Lào Cai: Người dân xã nông thôn mới sống trên “miệng tử thần”

Những ngày này, 5 hộ dân, gần 30 nhân khẩu ở thôn Pờ Hồ, xã Thanh Bình, huyện Mương Khương đang kẹt trong cảnh ra đường thì sợ mắc bệnh dịch Covid – 19, mà ở nhà thì sợ nhà sập, đe dọa đến tính mạng bất cứ lúc nào.

Hai tay ôm đầu, ông Phàn Sao Lìn cay đắng trao đổi với chúng tôi: Trước ý nghĩa nhân văn cao cả của chương trình xây dựng nông thôn mới (NTM ) và tin tưởng vào năng lực khảo sát địa chất, phương án xây dựng của cơ quan chuyên môn. Năm 2017, gia đình tôi đã hiến gần 1000m2 cho xã triển khai san, gạt làm sân vận động với mong muốn con em trong xã có nơi đá bóng, nâng cao sức khỏe. Nào ngờ, công trình này đến nay chưa được đưa vào sử dụng, còn nhà ở của chúng tôi thì rơi vào tình trạng sụt, nứt và có nguy cơ đổ sập bất cứ lúc nào.

Phóng viên Báo TN&MT làm trao đổi với các hộ dân có nhà bị nút, gẫy tại thôn Pờ Hồ, xã Thanh Bình.

Cùng với một số người dân đi quan sát thực địa tại sân vận động xã Thành Bình, chúng tôi đã đặt câu hỏi: Công trình này nằm xa nhà ở từ 50 – 100m, liệu nó có phải nguyên nhân khiến cho các công trình nhà ở hư hỏng không? Ông Lý Quốc Dùng, thẳng thắn chia sẻ: Gia đình tôi đã có một cuộc sống yên ổn trên mảnh đất này gần 30 năm. Tuy nhiên, vào tháng 9/2017, công trình sân vận động được khởi công xây dựng thì đến cuối năm đó, đất ở của gia đình tôi diễn ra hiện tượng sụt, lún khiến các công trình xây dựng bị nứt, gãy. Tôi đã tìm hiểu nguyên nhân và biết rằng, địa chất ở khu vực này rất yếu, nhà báo có thể hình dung nó tựa như một đống cát nên nếu bị bới chân thì phần bên trên chắc chắn bị sạt (trên cùng một sườn dốc, nhà ở của các hộ dân ở phía trên còn công trình sân vận động ở phía dưới. Khi phát hiện ra hiện tượng trượt sạt, huyện Mường Khương cũng đã cấp kinh phí bổ sung và triển khai xây dựng kè chống sạt tại sân vận động xã Thanh Bình, nhưng không đạt được hiệu qua mong muốn.

Cùng hoàn cảnh là gia đình nhà anh Nguyễn Đông Hưng, sau nhiều năm tần tảo, vợ chồng anh Hưng mới dành dụm được 200 triệu để xây căn nhà cấp 4 vào đầu năm 2017 cho các con ở. Nhưng niềm vui không được bao lâu vì chỉ vài tháng sau đó tường nhà anh bỗng nứt toác, sợ nhà sập nên vợ chồng con cái lại phải bồng bế nhau đi thuê nhà ở.

Tuy nhiên vì công việc bấp bênh, vợ chồng anh Hưng không thể kéo dài việc thuê nhà nên từ giữa năm 2018 lại phải dọn về ngôi nhà cũ. “Mặc dù biết nguy hiểm nhưng vì hoàn cảnh, gia đình tôi không còn lựa chọn nào khác. Qua Báo Tài nguyên và Môi trường, tôi thiết tha đề nghị các cấp có thẩm quyền xem xét giúp đỡ cho người dân chúng tôi ở đây có thể sớm yên ổn cuộc sống theo hai phương án. Một là, xây thêm kè chống sạt để chúng tôi yên tâm sống tiếp trên mạnh đất của mình. Hai là, bố trí cho chúng tôi chuyển đến nơi ở mới an toàn hơn” – Anh Hưng chia sẻ.

Nhà của ông Lý Quốc Dùng bị nứt gây tường và nền nhà, có vết nứt to đến mức người có thể chui lọt qua.

Mang sự lo âu và nguyên vọng của các hộ dân thôn Pờ Hồ đến UBND xã Thanh Bình, chúng tôi gặp ông Ma Seo Mậu, Phó Chủ tịch UBND xã và nhận được những câu trả lời rất thẳng thắn: UBND xã Thanh Bình đã biết và luôn theo dõi sát sao việc sụt, nứt nhà ở  của một số hộ dân thôn Pờ Hồ. Tuy nhiên xã không có cán bộ có đủ năng lực, chuyên môn để xác định, việc nhà dân bị sụt, nứt là do san gạt sân vận động hay do thổ nhưỡng yếu? Về kinh phí và việc tìm quỹ đất để tiến hành di chuyển các hộ dân này đến nơi ở mới an toàn, cũng vượt quá khả năng, thẩm quyền của xã. Chúng tôi cũng đã báo cáo lên huyện Mường Khương và chờ phương án giải quyết.

Ông Mậu cũng cho biết thêm rằng, để có thể đưa công trình sân vận động xã Thanh Bình vào hoạt động, cần phải hoàn thành thêm một số hạng mục như mặt sân, công thoát nước...với kinh phí bổ sung khoảng 500 triệu đồng. Tìm thêm chúng tôi biết, xã Thanh Bình, huyện Mường Khương đã được cấp có thẩm quyền của tỉnh Lào Cai xét công nhận đạt chuẩn xây dựng NTM vào năm 2019.

Ngôi nhà mới xây của vợ chồng anh Nguyễn Đông Hưng dù đã được vá các vết nứt bằng xi măng, nhưng vết nứt vẫn khiến ngôi nhà có thể đổ sập bất cứ lúc nào.

Trao đổi với phóng viên Báo TNMT, ông Đinh Trọng Khôi, Phó Chủ tịch UBND huyện Mường Khương cho biết: Nhận được đơn thư của xã và các hộ trình báo lên về sự việc của 5 hộ gia đình tại thôn Pờ Hồ, xã Thanh Bình, huyện đã thành lập tổ công tác gồm các phòng ban như: Phòng thanh tra huyện, Phòng TNMT huyện, Phòng NN&PTNT... tới tiếp xúc và kiểm tra tình hình thực tế. Chúng tôi nhìn thấy sự nguy hiểm của việc nứt nhà, nứt nền, tuy nhiên, nhìn bằng mắt thường thì có thể thấy việc nứt nhà chưa hẳn là nguyên nhân do sân vận động vì trước khi san gạt làm sân vận động thì nhà Văn hóa của trung tâm xã cũng đã bị nứt, nên có thể đó là do thổ nhưỡng. Thế nhưng, kết luận chính xác thì cần phải có cơ quan chuyên môn chứ huyện cũng chưa làm được.

Phương án UBND huyện Mường Khương đưa ra là di dời các hộ dân nhưng cũng gặp khó khăn vì kinh phí di dời cho các hộ sinh sống trong vùng có nguy cơ rất hạn hẹp, quỹ đất không có, các hộ dân cũng không muôn di dời. Với phương án tạm thời UBND huyện Mường Khương giao cho UBND xã Thanh Bình giám sát chặt chẽ với 5 hộ gia đình này, nếu thấy hiện tượng có thể nguy hiểm tới tài sản và tính mạng thì sẽ yêu cầu phải di dời, kể cả là bằng hình thức cưỡng chế. Còn phương án lâu dài thì vẫn là rà soát lại quỹ đất của xã để di chuyển các hộ dân tới nơi an toàn.

Sân vận động được xây dựng tại xã NTM Thanh Bình dù đã đầu tư 500 triệu vẫn chưa thể đi vào hoạt động.

Rời địa bàn huyện Mường Khương trong chiều mưa nặng hạt, chúng tôi biết rằng, mùa mưa bão 2020 đã cận kề và thấy lo cho cuộc sống của 5 hộ dân ở thôn Pờ Hồ, xã Thanh Bình. Không có bất cứ thành tích nào cao hơn mạng sống của con người, do đó, đề nghị các cơ quan chức năng của huyện Mường khương và tỉnh Lào Cai sớm vào cuộc để ổn định cuộc sống cho người dân.

Bích Hợp