Phật viện Đồng Dương được công nhận Di tích quốc gia đặc biệt

Đón nhận Bằng di tích quốc gia đặc biệt Phật viện Đồng Dương

Phật viện Đồng Dương còn có tên gọi là Khu di tích khảo cổ - kiến trúc nghệ thuật Chăm Đồng Dương nằm trên địa phận làng Đồng Dương, xã Bình Định Bắc, huyện Thăng Bình.

Phật viện Đồng Dương được vua Indravarman II xây dựng vào năm 875 để thờ vị Bồ tát bảo hộ cho vương triều là Laksmindra - Lokesvara. Đây là một trong những tu viện Phật giáo của vương quốc Chămpa, thuộc vào hàng tu viện lớn nhất ở khu vực Đông Nam Á bấy giờ.

Bia ký còn ghi lại cho biết vào năm 875 do lòng tin vào Phật giáo, nhà vua đã cho dựng lên một Phật viện (Vihara) và đền thờ Laksmindra Lokesvara Svabhayada. Trên bia ký còn nói đến cõi cực lạc (svargapura) hay “đô thị giải phóng” (moksapura), “nơi trú ngụ” của Phật (Buddhapada).

Năm 1901, nhà nghiên cứu người Pháp L.Finot trong đề tài công bố của mình về vấn đề di tích Đồng Dương đã giới thiệu 229 hiện vật được phát hiện, nổi bật nhất là bức tượng Phật bằng đồng, bức tượng Phật đứng cao hơn 1m là đề tài nghiên cứu khá lý thú được các nhà khoa học đưa ra đoán định vì bởi theo nhận định chung bức tượng này được xem là nghệ thuật hoàn hảo và đẹp vào loại bậc nhất của khu vực Đông Nam Á.

Phật viện Đồng Dương bây giờ

Đến năm 1902, nhà nghiên cứu H. Parmentier tiến hành khai quật trên một quy mô lớn tại Phật viện Đồng Dương. Nhờ cuộc khai quật này đã thu hút các nhà nghiên cứu tìm về, đồng thời đánh giá đây là một trong những di tích quan trọng của khu vực Đông Nam Á.

Theo khảo tả của H. Pramentier, toàn bộ khu đền thờ chính và các tháp nằm lân cận phân bố trên một trục từ tây sang đông, dài khoảng 1.300m, khu đền thờ chính nằm trong một khu vực hình chữ nhật dài 326m, rộng 155m, chung quanh có tường gạch bao bọc, từ khu đền chính có một con đường dài khoảng 760m chạy về phía đông đến một thung lũng hình chữ nhật.

Ngoài phần chánh điện được phát hiện hệ thống nền gạch của một khu tăng xá, giảng đường nối nhau trên một chu vi rộng lớn, những viên ngói dùng lợp cho các khu xây dựng cũng được phát hiện rải rác, chứng minh đây là mô hình Phật viện khép kín rất lý tưởng cho công cuộc đào tạo sư tăng.

Mặc dù Phật viện Đồng Dương cho đến nay chỉ còn lại quá ít ỏi dấu tích kiến trúc. Tuy nhiên, những tàn tích của nó trong lòng đất, những ghi chép về nó trong lịch sử, những hiện vật nổi tiếng của nó đang trưng bày trong các bảo tàng, khiến nó xứng đáng trở thành di tích quốc gia đặc biệt và nó cũng xứng đáng được tôn vinh là đại diện cho một phong cách nghệ thuật Chămpa: Phong cách nghệ thuật Đồng Dương, có niên đại từ giữa thế kỷ 9 đến cuối thế kỷ 9.

Anh Dũng