Khu vực Châu Á - Thái Bình Dương tiến bộ vượt bậc về phát triển con người, nhưng không đồng đều, do BĐKH

Khu vực Châu Á - Thái Bình Dương tiến bộ vượt bậc về phát triển con người, nhưng không đồng đều, một phần do BĐKH

Tuy nhiên, khu vực này vẫn tiếp tục vật lộn với nghèo đói đa chiều lan rộng, và có thể dễ bị tổn thương trước một loạt bất bình đẳng mới xuất hiện xung quanh giáo dục đại học và khả năng phục hồi khí hậu.

Dẫn đầu về tiến trình phát triển con người

Đây là một trong những phát hiện chính của Báo cáo Phát triển Con người năm 2019 được Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) công bố mới đây. Báo cáo với tựa đề “Thu nhập vượt quá mức trung bình, vượt xa ngày nay: bất bình đẳng trong phát triển con người trong Thế kỷ 21”.

Báo cáo Phát triển Con người (HDR) là báo cáo tiên phong trong cách đo lường tiến bộ của các quốc gia vượt xa sự tăng trưởng kinh tế. Theo báo cáo, khoảng cách về tiêu chuẩn cơ bản đang thu hẹp, với số lượng người chưa từng có thoát khỏi đói nghèo, bệnh tật, sự cần thiết để phát triển mạnh đã gia tăng. Thế hệ bất bình đẳng tiếp theo đang mở ra, đặc biệt là về công nghệ, giáo dục và khủng hoảng khí hậu.

“Đây là bộ mặt mới của sự bất bình đẳng. Và như HDR đưa ra, bất bình đẳng không nằm ngoài giải pháp”, Achim Steiner, Quản trị viên của UNDP cho biết.

Phát triển theo một quỹ đạo không đối xứng

Theo HDI, không có khu vực nào khác trải qua tiến trình phát triển con người nhanh như vậy. Nam Á là khu vực tăng trưởng nhanh nhất (tăng trưởng 46% trong giai đoạn 1990-2018), tiếp theo là Đông Á và Thái Bình Dương ở mức 43%. Trong số tất cả các quốc gia trong HDI, Thái Lan có mức tăng cao thứ hai sau Ireland, tăng 12 bậc trong giai đoạn 2013 - 2018. Indonesia và Philippines đều được xếp vào hàng ngũ các quốc gia có sự phát triển cao về con người. Nam Á cũng chứng kiến ​​bước nhảy vọt lớn nhất về tuổi thọ và số năm đi học.

Tuy nhiên, ngoài những thành quả về tiêu chuẩn và khả năng cơ bản, bức tranh trở nên phức tạp hơn.

Khu vực Châu Á - Thái Bình Dương tiên phong trong chuyển đổi công nghệ. Từ 1987 - 2007 ít thay đổi trong bảng xếp hạng toàn cầu về tiềm năng băng thông được cài đặt, nhưng đến đầu thiên niên kỷ, mọi thứ bắt đầu thay đổi, với việc mở rộng băng thông ở Đông và Bắc Á. Báo cáo nói rằng Trung Quốc dẫn đầu thế giới về băng thông được cài đặt và Đông Á dự kiến ​​sẽ chia sẻ với Bắc Mỹ khoảng 70% lợi ích kinh tế toàn cầu gắn liền với trí tuệ nhân tạo vào năm 2030.

Nhưng tỷ lệ giáo dục đại học tụt hậu đáng kể so với các nước giàu hơn, với chỉ 25% dân số trong độ tuổi học sinh đại học ở Nam Á và 44% ở Đông Á và Thái Bình Dương đăng ký vào giáo dục đại học.

Hơn nữa, mặc dù hàng triệu người trong khu vực đã thoát khỏi nghèo đói đa chiều, nhưng tỷ lệ nghèo đa chiều rất khác nhau giữa các quốc gia - từ 0,8% ở Maldives đến 56% ở Afghanistan. Trong số 1,3 tỷ người nghèo đa chiều, 661 triệu người ở Châu Á và Thái Bình Dương, nơi có gần một nửa số người nghèo đa chiều sống ở 101 quốc gia trên thế giới. Chỉ riêng Nam Á đã chiếm hơn 41% tổng số người nghèo đa chiều. Mặc dù Ấn Độ có tiến bộ đáng kể về lĩnh vực nghèo đa chiều trong thập kỷ qua nhưng vẫn chiếm 28% trong số 1,3 tỷ người nghèo đa chiều.

Điều đặc biệt, ở Nam Á, cứ 10 người thì có tới 4 người vẫn thiếu quyền tiếp cận các cơ sở vệ sinh. Và báo cáo cảnh báo rằng các cộng đồng nghèo nhất vẫn dễ bị tổn thương trước biến đổi khí hậu. Theo dự báo, người nghèo ​​sẽ tiếp xúc nhiều hơn với hạn hán vì các kịch bản ấm lên trên mức tăng nhiệt độ 1,5 độ C ở một số quốc gia ở châu Á. Người nghèo nông thôn ở các nước nghèo có nguy cơ bị ảnh hưởng gấp đôi: tác động tiêu cực đến sinh kế và tăng đột biến của giá lương thực do giảm sản lượng toàn cầu.

Bà Kanni Wignaraja, Trợ lý Tổng thư ký và Giám đốc Văn phòng Khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) cho biế: Những biến đổi nhanh chóng trong khu vực đã đưa chúng ta đến một “điểm uốn”. Mặc dù nhiều người đã thoát nghèo nhưng nhiều người khác vẫn không có cơ hội hoặc tài nguyên cơ bản để tiếp cận với một cuộc sống đàng hoàng.

Mai Đan