Vụ phá rừng phòng hộ làm đường ở Điện Biên – Ai đã tiếp tay cho sai phạm?

Hiện trạng phá rừng làm đường tại tiểu khu 717C; khoảnh 3; lô 3 thuộc bản Nà Nghè, xã Thanh Minh, TP. Điện Biên Phủ (Điện Biên).

Dự án nâng cấp đường vào khu di tích Sở chỉ huy Chiến dịch Ðiện Biên Phủ (xã Mường Phăng, huyện Ðiện Biên) thuộc dự án “Phát triển cơ sở hạ tầng du lịch phục vụ cho tăng trưởng toàn diện khu vực Tiểu vùng Mê Công mở rộng” tỉnh Ðiện Biên, gọi tắt là “Dự án đường Tà Lèng – Mường Phăng”, do Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch tỉnh Điện Biên làm đại diện chủ đầu tư. Dự án có quy mô đường giao thông cấp V miền núi, tổng chiều dài 17,469km; xây dựng mới 2 điểm dừng chân và cải tạo, nâng cấp Khu di tích Sở chỉ huy Chiến dịch Ðiện Biên Phủ tại xã Mường Phăng.

Diện tích rừng bị vùi lấp bởi đất, đá đổ thải

Dự án đi qua địa phận 3 xã: Tà Lèng (nay là Thanh Minh), Pá Khoang và Mường Phăng TP. Ðiện Biên Phủ, với tổng mức đầu tư sau điều chỉnh dự án là 170 tỷ đồng. Mục tiêu của dự án, nhằm mang lại nhiều lợi ích cho phát triển du lịch, thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương. Tuy nhiên, dự án nào thì cũng cần minh bạch về cách làm và hoàn thiện thủ tục, hồ sơ pháp lí… theo đúng các quy định của pháp luật. Dự án vì dân thì không thể để dân khiếu kiện, cấp xã phường chạy theo “xử kiện” nhưng không giải quyết được cái “gốc” của vấn đề, chỉ vì dự án thuộc quyền quản lý của “cấp trên”.

Đến nay, Dự án này mặc dù chưa được Thủ tướng Chính phủ cho phép chuyển đổi mục đích sử dụng rừng, nhưng đơn vị thi công cơ bản đã phá xong rừng phòng hộ thuộc phạm vi dự án, mặc cho người dân và chính quyền xã Tà Lèng, cơ quan chức năng TP. Điên Biên Phủ ra sức ngăn chặn. 

Ngày sau khi nhận được thông tin phản ánh của người dân, Công ty TNHH Thương mại và Xây dựng Huy Hoàng phá rừng phòng hộ, đổ thải sai quy định, ảnh hưởng đến nhà ở của 12 hộ dân và nhiều diện tích đất cấy lúa nước 2 vụ của người dân xã (Tà Lèng cũ) nay là xã Thanh Minh, TP. Điện Biên Phủ. PV Báo Tài nguyên và Môi trường đã kịp thời phản ánh, đồng thời đặt lịch phỏng vấn UBND tỉnh Điện Biên với nội dung: “Đề nghị Chủ tịch UBND tỉnh Điện Biên cho ý kiến về việc dự án đường Tà Lèng – Mường Phăng, ảnh hưởng đến các hộ dân của bản Nà Nghè và vi phạm vào rừng phòng hộ?

UBND tỉnh Điện Biên giao Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh Điện Biên trả lời Báo Tài nguyên và Môi trường

Nội dung Văn bản trả lời của Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh Điện Biên

Để trả lời cho câu hỏi trên, UBND tỉnh Điện Biên giao cho các Sở, ngành chuẩn bị gần 2 tháng đến nay mới có câu trả lời. Trước đó, ngày 25/2/2020, UBND tỉnh Điện Biên ban hành Công văn số 464/UBND-KTN, về việc trả lời nội dung đề nghị của Báo TN&MT giao cho 5 sở ngành gồm: Sở Thông tin và Truyền thông, Văn phòng UBND tỉnh, Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Tài chính, Sở Xây dựng, Sở Giao thông vận tải, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch và UBND TP. Điện Biên Phủ chuẩn bị nội dung trả lời phỏng vấn của Báo TN&MT và tổ chức họp báo cung cấp thông tin cho các báo trung ương, địa phương trên địa bàn  trước ngày 10/3/2020.

Trong nội dung UBND tỉnh Điện Biên trả lời Báo TN&NT nhận được ngày 1/4/2020, gồm 4 nội dung xoay quanh dự án này hiện đang còn vướng mắc.

“…Dự án triển khai có 11 hộ dân bị ảnh hưởng, trong đó có 3 bộ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Hiện nay, tỉnh Điện Biên đang giao cho UBND xã Tà Lèng và Trung tâm Phát triển quỹ đất, thuộc Sở TN&MT lên phương án hỗ trợ đền bù gấp 2 lần so với quy định. Nguồn tiền do đơn vị thi công hỗ trợ.

Tuy nhiên, hiện nay vẫn còn 2 hộ chưa đồng thuận. Riêng 3 hộ bị ảnh hưởng nặng tỉnh này đã lập bổ sung vào phương án đền bù GPMB giai đoạn 1, hiện đang trong giai đoạn thẩm định hồ sơ...”

Được biết, Dự án đường Tà Lèng – Mường Phăng có Kế hoạch Bảo vệ môi trường tại Giấy xác nhận số 694/GXN-STNMT, ngày 31/8/2018 và hồ sơ thiết kế được phê duyệt, chỉ đạo tư vấn giám sát.

Tuy nhiên, việc đổ thải của Công ty TNHH Thương mại và Xây dựng Huy Hoàng đã không đúng so với Kế hoạch Bảo vệ môi trường trước đó; hơn 4ha diện tích ruộng cấy lúa nước 2 vụ của người dân bản Nà Nghè không thể gieo cấy, do đất, đá vùi lấp và gần 40ha lúa trước nguy cơ bị bồi lấp từ lượng đất, đá đổ thải xuống suối Nậm Phạ. Ngoài ra, khoảng hơn 2ha diện tích thủy sản không thể tiếp tục chăn nuôi do sặc bùn đất. Với trăm hàng nghìn m3 đất, đá mà đơn vị mở đường san gạt thẳng xuống taluy âm và xả thẳng xuống suối, ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường, đặc biệt là ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống, sinh hoạt và sản xuất của hàng trăm hộ dân 3 bản Nà Nghè, Kê Nênh và Tà Lèng.  

Trên suốt tuyến đường dài hơn 1km đang thi công dễ dàng quan sát thấy các điểm đất, đá thải tràn xuống triền núi, chảy thẳng xuống suối. Nhiều điểm suối bị bồi lấp hơn 2/3 diện tích lòng suối Nậm Phạ và kéo dài cả trăm mét, thậm chí có những đoạn lòng suối bị thu hẹp chỉ còn chưa đầy 1m.

Ông Quàng Văn Khụt, bản Nà Nghè, xã Thanh Minh, TP. Điện Biên Phủ, bức xúc: Hiện nay, đơn vị thi công đổ rất nhiều đất, đá xuống triền núi và suối Nậm Phạ, nhiều chân ruộng ở vị trí thấp có nguy cơ bị bùn đất vùi lấp. Suối Nậm Phạ nằm trên địa hình dốc, hàng năm cứ mưa to là có lũ ống, nếu dòng chảy của suối Nậm Phạ bị “bóp” nghẽn như thế này thì hệ quả sẽ khó lường...

Một vấn đề nữa cũng nằm trong nội dung trả lời phỏng vấn Báo TN&MT của UBND tỉnh Điện Biên (do Sở Thông tin và Truyền thông, tổng hợp ban hành) thì Dự án tuyến đường Tà Lèng – Mường Phăng: “…nằm trong diện tích đất quy hoạch là rừng sản xuất, rừng phòng hộ; nhưng không có cây rừng mà chủ yếu là cỏ tranh, cỏ lau, cây chít, cây bụi, cây dây leo. - Trích văn bản”.

Quyết định đình chỉ và biên bản vi phạm hành chính của UBND xã Tà Lèng” nay là xã Thanh Minh, TP. Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên.

Nhưng trước đó, ngày 12/12/2019, UBND xã Tà Lèng (nay là xã Thanh Minh), TP. Điện Biên Phủ, Chủ tịch UBND xã Lò Văn Biên cùng công chức địa chính xã phối hợp với Hạt kiểm lâm TP. Điện Biên Phủ, tiến hành lập biên bản kiểm tra hiện trạng san ủi đất rừng trái pháp luật thuộc tiểu khu 717C; khoảnh 3; lô 3 thuộc bản Nà Nghè, xã Thanh Minh, TP. Điện Biên Phủ (Điện Biên).

Biên bản làm việc của Hạt Kiểm lâm thành phố Điện Biên Phủ cùng các ngành chức năng thành phố và chính quyền địa phương

Vị trí đơn vị thi công san ủi vào rừng

Các ngành chức năng thống nhất nội dung vi phạm đã ghi trong biên bản và cùng ký tên (đơn vị thi công không ký biên bản, do giám đốc Công ty không cho ký)

Hiện trạng phá rừng sau khi kiểm đếm, chủ yếu là cây gỗ có đường kính từ 10-22cm, chiều cao từ 7-15m, gồm các loài cây: Vối thuốc, Giẻ, Thành Ngạnh, Xoan, Ba Soi…đã bị Doanh nghiệp chặt phá, san gạt, lấp để làm đường. Tại thời điểm tổ công tác kiểm tra, phía đơn vị thi công không cung cấp được bất kỳ giấy tờ, thủ tục, hồ sơ của cấp có thẩm quyền cho phép việc san ủi và mở đường. Đơn vị thi công cũng không ký vào biên bản làm việc, với lý do Giám đốc Công ty TNHH Thương mại và Xây dựng Huy Hoàng không cho ký biên bản.

Đối với nội dung chuyển đổi mục đích rừng phòng hộ, nhiệm vụ trọng tâm của dự án, đến nay UBND tỉnh mới có văn bản số 3309/UBND-KTN, ngày 12/11/2019, xin ý kiến của Thủ tướng Chính phủ về việc cho phép chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác để thực hiện Dự án. Theo đó, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã ban hành Văn bản số 270/BTNMT-TCQLĐĐ, ngày 16/01/2020 về chuyển đổi mục đích sử dựng rừng sang mục đích khác. Hiện nay, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang hoàn thiện hồ sơ chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác trình Chính phủ duyệt theo quy định.

Như vậy, Dự án tuyến đường Tà Làng – Mường Phăng mới đang làm thủ tục xin ý kiến các Bộ ngành, trình Thủ tướng Chính phủ chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng phòng hộ sang mục đích khác để thực hiện dự án. Nghĩa là, dự án được thực hiện theo phương châm “tiền trảm hậu tấu”.

Thiết nghĩ, để triển khai một dự án thì rõ ràng tỉnh Điện Biên phải thực hiện các bước từ khâu lập dự án cho đến các cuộc họp ra được nghị quyết...và triển khai đến từng bộ phận, quãng thời gian ít nhất cũng phải kéo dài 3 – 4 năm. Quãng thời gian đó đủ để tỉnh Điện Biên xin chủ trương chuyển đổi mục đích đất rừng phòng hộ sang mục đích khác. Trên cơ sở đó, những điều kiện khác đi kèm về mặt thủ tục cũng sẽ chặt chẽ hơn. Lý do nào để việc một dự án lớn cả trăm tỷ đồng lại được triển khai một cách gấp rút về mặt thủ tục, nóng vội về mặt thi công dẫn đến sai phạm chồng sai phạm?

Đây cũng là một trong những thực trạng ở nhiều địa phương khi triển khai dự án đều vướng mắc trong việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất hiện nay. 

Trần Hương