Học trực tuyến trong mùa dịch, các trường đại học đã sẵn sàng?

Trước những lo ngại gia tăng về sự lây lan của dịch bệnh Covid-19 và kêu gọi ngăn chặn virus, ngày càng nhiều trường học đóng cửa và dừng dạy và học trực tiếp. Virus corona chủng mới đã cho thấy những lỗ hổng trong các hệ thống sau đại học trên toàn thế giới.

Một giáo viên chỉnh sửa bài học video trong một lớp học trống khi các học sinh nghỉ học để phòng, chống dịch bệnh Covid-19 ở Hong Kong (Trung Quốc). Ảnh: AFP / Isaac Lawrence

Những người hoạt động trong ngành công nghệ giáo dục như sản xuất phần mềm học tập trực tuyến đến các công cụ theo dõi quá trình học tập của sinh viên cho rằng họ đã sẵn sàng để giúp giải quyết các thách thức.

Tuy nhiên, nhiều nhà giáo dục đã nghi ngờ khi phát sinh một số vấn đề từ việc sử dụng công nghệ trong dạy và học - từ việc sử dụng công nghệ để giám sát học sinh đến tác động của việc sử dụng nó để kết hợp sách giáo khoa đắt tiền với phần mềm.

Công nghệ “cứu cánh” giáo dục bậc cao?

Theo đánh giá của các học giả, công nghệ giúp ngành giáo dục, đặc biệt là việc giảng dạy trở nên linh hoạt, phản ứng nhanh hơn nhưng không phải lúc nào cũng có thể áp dụng công nghệ một cách đơn giản.

Tuy nhiên, các công ty khổng lồ như Microsoft và Amazon đã đưa ra các công nghệ giáo dục đã chứng minh rằng để giải quyết các vấn đề giáo dục ngày nay không thể thiếu các công nghệ này. Một số người còn cho rằng công nghệ có thể “cứu cánh” giáo dục bậc cao.

Một sinh viên đi về phía Royce Hall trong khuôn viên trường Đại học California tại Los Angeles (UCLA), Mỹ vào ngày 11/3/2020. Bắt đầu từ tuần trước, nhiều trường đại học ở miền Nam California, bao gồm UCLA sẽ đóng cửa do lo ngại về virus corona. Ảnh: AFP / Robyn Beck

Trong bối cảnh công nghệ giáo dục vẫn còn nhận được sự ủng hộ cũng như hoài nghi, tác động của dịch bệnh Covid-19 đối với các trường học và sinh viên đã tạo cơ hội cho công nghệ giáo dục phát huy thế mạnh.

Những kinh nghiệm tích cực

Tuy việc chuyển dạy học từ trực tiếp (mặt đối mặt) sang hình thức trực tuyến lúc đầu sẽ đòi hỏi nhiều thời gian nhưng kết quả đối với một số người dạy và người học cho tới nay vẫn nhiều hứa hẹn.

Trong bối cảnh dịch Covid-19 còn diễn biến phức tạp, Đại học New York Thượng Hải và Duke Kunshan ở Trung Quốc là những minh chứng điển hình cho việc thích ứng thành công và triển khai nhanh chóng các sản phẩm công nghệ giáo dục như nền tảng hội nghị truyền hình Zoom và nhà cung cấp khóa học trực tuyến Coursera.

Những trường đại học trên đều đã có kinh nghiệm đối với công nghệ trên và có thể mở rộng, không phải là những trường bắt đầu từ số 0 với các giải pháp công nghệ mới và chưa được thử nghiệm.

Những kinh nghiệm tiêu cực

Một số trường ở Australia đang phải đương đầu với khó khăn khi tìm cách thích ứng với việc chuyển đổi sang học trực tuyến một cách nhanh chóng, đặc biệt là khi Trung Quốc có “tường lửa”, ngăn không cho người ở Trung Quốc tiếp cận với các công cụ và các trang như YouTube.

Một số giáo viên hướng dẫn và lãnh đạo nhà trường đang phải đối mặt với những khó khăn trong việc chuyển đổi sang học tập trực tuyến. Nhiều người lo ngại rằng sinh viên không dễ tiếp cận với wifi hoặc máy tính.

Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng việc chuyển đổi hình thức dạy và học không phải là điều hấp dẫn. Covid-19 hoặc bất kỳ loại virus nào khác có thể gây rủi ro cao đối với tình trạng mất việc làm và giảm doanh thu từ học phí. Ngoài ra còn có khả năng gia tăng các tác động dài hạn liên quan đến các giới hạn ngân sách trong tương lai.

Dạy học trực tuyến muốn hiệu quả, cần biện pháp cuốn hút

Một số trường thích nghi nhanh với việc đổi mới và thực hiện dạy trực tuyến. Những trường này có lợi thế vì đã quen với các công cụ cần thiết cũng như phương pháp giảng dạy và đã có những cân nhắc khi học trực tuyến, giúp sinh viên ít bị gián đoạn khi không thể đến lớp học trực tiếp.

Có một số điểm đáng chú ý như: Sự thích ứng hiệu quả với hoàn cảnh thay đổi nhanh chóng phụ thuộc vào kỹ năng, sự chuẩn bị, sẵn sàng hợp tác, chăm sóc và hỗ trợ, cũng như có thái độ thận trọng đối với công nghệ giáo dục chưa được thử nghiệm.

Trong các trường hợp khủng hoảng, kết quả của việc dạy và học trực tuyến còn liên quan tới các giáo sư và nhân viên tại các cơ sở giáo dục.

Để dạy học trực tuyến hiệu quả, các giáo sư cần có biện pháp cuốn hút sinh viên vào cuộc thảo luận trực tuyến và giúp họ hiểu sâu hơn về tài liệu được giảng dạy. Các giáo sư có thể tìm ra phương pháp dạy tốt nhất với công nghệ và phát huy hiệu quả tối đa của việc dạy và học trực tuyến nhờ các nhà thiết kế bài giảng hoặc công nghệ giáo dục.

Chia sẻ tài nguyên, chiến lược

Để dạy và học trực tuyến thành công, chia sẻ tài nguyên và chiến lược sẽ là điều không thể thiếu. Một tài liệu từ các trường Đại học Mỹ liên quan tới việc lên kế hoạch ứng phó với Covid-19 đã được công bố trong cộng đồng giáo dục bậc cao.

Một sinh viên đeo khẩu trang để phòng, chống Covid -19 khi rời khỏi khuôn viên trường đại học UCLA ở Westwood, California, Mỹ vào ngày 6/3/2020. Ảnh: AFP / Mark Ralston

Trong bối cảnh dịch Covid-19 còn diễn biến phức tạp, điều quan trọng là chúng ta cần ý thức rằng hình thức dạy học trực tuyến không chỉ cung cấp thông tin cho sinh viên và yêu cầu các em nghiên cứu tài liệu. Giáo dục trực tuyến hiệu quả còn đòi hỏi phải lập kế hoạch và thiết kế chu đáo để nó không phải là một lựa chọn hạng hai.

Học trực tuyến có thể là một kinh nghiệm hiệu quả, phong phú và đầy đủ nhưng nó đòi hỏi chúng ta phải quan tâm cẩn thận đến trải nghiệm của sinh viên, cũng như đưa ra quan điểm phê phán về tuyên bố của các công ty công nghệ giáo dục.

Mai Đan