Tham vấn quốc gia về Dự án thuỷ điện dòng chính Luông Prabang của Lào

Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Công Thành - Phó Chủ tịch Thường trực UBSMC Việt Nam chủ trì Hội thảo

Tham dự Hội thảo có đại diện Sở TN&MT các tỉnh thành ĐBSCL, các nhà khoa học, các chuyên gia đầu ngành. Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Công Thành - Phó Chủ tịch Thường trực UBSMC Việt Nam đã đến dự và chủ trì Hội thảo. 

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Công Thành - Phó Chủ tịch Thường trực UBSMC Việt Nam cho biết: Hiện nay, ở vùng thượng nguồn sông Mê Công, Trung Quốc đã hoàn thành và đưa vào sử dụng 11 công trình thủy điện. Tại vùng hạ lưu sông Mê Công, các nước: Campuchia, Lào và Thái Lan cũng đang có kế hoạch xây dựng 11 công trình thủy điện trên dòng chính. Đến nay, Lào đã sắp hoàn thành xây dựng 2 công trình là Xay-nha-bu-ly và Đôn Sa-hông và đã tiến hành tham vấn vùng cho 2 công trình thủy điện khác là Pắc-Beng và Pắc-Lay. 

Cũng theo Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Công Thành, phát triển thủy điện trên lưu vực sông Mê Công, đặc biệt là thủy điện dòng chính luôn là một chủ đề nóng, đã và đang thu hút rất nhiều sự quan tâm và cũng gây ra nhiều mối quan ngại đối với các cơ quan quản lý, các nhà khoa học, các nhà nghiên cứu, các cơ quan truyền thông, các tổ chức phi chính phủ và cộng đồng người dân, đặc biệt là người dân sinh sống tại ĐBSCL về các tác động tiêu cực do các công trình thủy điện gây ra. Khác với các công trình thủy điện dòng chính sông Mê Công trước đây, công trình thủy điện Luông Prabang của Lào sẽ có sự tham gia đầu tư của doanh nghiệp Việt Nam nên càng thu hút nhiều hơn sự quan tâm và chú ý của dư luận xã hội.

Thực tế cho thấy, việc tham gia đầu tư của Việt Nam trong Dự án thuỷ điện Luông Prabang của Lào đã được chúng ta cân nhắc trong một thời gian dài. Điều này thể hiện sự cẩn trọng và toàn diện của Việt Nam trong xem xét mọi khía cạnh đối với phát triển thuỷ điện dòng chính sông Mê Công. Mặc dù có sự tham gia đầu tư của doanh nghiệp Việt Nam vào Dự án thuỷ điện Luông Prabang nhưng mọi quy trình, thủ tục thực hiện tham vấn đối với Dự án thuỷ điện này sẽ được hoàn toàn tuân thủ theo các quy định và tiêu chuẩn kỹ thuật của Ủy hội sông Mê Công quốc tế. 

Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Công Thành cho rằng: Quyết định đầu tư của doanh nghiệp Việt Nam vào công trình thủy điện Luông Prabang của Lào sẽ giúp chúng ta có thể chủ động hơn trong việc tham gia ngay từ đầu vào quá trình lựa chọn phương án thiết kế, thi công và vận hành công trình trên cơ sở điều tiết đa mục tiêu. Qua đó, góp phần giảm thiểu được tác động của không chỉ công trình thủy điện này mà còn của tổ hợp các công trình thủy điện trên dòng chính sông Mê Công.

Trên cơ sở kết quả tham vấn, Việt Nam cũng sẽ phối hợp chặt chẽ cùng các quốc gia thành viên khác yêu cầu Chủ đầu tư điều chỉnh thiết kế Dự án, hoàn thiện các biện pháp giảm thiểu tác động, xây dựng các chương trình theo dõi, giám sát tác động đảm bảo đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật của Ủy hội sông Mê Công quốc tế trước khi xây dựng công trình thủy điện này và biến quá trình tham vấn cho thủy điện dòng chính Luông Prabang trở thành hình mẫu cho áp dụng các giải pháp giảm thiểu tác động cho các công trình thủy điện dòng chính sông Mê Công.  

Ông Lê Đức Trung - Chánh Văn phòng Thường trực UBSMC Việt Nam chia sẻ tại Hội thảo

Về yêu cầu tham vấn đối với thủy điện dòng chính, ông Lê Đức Trung - Chánh Văn phòng Thường trực UBSMC Việt Nam chia sẻ: Ngày 31/7/2019, Chính phủ Lào đã gửi thông báo chính thức tới Ủy hội sông Mê Công quốc tế về kế hoạch triển khai Dự án thủy điện dòng chính Luông Prabang. Đây là công trình thủy điện thứ 2 của chuỗi bậc thang thủy điện dự kiến sẽ xây dựng ở vùng hạ lưu vực sông Mê Công và cũng là công trình thứ 5 mà Lào tiến hành quá trình tham vấn trước. 

Trên cơ sở thông báo của Lào và căn cứ Hiệp định Mê Công năm 1995, Ủy hội sông Mê Công quốc tế đã thống nhất quá trình tham vấn cho Dự án này được bắt đầu từ ngày 08/10/2019 và sau 6 tháng tham vấn, Ủy ban Liên hợp Ủy hội sông Mê Công quốc tế sẽ nhóm họp để đánh giá kết quả và xem xét ý kiến chính thức của các quốc gia thành viên nhằm quyết định sẽ tiếp tục tham vấn hay tiến tới thống nhất một Tuyên bố chung của Ủy hội về các kế hoạch thực hiện tiếp theo.

Cũng theo ông Lê Đức Trung, để phối hợp với các hoạt động tham vấn vùng của Ủy hội sông Mê Công quốc tế, UBSMC Việt Nam đã xây dựng Kế hoạch tham vấn quốc gia cho Dự án thủy điện Luông Prabang của Lào với các hoạt động chính, bao gồm: hoạt động của Nhóm công tác kỹ thuật; hoạt động tham vấn của các Bộ ngành, địa phương, cộng đồng, các nhà khoa học và cuối cùng là chuẩn bị cho các diễn đàn cấp vùng do Ủy hội sông Mê Công quốc tế tổ chức.

Đại biểu đóng góp ý kiến về tham vấn Dự án thuỷ điện dòng chính Luông Prabang

Tham vấn về công trình tại Hội thảo, các đại biểu đều cho rằng: ĐBSCL đã, đang và sẽ phải gánh chịu tất cả các tác động không nhỏ từ các hoạt động phát triển thủy điện trên dòng chính Mê Công. Đặc biệt là trong bối cảnh nhu cầu về tài nguyên nước trong lưu vực ngày càng tăng mạnh, ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, nhiều hiện tượng như: sạt lở, sụt lún, xâm nhập mặn vào sâu trong nội đồng đã xuất hiện từng ngày, từng giờ đe dọa đời sống và hoạt động sản xuất của người dân vùng ĐBSCL.

Trên cơ sở đó, các đại biểu cũng đã tích cực đóng góp nhiều ý kiến quan trọng đối với Kế hoạch tham vấn quốc gia cho Dự án thủy điện Luông Prabang của Lào. Trong đó, công trình thủy điện Luông Prabang trước khi xây dựng phải được đánh giá đầy đủ các tác động tới dòng chảy, hệ sinh thái của hệ thống sông Mê Công, đặc biệt là những ảnh hưởng của công trình thủy điện này đối với khu vực ĐBSCL.

Kết thúc Hội thảo, Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Công Thành ghi nhận các ý kiến góp ý của đại biểu về tham vấn Dự án thủy điện Luông Prabang của Lào. Theo Thứ trưởng Lê Công Thành, các ý kiến của các đại biểu về Dự án thủy điện thủy điện Luông Prabang chắc chắn sẽ giúp rất nhiều cho UBSMC Việt Nam trong công tác tổng hợp và chuẩn bị ý kiến của Việt Nam về Dự án thủy điện này trong diễn đàn của Ủy hội sông Mê Công quốc tế. Đồng thời, góp phần đảm bảo mục tiêu sử dụng bền vững, công bằng, hợp lý tài nguyên nước và các tài nguyên liên quan trên lưu vực sông Mê Công nói chung và khu vực ĐBSCL của Việt Nam nói riêng.

Quang cảnh Hội thảo tham vấn quốc gia về Dự án thủy điện dòng chính Luông Prabang của Lào

Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Công Thành cũng cho rằng: Hội thảo tham vấn quốc gia về Dự án thủy điện dòng chính Luông Prabang của Lào hôm nay là mở đầu cho các hoạt động tham vấn quốc gia mà UBSMC Việt Nam và Bộ TN&MT sẽ tiếp tục tổ chức trong thời gian tới. Hội thảo lần này nhằm cung cấp các thông tin về Dự án thủy điện Luông Prabang, về Kế hoạch tham vấn cho Dự án này ở cấp vùng và của Việt Nam, đồng thời chia sẻ các bài học kinh nghiệm từ các lần tham vấn trước. 

“Để đảm bảo an ninh lương thực, năng lượng, phát triển bền vững về môi trường và xã hội theo đúng tinh thần Nghị quyết 120 của Chính phủ về phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng với biến đổ khí hậu, mọi hoạt động về phát triển tài nguyên nước đều cần phải được nghiên cứu, đánh giá kỹ lưỡng, khách quan và có căn cứ khoa học, từ đó mới có thể có các giải pháp khả thi và phù hợp với thực tiễn, đồng thời thúc đẩy hợp tác giữa các quốc gia trong lưu vực” - Thứ trưởng Lê Công Thành nhấn mạnh.

Công trình Dự án thủy điện dòng chính Luông Prabang nằm nằm hoàn toàn trên lãnh thổ của Lào, thuộc tỉnh Luông Prabang. Vị trí dự kiến xây dựng công trình nằm tại Km 2.036 cách biên giới Việt Nam 1.785 km. Các thông số chính của công trình, gồm: diện tích lưu vực 231.329 km2, tổng dung tích hồ chứa 1.256 triệu m3, công suất thiết kế 1.460 MW và sản lượng điện hằng năm là 6.622 GWh được dự kiến sẽ bán sang Thái Lan hoặc Việt Nam. 

Chủ đầu tư của Dự án thủy điện Luông Prabang là Công ty TNHH Năng lượng Luông Prabang của Lào, bao gồm: 02 cổ đông là Tổng Công ty Điện lực Dầu khí Việt Nam góp 38% vốn chủ sở hữu và Công ty TNHH PT của Lào nắm giữ 37%; Chính phủ Lào sở hữu 25% vốn. Dự kiến sau quá trình tham vấn trước (tháng 4/2020), công trình thủy điện sẽ được khởi công xây dựng từ ngày 01/07/2020 và hoàn thành phát điện vào quý III/2027.

Tường Tú - Bạch Thanh