Trường hợp đặc biệt trong quy định đòi lại đất đã tặng cho

Ảnh minh họa

Tóm tắt nội dung Án lệ số 35/2020/AL: Tranh chấp xảy ra giữa vợ chồng cụ Nguyễn Thị K và con trai là ông D.

Trong đó, cụ Nguyễn Thị K trình bày, năm 1978, viết giấy cho ông D 05 sào đất. Sau đó, cụ K lại cho ông D thêm 150m2 đất liền kề, khi cho không viết giấy và năm 2005 cho ông D căn nhà trên đất. Sau khi định cư ở nước ngoài về, cụ K đòi lại diện tích đất trên và yêu cầu cơ quan chức năng hủy sổ đỏ đã cấp cho ông D (4.924m2) vì cho rằng ông D không có đủ giấy tờ chứng minh nguồn gốc đất.

Về phía ông D lại cung cấp chứng cứ cho rằng: Sau khi cho ông 5 sào đất thì bố mẹ ông lại bán lại cho 2 người khác chính mảnh đất đó. Vì vậy, trước khi bố mẹ ông sang Đức đã cho bù ông diện tích đất 4.924m2. Mặc dù chỉ cho bằng giấy viết tay nhưng ông D đã nhờ những người thân trong gia đình chứng minh rằng mình đã được bố mẹ cho đất và ông cũng thực hiện đầy đủ nghĩa vụ với nhà nước nên đã được cấp giấy chứng nhận.

Sau khi xem xét chứng cứ của 2 bên, Tòa án Nhân dân Tối cao nhận định: Sau khi bán 5 sào đất đã viết giấy cho ông D năm 1978 thì khoảng năm 1983 vợ chồng cụ K xuất cảnh định cư tại Cộng hòa liên bang Đức; trước khi đi, cụ K đã cho ông D 4.924m2 để bù lại diện tích đã bán. Hơn nữa, sau khi cụ K đi định cư, ông D là người đã tiếp quản diện tích đất và đưa ra được các chứng cứ đủ để cấp giấy chứng nhận.

Theo quy định tại khoản 11 Điều 38 Luật Đất đai 2003 và điểm h khoản 1 Điều 64 Luật Đất đai 2013 thì một số trường hợp sử dụng đất vi phạm pháp luật về đất đai sẽ bị Nhà nước thu hồi đất như: “Đất trồng cây hàng năm không được sử dụng trong thời hạn 12 tháng liên tục, đất trồng cây lâu năm không được sử dụng trong thời hạn 18 tháng liên tục; Đất trồng rừng không được sử dụng trong thời hạn 24 tháng liên tục;...”.

Nhận thấy, cụ K có sử dụng 4.624,9m2 đất nông nghiệp; nhưng cụ đã đi định cư ở nước ngoài không sử dụng đất nhiều năm nên đất nông nghiệp này thuộc diện bị Nhà nước thu hồi; ông D trực tiếp sử dụng, hàng năm kê khai, nộp thuế cho Nhà nước và đã được Nhà nước công nhận cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất năm 2005 nên có quyền sử dụng hợp pháp diện tích đất này.

Từ án lệ trên nhận thấy: Pháp luật đã có những quy định cụ thể về việc tặng cho quyền sử dụng đất, cũng như việc đòi lại đất đã tặng cho.

Tuy nhiên, trong trường hợp: Người Việt Nam trước khi đi định cư ở nước ngoài đã giao lại đất nông nghiệp cho người ở trong nước sử dụng; người ở trong nước đã sử dụng đất đó ổn định, lâu dài và được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì Tòa án sẽ xem xét đến đến yếu tố: Người ở trong nước có quyền sử dụng đất hợp pháp hay không.

Nếu người ở trong nước có quyền sử dụng đất hợp pháp thì Tòa án không chấp nhận yêu cầu đòi lại quyền sử dụng đất.

Phạm Oanh