Truyền thông điệp gìn giữ vựa lúa Cửu Long

Đa dạng các hình thức truyền thông

Theo đánh giá của lãnh đạo nhiều địa phương, chuyên gia, nhà khoa học, thời gian qua, tại vùng ĐBSCL, kênh truyền thông rất đa dạng từ báo in, truyền hình, phát thanh, báo điện tử cho đến hội thảo, họp nhóm, tập huấn chuyên đề. Các hình thức truyền thông đã góp phần quan trọng trong việc truyền tải thông tin đến bạn đọc về thực trạng, giải pháp ứng phó hiệu quả với các nguy cơ của BĐKH.

Cùng với đó, thông qua công tác truyền thông đã vận động cá nhân, gia đình, tổ chức và doanh nghiệp chủ động thực hiện tốt công tác thích ứng BĐKH; đồng thời, truyền thông còn đi tiên phong trong việc truyền tải các vấn đề quốc tế, khu vực liên quan đến môi trường, BĐKH của Việt Nam và vùng ĐBSCL.

Phóng viên vùng ĐBSCL tham gia chuyến khảo sát của lãnh đạo TP. Cần Thơ về tình hình sạt lở bờ sông Ô Môn, TP. Cần Thơ

Chia sẻ với phóng viên, PGS. TS. Lê Anh Tuấn, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Biến đổi Khí hậu - Trường Đại học Cần Thơ cho biết, cách đây khoảng 10 năm tại vùng ĐBSCL, chỉ khoảng 30% đến 40% người dân theo dõi và biết tình hình BĐKH, thiên tai, nhưng mấy năm trở lại đây, tỷ lệ này đã tăng lên từ 70% - 80%.

Theo PGS. TS. Lê Anh Tuấn, nguyên nhân là do các yếu tố cực đoan của BĐKH đang ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất, chất lượng cây trồng của người dân. Sự chủ động tiếp cận thông tin sẽ giúp họ nắm bắt kịp thời các chủ trương, chính sách, quy hoạch sản xuất, từ đó, họ triển khai giải pháp ứng phó, thích nghi bằng việc chuyển đổi cây trồng, đưa các giống lúa chịu phèn, chịu mặn, chịu ngập vào sản xuất.

Song song với công tác truyền thông của các cơ quan báo chí, các Sở, ban ngành, hội đoàn thể ở mỗi địa phương vùng ĐBSCL cũng đã và đang tăng cường công tác tuyên truyền về các giải pháp ứng phó với BĐKH cho cán bộ, công chức, người dân nhằm góp phần bảo vệ diện tích cây trồng, vật nuôi trước những thách thức từ hạn hán, xâm nhập mặn.

Theo ông Trương Cảnh Tuyên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hậu Giang, nhận thức được mối nguy cơ của BĐKH  gây thiệt hại cho sản xuất lúa của địa phương, thời gian qua, công tác truyền thông nâng cao nhận thức cho cán bộ, người dân luôn được tỉnh Hậu Giang triển khai đồng bộ ở các cấp, các ngành, đoàn thể chính trị. Qua đó, các nội dung kế hoạch hành động của tỉnh theo Nghị quyết 120/NQ-CP của Chính phủ về phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng với BĐKH được lồng ghép vào các hoạt động của ngành, địa phương.

Công tác truyền thông đã giúp người dân ứng phó hiệu quả với tình trạng hạn hán, xâm nhập mặn trong những năm gần đây. Ông Nguyễn Thanh Quốc (ngụ ấp 4, xã Vĩnh Viễn, huyện Long Mỹ)  cho biết: “Để có đủ nguồn nước, tôi thường xuyên theo dõi tin tức nên biết được tình hình diễn biến hạn, mặn, từ đó, chủ động tích trữ nước vào kênh, ao đảm bảo cho việc sản xuất hơn 4 công lúa của gia đình”.

Hiểu đúng để tránh đổ lỗi cho BĐKH

Để ứng phó hiệu quả với các hiện tượng cực đoan từ ĐBKH, ông Trương Cảnh Tuyên cho rằng, thời gian tới, các cơ quan truyền thông tiếp tục tăng cường và đổi mới phương thức tuyên truyền theo hướng sinh động, hấp dẫn, sử dụng các hình thức và phương tiện truyền thông hiện đại, có sức hấp dẫn đối với người dân; đồng thời, xây dựng các chương trình tuyên truyền về ứng phó với BĐKH chuyên sâu, phù hợp với từng đối tượng, qua đó nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền.

Truyền thông đang góp phần quan trọng trong việc bảo vệ vựa lúa ĐBSCL trước các thách thức của BĐKH. Ảnh: MH

Cùng với đó, ông Trương Cảnh Tuyên đề nghị, trong điều kiện hiện nay, các phương tiện truyền thông cần tập trung tuyên truyền các mô hình tốt, cách làm hay về thích ứng với BĐKH và các phương án quy hoạch lại vùng sản xuất cây trồng, vật nuôi để thích nghi với điều kiện hạn hán, xâm nhập mặn.

PGS. TS. Lê Anh Tuấn cho rằng, nhằm nâng cao năng lực cho những người làm báo viết về đề tài BĐKH tại vùng ĐBSCL, các cơ quan liên quan cần thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn giúp phóng viên hiểu rõ, hiểu đúng, tránh tình trạng cái gì cũng đổ lỗi cho BĐKH.

Theo Ths. Kỷ Quang Vinh, nguyên Chánh Văn phòng Công tác Biến đổi khí hậu TP. Cần Thơ, trước những tác động của BĐKH, trong thời gian tới, một mặt truyền thông cần tập trung đưa các thông tin liên quan đến tình hình sản xuất, mặt khác phân tích các nguy cơ tương lai như hạn hán, xâm ngập mặn đối với cộng đồng. Đồng thời, đưa ra các giải pháp tổng hợp liên quan nhiều ngành, nghề, khuyến khích người dân tự bảo vệ mình, gia đình, làng xã và tạo động lực cùng chung tay hành động ứng phó với BĐKH.

Theo Ths. Kỷ Quang Vinh, nguyên Chánh Văn phòng Công tác Biến đổi khí hậu TP. Cần Thơ, trong thời gian qua, truyền thông đảm nhận vai trò vừa là người đưa kiến thức, chính sách liên quan đến BĐKH vào cộng đồng, vừa phản ánh kịp thời những tác động tích cực lẫn tiêu cực của chính sách đó để có những thay đổi phù hợp với thực tiễn nhằm mang lại hiệu quả cao nhất trong hoạt động thích ứng với BĐKH.

Cũng theo Ths. Kỷ Quang Vinh, các công cụ truyền tải thông tin cần đa dạng đáp ứng theo từng nhóm đối tượng. Về hình thức, ngoài truyền thông theo truyền thống thì các địa phương vùng ĐBSCL mạnh dạn lồng ghép công tác ứng phó với BĐKH vào các trò chơi, thi đua sáng tác kịch bản nhằm nâng cao nhận thức cho cộng đồng về những thách thức cũng như cơ hội từ BĐKH đối với sự phát triển bền vững của ĐBSCL.

Các chuyên gia, nhà khoa học vùng ĐBSCL cho biết, BĐKH diễn biến ngày càng nhanh mạnh và bất thường, vì vậy trong thời gian tới, Bộ TN&MT cần thường xuyên cập nhật kiến thức mới về môi trường và BĐKH cho những người làm báo. Cùng với đó, Bộ TN&MT chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành liên quan ban hành những chính sách liên quan đến vấn đề truyền thông về BĐKH để nâng cao nhận thức và hành động thích ứng cải thiện môi trường và BĐKH của các cơ quan quản lý, cộng đồng xã hội.

PGS. TS Lê Anh Tuấn cho rằng, thời gian tới, BĐKH và các loại hình thiên tai sẽ còn ảnh hưởng mạnh mẽ đối với diện tích lúa tại vùng ĐBSCL, do đó các cơ truyền thông tiếp tục phát huy vai trò là cầu nối liên kết những người làm chính sách, các nhà khoa học, cộng đồng dân cư để hướng đến mục tiêu phát triển bền vững cho cả vùng ĐBSCL.

P.Lan