộng tốt và hai cái ao nuôi cá, mỗi năm cho thu hoạch 20-30 triệu tiền bán cá thì nay cũng bị đất đá thải san phẳng. Bà Triệu Thị Loan 74 tuổi đã cho biết: Dòng suối Khau Củm có nhiều chỗ rộng hẹp khác nhau nhưng tối thiểu cũng từ 3 m trở lên, sâu từ 2-3 m vậy mà đất đá đã từ trên núi, trên rừng của doanh nghiệp tràn xuống lấp cả, có chỗ bằng, cao hơn cả bờ ruộng, mặt ruộng. Con cháu tôi bị doanh nghiệp bức hại mùa màng thất thu. Thật là khốn khổ quá.

Bà Triệu Thị Loan 74 tuổi ở xóm Bản Diếu, xã Ngọc Phái đã cho biết: Dòng suối Khau Củm bị đất đá san phẳng cao ngang bằng mặt ruộng.

Bà Nguyễn Thị Tỵ ở xóm Bản Diếu cũng bực mình nói thêm: Người dân đã chịu thiệt hại mùa màng nhiều năm nay rồi. Từ tháng Tư đến tháng Sáu năm nay, có 2 đợt mưa lớn, kéo dài khiến nước lũ về, xé rộng vết nứt núi sát cạnh thân đập chính hồ nước điều hòa của Công ty TNHH Ngọc Linh và kéo đất đá thải ven đường 254 sạt lở, tràn xuống đồng ruộng. Người dân bị hại đã lâu nhưng chưa thấy chính quyền và doanh nghiệp đến kiểm đếm, ỏ ê đền bù thóc lúa cho dân. Bà con đề nghị chính quyền các cấp sớm vào cuộc bắt doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm trước dân, khắc phục hậu quả đã gây nên.

Ông Nông Văn Dũng, dân tộc Tày ở xóm Bản Diếu, xã Ngọc Phái thẫn thờ đứng nhìn 1000 m2 bãi trồng gừng và cây ăn quả đã bị đất đá thải vùi lấp hoàn toàn.

Ông Nông Văn Dũng, dân tộc Tày ở xóm Bản Diếu, xã Ngọc Phái thẫn thờ đứng nhìn 1000 m² bãi trồng gừng và cây ăn quả đã bị đất đá thải vùi lấp hoàn toàn mà than thở với trời rằng: Bao nhiêu công sức của gia đình cải tạo đồi bãi. Tôi phải bán cả trâu bò đi để lấy tiền làm vốn mua cây giống trồng ở đây. Giời làm mưa, đất đá thải đổ bừa bãi ra ven đường 254 đã theo con nước lao xuống khe vùi lấp hết rồi. Doanh nghiệp bặt bóng tăm hơi thì người dân biết tìm ai để bắt đền. Khốn nạn quá.

Đất đá thải ven đường 254 tràn xuống ruộng vườn của người dân xóm Bản Diếu, xã Ngọc Phái.

Đem vấn đề nóng “2km suối Khau Củm và ruộng đồng bị vùi lấp” lên hỏi chính quyền xã Ngọc Phái vì sao lại thờ ơ với dân?, ông Lý Ngọc Bằng, Chủ tịch UBND xã Ngọc Phái đã bức xúc nói: Nguyên nhân trực tiếp là tại “Trời”-thiên tai mưa lũ. Nguyên nhân chính là “Nhân tai”-tại người. Từ năm 2018 đến nay xã đã lập nhiều biên bản ngăn chặn Công ty TNHH Tân Thịnh thi công đường 254 đổ đất bừa bãi ra ven đường và cảnh báo công ty TNHH Ngọc Linh nhận đất thải gia cố đập hồ điều hòa là trái quy định. Cảnh báo nguy cơ sạt lở đất đá thải vào ruộng vườn của dân nhưng các doanh nghiệp này bất chấp sự can thiệp của xã, coi chính quyền xã chẳng ra gì. Chúng tôi càng làm nhiều văn bản, biên bản ngăn chặn, báo cáo lên UBND huyện Chợ Đồn thì các doanh nghiệp càng làm mạnh nên giờ hậu quả sạt lở là tất yếu. Đề nghị cấp trên khẩn trương vào cuộc quyết liệt buộc các doanh nghiệp phải có trách nhiệm đền bù, hỗ trợ sản lượng lương thực cho dân và phải khắc phục hậu quả vét sạch đất đá thải, trả lại môi trường như ban đầu cho nhân dân canh tác sản xuất.

Khu vực sạt lở cửa xả phía bờ tả đập hồ điều hòa của Công ty TNHH Ngọc Linh khiến đất đá tràn xuống dòng suối Khe Củm.

Báo Tài nguyên và Môi trường sẽ tiếp tục thông tin về những sai phạm trong vụ việc để đất đá sạt lở vùi lấp ruộng vườn, ao chuôm của người dân ở xóm Bản Diếu, xã Ngọc Phái, huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Cạn.

Đức Nam