Hệ lụy từ lạm dụng phân bón
Xã hội - Ngày đăng : 10:00, 25/10/2018
Nhiều hệ lụy
Giám đốc HTX Nông nghiệp Kim An (huyện Thanh Oai) Đỗ Hùng Cường cho biết, những năm 90, đất ruộng ở đây rất màu mỡ, song qua nhiều năm sử dụng nhiều loại phân hóa học, thuốc bảo vệ thực vật nên đất chai cứng, khả năng giữ nước kém, không còn tơi xốp như trước. Để cải tạo đất, một số trang trại quy mô lớn hàng năm đều mua đất ở nơi khác về đổ vào vườn. Những hộ không có điều kiện vẫn canh tác trên đất bị bạc màu nên càng dẫn tới việc lạm dụng phân bón hóa học. Đó là chưa kể nông dân chỉ quen sử dụng phân bón theo kinh nghiệm và hướng dẫn của nhà sản xuất.
Trưởng phòng Trồng trọt (Sở NN&PTNT Hà Nội) Nguyễn Thị Thoa cho hay, hiện nông dân vẫn có thói quen bón nhiều phân đạm (urê), không bón kết hợp và cân đối giữa đạm, lân, kali. Thời kỳ bón phân không đúng hoặc phân kém chất lượng, không bón hoặc ít sử dụng phân bón hữu cơ. Cách bón phân chủ yếu là vãi trên mặt đất, phân bón ít được vùi vào trong đất, hiệu quả thấp. Chẳng hạn như cây lúa, do nông dân bón thừa quá nhiều đạm, gây ra hiện tượng lúa bị lốp, màu lá cây thường xanh mướt hoặc xanh đậm nhưng sức kháng chịu sâu bệnh kém, phát triển chậm.
Trồng rau hữu cơ hoàn toàn không sử dụng phân bón hóa học tại trang trại Hoa Viên, xã Yên Bình, huyện Thạch Thất. Ảnh: Ngọc Ánh
Theo kết quả đánh giá của Chi cục Bảo vệ thực vật Hà Nội, nguyên nhân của tình trạng lạm dụng phân bón là do tập quán canh tác cũ và đa số nông dân chưa được đào tạo, tập huấn về sử dụng phân bón. Thực tế cho thấy, để nâng cao năng suất cây trồng, nông dân đã tăng lượng phân bón gấp 2 - 3 lần, thậm chí 5 - 7 lần so với nhu cầu, dẫn đến dư thừa lượng nitrat trong rau, củ, quả, gây nguy hại cho sức khỏe con người.
Thay đổi tập quán sản xuất
Nguồn chất thải vào môi trường từ trồng trọt đang có xu hướng gia tăng, trong khi việc kiểm soát chưa đạt hiệu quả. Theo số liệu tổng hợp Bộ NN&PTNT, hiện, cả nước có 26 triệu hecta đất gieo trồng, tổng lượng phân bón sử dụng từ 10 - 11 triệu tấn/năm. Trong khi đó, hiệu suất sử dụng phân đạm khi bón vào đất chỉ đạt 30 - 45%, phân lân 40 - 45%, kali 40 - 50% tùy theo chân đất, giống cây trồng, thời vụ, phương pháp bón, loại phân bón. Từ thực tế này, ước tính việc sử dụng phân bón đang gây lãng phí 30.000 tỷ đồng/năm. Đáng lo ngại hơn, một lượng không nhỏ dư lượng do không được cây trồng hấp thu sẽ tác động tiêu cực đến hệ sinh thái nông nghiệp, làm ô nhiễm nguồn nước, đất và có thể gây đột biến gen đối với một số cây trồng.
Những hậu quả không thể xem thường từ tình trạng lạm dụng phân bón trong trồng trọt cho thấy đã đến lúc phải dứt khoát nói "không" với tập quán sản xuất cũ. Như vậy, nông dân cả nước sẽ tiết kiệm được hàng nghìn tỷ đồng và quan trọng hơn là sản xuất nông nghiệp an toàn, bảo vệ sức khỏe cho cộng đồng cũng như giảm thiểu tác động tiêu cực tới môi trường. Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN&PTNT) Hoàng Trung |
PGS.TS Nguyễn Như Hà - Trưởng bộ môn Nông hóa học (Học viện Nông nghiệp Việt Nam) cho rằng, mỗi loại phân bón thường thích hợp với một đối tượng sử dụng cụ thể. Do đó, cần tăng cường mở các lớp tập huấn giúp người nông dân có kiến thức chọn đúng loại phân phù hợp với cây trồng, tránh tình trạng bón phân vô tội vạ và không theo quy trình kỹ thuật. Bên cạnh đó, các bộ, ngành liên quan cần làm tốt công tác quản lý hoạt động sản xuất, kinh doanh, tránh tình trạng phân bón giả, phân bón kém chất lượng lưu thông trên thị trường.