Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển làm việc với Bộ TN&MT về an ninh nguồn nước

Tham dự cuộc họp, về phía Đoàn Giám sát của Quốc hội có: Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển; Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban KHCN&MT Phan Xuân Dũng; Ủy viên Trung ương Đảng, Phó trưởng ban Kinh tế Trung ương Cao Đức Phát cùng đại diện Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường, Ủy ban Tài chính – Ngân sách, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội…

Về phía Bộ TN&MT có: Uỷ viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Trần Hồng Hà; Thứ trưởng Lê Công Thành; đại diện lãnh đạo các cơ quan trực thuộc Bộ như: Vụ Pháp chế, Văn phòng Bộ, Tổng cục KTTV, Cục Quản lý tài nguyên nước, Văn phòng Thường trực Ủy ban sông Mê Công Việt Nam…

Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển phát biểu tại cuộc họp

Đề xuất giải pháp đảm bảo an ninh nguồn nước

Báo cáo tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Công Thành cho biết: Tài nguyên nước của Việt Nam phân bố rất không đều cả về không gian và thời gian. Tổng lượng dòng chảy năm tương đối lớn, nhưng tập trung chủ yếu trong mùa mưa, chỉ kéo dài khoảng từ 3 đến 5 tháng, các tháng mùa khô còn lại lượng nước chỉ chiếm từ 20 đến khoảng 30%.

Thứ trưởng Lê Công Thành chỉ rõ 5 thách thức đối với an ninh nguồn nước, gồm: Nguồn nước của Việt Nam chủ yếu phụ thuộc vào nước ngoài; nguồn nước phân bố không đều theo không gian và thời gian; tác động của phát triển kinh tế - xã hội đến tài nguyên nước; BĐKH đã và đang tác động rất lớn đến tài nguyên nước của Việt Nam; quản trị nước.

Thứ trưởng Lê Công Thành phát biểu tại cuộc họp

Trên cơ sở những thách thức trên, Bộ TN&MT đề xuất các giải pháp như: Tiếp tục hoàn thiện các văn bản pháp luật, chính sách quản lý tài nguyên nước; hoạt động cung cấp và tiêu thụ nước sạch, các quy chuẩn, tiêu chuẩn về chất lượng nước sạch cấp cho mục đích sinh hoạt; trong thời gian tới, tiến hành rà soát, sửa đổi Luật tài nguyên nước, trong đó cần có các quy định khuyến khích các thành phần kinh tế phát triển tài nguyên nước và các dịch vụ về nước (điều tra cơ bản, quan trắc, giám sát tài nguyên nước, công trình điều tiết nước, cấp nước, thoát nước, xử lý nước thải, nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ về nước) theo phương thức xã hội hóa. Mặt khác, cần quy định rõ trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân sở hữu công trình tài nguyên nước hoặc thực hiện các dịch vụ về nước.

Tập trung xây dựng và phê duyệt quy hoạch tài nguyên nước quốc gia, quy hoạch tổng thể điều tra cơ bản tài nguyên nước, quy hoạch tài nguyên nước lưu vực sông Hồng, Cửu Long và các lưu vực sông lớn làm cơ sở cho các hành lập quy hoạch có khai thác sử dụng nước.

Hoàn chỉnh việc xây dựng hệ thống giám sát tài nguyên nước; trên cơ sở đó, giám sát, chỉ đạo việc vận hành các hồ chứa lớn quan trọng tuân thủ nghiêm ngặt quy trình vận hành liên hồ chứa trên 11 lưu vực sông quan trọng đã được Thủ tướng Chính phủ ban hành… Đồng thời đẩy mạnh thanh tra, kiểm tra; tăng cường giám sát vệc khai thác sử dụng nước, xả nước thải vào nguồn nước thông qua hình thức giám sát tự động, trực tuyến.

Xây dựng hệ thống giám sát, dự báo, cảnh báo sớm diễn biến tài nguyên nước vùng ĐBSCL, bao gồm cả phần thượng nguồn, toàn lưu vực và sụt lún, sạt lở bờ sông bờ biển; 

Tổng kiểm kê tài nguyên nước quốc gia nhằm nắm chắc nguồn tài nguyên nước Việt Nam và hiện trạng khai thác, sử dụng nước và xả nước thải vào nguồn nước; Xây dựng cơ sở dữ liệu về tài nguyên nước và cơ chế chia sẻ thông tin, dữ liệu về quản lý tài nguyên nước giữa trung ương và địa phương.

Nghiên cứu đề xuất các phương án tăng cường khả năng trữ lũ, giữ nước ngọt với quy mô phù hợp với ĐBSCL nhằm tăng cường trữ nước, điều tiết nguồn nước.

Thành lập và đưa vào hoạt động các Ủy ban lưu vực sông để thực hiện có hiệu quả và nâng cao vai trò trong việc điều phối, giám sát hoạt động khai thác, sử dụng, bảo vệ tài nguyên nước; đổi mới cơ chế, nâng cao hiệu quả hoạt động của Hội đồng quốc gia về tài nguyên nước.

Về hợp tác quốc tế, cần quy định cụ thể về hợp tác quốc tế trong bảo đảm số lượng và chất lượng nguồn nước cho các mục đích sử dụng và việc thực thi các điều ước quốc tế có liên quan đến tài nguyên nước.

Ủy viên Trung ương Đảng, Phó trưởng ban Kinh tế Trung ương Cao Đức Phát phát biểu tại cuộc họp

Tại cuộc họp, góp ý cho báo cáo, đa số các thành viên Đoàn giám sát đều đánh giá cao nội dung của báo cáo. Ngoài ra, các thành viên đề nghị Bộ TN&MT làm rõ hơn các thách thức về an ninh nguồn nước, trong đó có an ninh nước ngầm; đánh giá tác động của an ninh nguồn nước đến hoạt động kinh tế - xã hội; chiến lược và mục tiêu cụ thể cho những giải pháp đối với các thách thức lớn.

Hoàn thiện hệ thống pháp luật nhằm đảm bảo an ninh nguồn nước

Bộ trưởng Trần Hồng Hà phát biểu tại cuộc họp

Tiếp thu những ý kiến đóng góp của các thành viên trong đoàn công tác, Bộ trưởng Bộ TN&MT Trần Hồng Hà cho biết an ninh tài nguyên nước đang là một trong những thách thức lớn đối với nước ta trong quá trình phát triển. Vấn đề an ninh nguồn nước sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới mọi mặt trong đời sống xã hội hiện nay hiện nay.

Bộ trưởng Trần Hồng Hà chỉ rõ những thách thức đối với an ninh nguồn nước từ những nguyên nhân do con người tạo ra trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội, những thách thức từ biến đổi khí hậu. Từ đó, đưa ra những dẫn chứng, kinh nghiệm quản lý của nước ngoài để từ đó xây dựng những chiến lược, quy hoạch toàn diện cho vấn đề nguồn nước tại Việt Nam.

Trong đó, bảo vệ tài nguyên nước thông qua triển khai điều tra đánh giá trữ lượng và triển khai lập nhiệm vụ quy hoạch bảo vệ tài nguyên nước, để trên cơ sở đó tính toán cân bằng tài nguyên nước cho các nhu cầu cần thiết. Bên cạnh đó, chủ động đưa ra các các giải pháp, đối sách trong hợp tác khai thác, sử dụng tài nguyên nước xuyên biên giới trong khuôn khổ hợp tác đa phương và song phương.

Bộ trưởng Trần Hồng Hà cũng chỉ ra trong công tác quản lý tài nguyên nước cũng có những vấn đề tồn tại, hạn chế trong đó có các nguyên nhân chủ quan từ chính sách pháp luật. Do đó, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho biết, Bộ Tài nguyên và Môi trường mong muốn thông qua cuộc giám sát này, có báo cáo Quốc hội ban hành Nghị quyết chuyên đề về an ninh nguồn nước với các giải pháp đồng bộ từ chính sách, đến thực hiện; trong đó yêu cầu rà soát, hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan đến quản lý nguồn nước, sử dụng nước và nhất là cấp nước sinh hoạt. Phân định rõ trách nhiệm, thẩm quyền quản lý của cơ quan quản lý nhà nước về tài nguyên nước, của các Bộ có quản lý ngành sử dụng tài nguyên nước và chính quyền địa phương các cấp; giữa quản lý nguồn nước và quản lý hoạt động khai thác, sử dụng trong các lưu vực sông.

Phó chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển kết luận tại cuộc họp

Tổng hợp và thống nhất các ý kiến của các thành viên trong cuộc họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển cho rằng phải thay đổi tư duy về an ninh nguồn nước trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, trách nhiệm trước mái nhà chung của thế giới đang giữ xu thế chủ đạo.

Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển chỉ ra rằng, hiện nay Việt Nam bị ảnh hưởng rất nặng trong tương lai gần bởi tình hình BĐKH, nước biển dâng và xâm nhập mặn. Hơn nữa, Việt Nam sự phát triển rất nhanh của nước ta luôn tỷ lệ thuận với cạn kiệt tài nguyên, môi trường ô nhiễm. 

Theo Phó chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển, với sự phát triển nhanh chóng của khoa học kỹ thuật, thời đại kỷ nguyên số, chúng ta phải chiến thắng chính chúng ta với tinh thần tư duy độc lập, tự chủ. Trong đó, cần xác định một mục tiêu, một chiến lược, một quy hoạch bài bản mang tính hệ thống đảm bảo an ninh nguồn nước vừa có tầm nhìn dài hạn, ít nhất đến 2045 và có tầm nhìn phân khúc từng giai đoạn.

Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển nhấn mạnh : Trước mắt và lâu dài phải tạo được nguồn nước tự sinh, giảm nguồn nước phụ thuộc, đặt ra kịch bản thống nhất để có giải pháp ; xây dựng hệ thống trữ nước, chính sách trồng rừng sinh thủy ; quản lý nguồn nước ngầm.

Bên cạnh đó, cần có chính sách đầu tư với các nguồn lực mang tính chất sức mạnh chung chứ không chỉ dựa vào ngân sách. Phải tiết kiệm nước chứ không sử dụng vô tội vạ, phải có cơ chế thị trường. Đồng thời, phải cương quyết chống ô nhiễm nguồn nước, trong đó làm sạch nguồn nước đang ô nhiễm và bảo vệ nguồn nước trước ô nhiễm ; đảm bảo thống nhất và hoàn thiện hệ thống pháp luật để tránh sự chồng chéo, không hợp lý.

Bên cạnh đó các vấn đề về tập trung phát triển nguồn lực cũng như tăng cường hợp tác quốc tế nhằm đảm bảo an ninh nguồn nước của Việt Nam cũng được Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển lưu ý và chỉ ra những phương hướng cụ thể để giải quyết bài toàn an ninh nguồn nước phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, đời sống trong thời gian tới.

Khương Trung – Mai Đan