Nghịch lý khi người trồng rừng phải trộm gỗ của chính mình

Năm 2003, tỉnh Bắc Kạn thành lập khu Bảo tồn thiên nhiên Kim Hỷ với diện tích khoảng 15.400ha trên phạm vi hai huyện Na Rì và Bạch Thông. Tuy nhiên, trong quá trình quy hoạch khu bảo tồn, hàng trăm ha rừng sản xuất của người dân đã bị đưa sang diện rừng đặc dụng. Và nhiều năm qua người dân không thể thu lợi trên chính mảnh rừng của mình.

Gia đình ông Lộc Văn Trường, Bản Cuôn, xã Côn Minh, huyện Na Rì có khoảng 4ha cây mỡ trồng từ những năm 1997-1999 và toàn bộ diện tích này đều đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng trước năm 2003. Đến nay, rừng mỡ của ông đã đến kỳ thu hoạch với đường kính thân cây hơn 40cm, nhưng ông cũng như nhiều hộ gia đình khác trong bản không thể chặt bán bởi vì những cánh rừng mỡ nay đã thuộc diện rừng đặc dụng, nghiêm cấm khai thác.

Trong khi đó, gia đình ông Trường chưa nhận được bất cứ khoản hỗ trợ, đền bù nào: “Đa phần dân chúng tôi mượn tiền ngân hàng để thuê trồng rừng, giờ đa phần chúng tôi nợ ngân hàng là do trồng rừng. Giả sử được khai thác thì đã khai thác đợt thứ hai rồi. Bản thân tôi cũng làm đơn lên huyện, xã nhiều rồi nhưng cũng không được khai thác”.

Trong quá trình đưa rừng sản xuất vào quy hoạch khu Bảo tồn thiên nhiên Kim Hỷ thì xã Côn Minh, huyện Na Rì là địa phương bị ảnh hưởng nhiều nhất với gần 390ha, trong đó, diện tích thực tế đã trồng rừng khoảng 270ha của 120 hộ gia đình.

Theo ông Hà Xuân Cảnh, Phó Chủ tịch UBND xã Côn Minh, trong số này có đến 27% là hộ nghèo và cận nghèo, cuộc sống nhiều đời nay vốn gắn bó với rừng. Đã có những trường hợp người dân chặt trộm gỗ trên chính mảnh rừng của mình.

“Khó khăn nhất là toàn bộ diện tích rừng đã quy hoạch vào khu bảo tồn đến khi khai thác thì lực lượng kiểm lâm mỏng, mặc dù có các tổ quản lý bảo vệ rừng nhưng vẫn khó vì rừng của họ, quan điểm họ là rừng họ thì họ chặt. Xử lý bà con cũng khó khăn vì toàn tình làng nghĩa xóm, anh em… Vì tình cảm làng xóm, nếu không xử lý thì vi phạm, xử lý căng thì mất tình cảm nên cực kỳ khó khăn với địa phương”, ông Cảnh cho hay.

Không riêng các xã Kim Hỷ, Lương Thượng, Côn Minh của huyện Na Rì, xã Vũ Muộn của huyện Bạch Thông cũng có đến 213ha rừng trồng được quy hoạch vào khu bảo tồn thiên nhiên Kim Hỷ. Trong khi phần lớn các diện tích này đều đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho người dân từ trước khi khu bảo tồn thành lập.

Trước thực trạng này, tỉnh Bắc Kạn đã có công văn số 4730/UBND_KT ngày 29/08/2018 gửi Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn về việc đề nghị báo cáo Thủ tướng xem xét, cho phép tỉnh được chuyển hơn 652ha những diện tích này từ dạng rừng đặc dụng sang rừng sản xuất, đảm bảo quyền lợi cho người dân.

Trong đó, riêng với Khu bảo tồn thiên nhiên Kim Hỷ là gần 640ha. Phần còn lại thuộc Khu bảo tồn loài và sinh cảnh Nam Xuân Lạc. Ông Nguyễn Mỹ Hải, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Bắc Kạn cho rằng: “Trong quá trình tổ chức quy hoạch khu bảo tồn và mở rộng Khu bảo tồn thiên nhiên Kim Hỷ, đơn vị tư vấn lúc đó tham mưu đã làm chưa đầy đủ, dẫn đến trong quá trình khoanh vẽ phân vùng đã không tách bóc rừng sản xuất của người dân ra mà chủ yếu khoanh theo dông, theo khe. Nên khi đưa hết vào quy hoạch đã dẫn đến tình trạng như vậy”.

Không chỉ có các cánh rừng mỡ tại xã Côn Minh, huyện Na Rì, hay xã Vũ Muộn của huyện Bạch Thông, còn có nhiều diện tích đất đồi, ven núi đá đã giao cho người dân hiện cũng được quy hoạch thành rừng đặc dụng.

Và hàng chục năm qua, người dân vẫn đang ngóng đợi thành quả lao động chính đáng trên mảnh đất của mình.