Tham vấn chuyên gia quốc tế về sửa đổi Luật Bảo vệ môi trường

Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân phát biểu tại Hội nghị

Phát biểu tại Hội nghị, Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân cho biết, kể từ khi Quốc hội thông qua Luật Bảo vệ môi trường tháng 6.2014 và có hiệu lực từ năm 2015 đến nay, việc triển khai thực hiện Luật Bảo vệ môi trường đã đạt được những kết quả tích cực, nhận thức về bảo vệ môi trường của nhân dân, doanh nghiệp ngày một nâng cao, góp phần to lớn vào việc quản lý và bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên và môi trường quá trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước giai đoạn này.

Tuy nhiên, quá trình triển khai, Luật cũng bộc lộ một số tồn tại, hạn chế cần thiết phải sửa đổi, bổ sung để đảm bảo phù hợp với thực tế, tháo gỡ khó khăn cho bộ, ngành, địa phương, cộng đồng doanh nghiệp và các đối tượng liên quan. Theo đó, Bộ TN&MT đã xây dựng dự thảo lần 1 dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật BVMT.

“Bộ TN&MT mong muốn nhận được ý kiến đóng góp của các chuyên gia quốc tế để hoàn thiện dự thảo Luật, giúp các quy định trong Luật BVMT mới của Việt Nam sẽ tương thích với pháp luật và thông lệ quốc tế; thống nhất, đồng bộ với pháp luật liên quan, tạo hành lang pháp lý đồng bộ về BVMT, thúc đẩy sự phát triển bền vững”, Thứ trưởng bày tỏ.

Theo đó, Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân đề nghị, các đại biểu tập trung bàn thảo 4 nội dung chính trong dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật BVMT, đó là: Phân vùng môi trường; đánh giá tác động môi trường; cấp giấy phép môi trường và kiểm soát ô nhiễm.

Các đại biểu tham dự Hội thảo

Dự thảo Luật có nhiều điểm mới

Trình bày những điểm mới của dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật BVMT, ông Nguyễn Hưng Thịnh – Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường cho biết, Dự thảo Luật BVMT sửa đổi có 17 chương, 177 điều, tăng 07 điều so với Luật Bảo vệ môi trường năm 2014; trong đó giữ nguyên 30 Điều; bãi bỏ, lồng ghép nội dung vào các điều khác đối với 47 Điều; sửa đổi, bổ sung 78 Điều; bổ sung mới 57 Điều.

Trong đó, tại Điều 8 Sửa đổi, bổ sung quy định về quy hoạch bảo vệ môi trường: Quy hoạch BVMT được sửa đổi bảo đảm thống nhất đồng bộ với pháp luật về quy hoạch và yêu cầu bảo vệ môi trường trong đó quy định rõ nội dung chính của quy hoạch BVMT quốc gia, nội dung BVMT trong quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh. Quy định tiêu chí phân vùng môi trường để thực hiện quy hoạch bảo vệ môi trường. Có 3 mức độ phân vùng môi trường, gồm: vùng bảo vệ nghiêm ngặt; vùng hạn chế tác động và vùng còn lại để làm căn cứ quyết định cho phép các dự án phát triển.

Về sửa đổi, bổ sung quy định về đánh giá môi trường chiến lược (ĐMC), đánh giá tác động môi trường (ĐTM), dự thảo Luật mới sẽ thu hẹp đối tượng phải thực hiện ĐMC so với Luật BVMT 2014. Theo đó, các chiến lược, kế hoạch không phải thực hiện ĐMC. Dự thảo Luật chỉ quy định đối tượng phải thực hiện ĐMC là các quy hoạch theo quy định trong Luật quy hoạch. Quy định thẩm quyền thẩm định ĐMC của Bộ Tài nguyên và Môi trường và Bộ Quốc phòng, Bộ Công an đối với quy hoạch thuộc bí mật quốc phòng, an ninh. Bổ sung quy định cụ thể về nội dung thẩm định, thời hạn thẩm định báo cáo ĐMC.

Ông Nguyễn Hưng Thịnh – Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường cho biết những điểm mới của dự thảo Luật

Về đánh giá tác động môi trường (ĐTM), dự thảo Luật mới bổ sung đánh giá sơ bộ tác động môi trường để bảo đảm phù hợp với quy định của pháp luật về đầu tư, đầu tư công. Quy định đối tượng phải thực hiện ĐTM bảo đảm thống nhất với dự án đầu tư, đầu tư xây dựng theo tiêu chí phân loại của Luật Đầu tư công. Các dự án đầu tư xây dựng có công trình xử lý chất thải và các dự án khác có nguy cơ tác động xấu đến môi trường mới phải thực hiện báo cáo ĐTM. Các dự án khác không thuộc quy định nêu trên và dự án áp dụng kỹ thuật tốt nhất hiện có được miễn.

Các đối tượng phải thực hiện ĐTM được phân thành 2 nhóm, gồm nhóm có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường và nhóm ít có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường. Đồng thời, bổ sung thủ tục thẩm tra nội dung báo cáo ĐTM đối với các dự án có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường cao.

Dự thảo cũng đưa ra 2 phương án về phân cấp thẩm định ĐTM của các Bộ theo hướng. Phương án 1 là giao các Bộ quản lý công trình xây dựng chuyên ngành thẩm định báo cáo ĐTM đối với các dự án thuộc thẩm quyền quyết định đầu tư của mình; Phương án 2 là chuyển thẩm quyền thẩm định báo cáo ĐTM cho UBND cấp tỉnh.

Cùng với đó, bỏ kế hoạch BVMT đối với các dự án ít có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường: bỏ quy định “tiền kiểm” về xác nhận kế hoạch BVMT và thay vào đó là “hậu kiểm” bằng giấy phép môi trường, đồng thời kiểm soát được chất thải phát sinh. Bỏ thủ tục phê duyệt báo cáo ĐTM và sửa đổi việc thẩm định báo cáo ĐTM theo hướng báo cáo ĐTM do chủ dự án lập, tự chịu trách nhiệm trước pháp luật. Có quy định cơ chế khuyến khích các dự án áp dụng kỹ thuật tốt nhất hiện có (BAT) và áp dụng thực hành môi trường tốt nhất (BEP)

Đáng lưu ý, sẽ thay thế 07 loại giấy phép, giấy xác nhận, chứng nhận, đăng ký chủ nguồn thải,... về BVMT bằng một loại giấy phép môi trường…

“Việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bảo vệ môi trường (BVMT) dựa trên quan điểm chú trọng phòng ngừa, kiểm soát ô nhiễm môi trường theo hướng chủ động, có trọng tâm, trọng điểm dựa trên việc phân nhóm, phân loại theo mức độ rủi ro, tính đặc thù của các vấn đề môi trường; kết hợp quản lý ngay trong quá trình với quản lý “cuối đường ống”. Có tiêu chí đánh giá môi trường đối với các địa phương, doanh nghiệp, tăng cường công bố, công khai thông tin về môi trường”, ông Thịnh cho biết.

Tránh chồng chéo trong thực hiện ĐTM và giấy phép môi trường

Phát biểu tại Hội nghị, các đại biểu quốc tế đều đánh giá cao nội dung của dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật BVMT.

Góp ý về vấn đề phân vùng môi trường, TS. Michael Parsons – Chuyên gia tư vấn chính sách của Bộ TN&MT lưu ý, việc phân vùng môi trường cần dựa trên đặc điểm địa lý, địa chất, như một số khu vực ở Việt Nam có độ dốc lớn, dễ bị tổn thương. Phân vùng môi trường cũng cần gắn với phân vùng quy hoạch sử dụng đất một cách hợp lý.

“Đối với việc đánh giá tác động môi trường, phần lớn các quốc gia như Malaysia, Hàn Quốc đều có tiêu chuẩn cấp chứng nhận cho những người được ủy quyền cấp phép ĐTM”, Michael Parsons cho hay.

Các chuyên gia góp ý vào dự thảo Luật

Cũng góp ý về nội dung này, chuyên gia Hàn Quốc lưu ý, tại nước này, ĐTM liên quan đến quá trình quy hoạch khi phát triển các dự án phát triển hạ tầng ở quy mô lớn.  Quy trình cấp phép môi trường chỉ quan tâm đến các cơ sở gây ô nhiễm. Đây là công cụ chính sách để có thể bảo vệ được môi trường, là yếu tố đóng vai trò quan trọng và chủ đạo. Các cơ sở gây ô nhiễm phải nhận được giấy phép trước khi được hoạt động. Khi cấp ĐTM và giấy phép môi trường, phải thận trọng để tránh chồng chéo, có thể tạo gánh nặng kép doanh nghiệp.

Trong khi đó, theo đại diện của Ngân hàng thế giới, cần định nghĩa đúng về tác động môi trường, tác động xã hội, ở đó, lưu ý đến tác động trực tiếp, tác động gián tiếp để làm cơ sở cho việc xây dựng các chính sách sau này. Hiện nay ở Việt Nam, quá trình tham vấn ĐTM vẫn còn khoảng cách so với thông lệ quốc tế. Tham vấn thực ra là một quá trình liên tục, tối thiểu phải thực hiện 2 lần. Lần 1 là khi bắt đầu thực hiện ĐTM, lần 2 là sau khi hoàn thiện bản dự thảo. Tham vấn không chỉ đối với những người chịu tác động trực tiếp mà còn cần lưu ý đến những người chịu tác động gián tiếp. Việc công bố thông tin về ĐTM cũng cần rà soát lại để công chúng được biết, đặc biệt là đối với các dự án có rủi ro cao với môi trường.

Các đại biểu quan tâm đặc biệt đến vấn đề ĐTM và cấp giấy phép môi trường

Trao đổi về kiểm soát ô nhiễm, đại diện tổ chức JICA Nhật Bản cho rằng, cần quy định rõ việc trao đổi chất thải giữa các cơ sở sản xuất với nhau để tránh nguồn gây ô nhiễm thứ cấp. Ở Nhật Bản, sau khi phân loại rõ các nhóm chất thải, nếu không gây ô nhiễm thứu cấp thì có thể trao đổi xử lý, khi đó, có quy trình theo dõi giám sát chặt chẽ, tránh ô nhiễm sau này.

Cùng với đó, Nhật Bản đã xây dựng thiết lập chế độ người quản lý kiểm soát ô nhiễm tại các nhà máy. Người đó phải trải qua các quá trình tập huấn, có kinh nghiệm để quản lý, có khả năng phát hiện ra vấn đề trước khi vấn đề xảy ra, đồng thời giảm thiểu gánh nặng cho hành chính của doanh nghiệp…

Theo các chuyên gia, phân vùng môi trường cần tránh chồng chéo với các quy hoạch khác

Trân trọng cảm ơn các ý kiến góp ý của các chuyên gia quốc tế, Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân cho biết, Tổ soạn thảo sẽ tiếp thu và tiếp tục chỉnh sửa dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật BVMT. Dự thảo này sẽ được đăng tải trên Cổng thông tin điện tử của Bộ TN&MT để lấy ý kiến góp ý của các tổ chức, doanh nghiệp, người dân. Tổng cục Môi trường cũng sẽ  tổ chức 2 Hội thảo lấy ý kiến ở phía Bắc và phía Nam, đồng thời có nhiều tọa đàm với các chuyên gia quốc tế và trong nước để hoàn thiện dự thảo Luật, sau đó, sẽ trình Quốc hội vào năm 2020.

Tống Minh