Thực hư về chất làm chín trái cây Ethephon gây hoang mang

(TN&MT) – Gần đây, có nhiều thông tin nông dân và thương lái buôn bán hoa quả ở miền Đông Nam bộ, Đắk Lắk sử dụng hóa chất có tên là Ethephon để thúc chín các loại hoa quả như chuối, mít, đu đủ, sầu riêng… và cho rằng chất này chỉ được dùng để kích thích mủ cây cao su và có độc đối với sức khỏe con người.  Vì thế, nhiều người đã hoang mang và đã “tẩy chay” các loại trái cây này.

Những tháng qua, mít được tiêu thụ rất chậm vì có thông tin người bán dùng Ethephon để thúc chín.

Ngày 28/12, tại buổi tọa đàm đàm khoa học về Ethephon do Hiệp hội doanh nghiệp nông nghiệp trang trại nông thôn Việt Nam và Hội doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao tổ chức tại TPHCM, TS Nguyễn Đăng Nghĩa, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Tư vấn nông nghiệp nhiệt đới khẳng định: “Đây là thông tin sai lầm và cần hiểu đúng các chất gây độc cho con người đến từ các nguyên nhân khác như: dư lượng thuốc trừ sâu, thuốc bảo vệ thực vật, phân bón hoá chất vô cơ. Thực tế, hoạt chất Ethephon không độc như mọi người nghĩ”.

Theo TS Nguyễn Đăng Nghĩa,  cách đây 20 năm từng có một Hội đồng khoa học đánh giá chất Ethephon, và thống nhất đưa nó vào nhóm chất điều hòa sinh trưởng, có dinh dưỡng chứ hoàn toàn không phải là thuốc bảo vệ thực vật. Bản thân chất này được thế giới sử dụng phổ biến trong trồng trọt, có tác dụng điều hòa sinh trưởng cây trồng, thúc hoa quả chín nhanh, chín đều chứ không phải độc hại. Chỉ có cách dùng không đúng liều lượng, hoặc sử dụng Ethephon không rõ nguồn gốc mới gây nguy hại sức khỏe.

GS. TS Nguyễn Quang Thạch, Chủ tịch Hội đồng Khoa học của Viện Sinh học Nông nghiệp cho biết: “Từ lâu các nước trên thế giới đã sử dụng rộng rãi Ethephon trong ngành trồng trọt cả trong và sau thu hoạch để kích thích sự chín đều và đồng loạt của các loại quả, tạo điều kiện cho công nghệ sau thu hoạch”.

Ông Nguyễn Lâm Viên, Chủ tịch HĐQT Công ty thương mại cổ phẩn Vinamit đồng ý với quan điểm này: “Phát triển nông nghiệp hiện đại không thể thiếu những ứng dụng của công nghệ sinh học. Trong ngành chế biến nông sản, không ai có thể chờ từng trái cây chín rồi mới đưa vào sản xuất, nhất là các loại trái rất khó chín đều như mít, sầu riêng, chuối.”

Mặc dù các nhà khoa học khẳng định Ethephon không độc hại, tuy nhiên nhiều người vẫn thắc mắc, ai sẽ hướng dẫn nông dân sử dụng đúng liều lượng như khuyến cáo, nếu quá liều lượng, mức độ ảnh hưởng của nó đến người tiêu dùng như thế nào.

TS Nguyễn Đăng Nghĩa cho rằng, tuy không độc hại, nhưng cũng không nên dùng Ethephon ép chín trái cây một cách quá nhanh. Thay vì ép chín một ngày thì nông dân nên sử dụng liều lượng cho quá trình chín kéo dài ba bốn ngày. “Trong quá trình bảo quản, lưu thông, hoạt chất Ethephon trong trái cây sẽ bốc hơi chứ không còn tồn dư như người dùng lo ngại”, ông Nghĩa khẳng định. Tuy nhiên, ông Nghĩa cũng thừa nhận, nếu để trái cây chín tự nhiên thì vẫn tốt hơn, và ngược lại, Ethephon cũng không làm giảm chất lượng trái cây.

Còn Tiến sĩ khoa học Trần Hạnh Phúc – Viện sinh học Nhiệt đới, tác giả Dự án cấp Nhà nước: “Sản xuất thử nghiệm ethephon – Dự án cấp Viện KH&CN Việt Nam” cũng khẳng định: “Ethephon không độc”. Theo bà Phúc, sản phẩm ethephon đã mang lại rất nhiều giá trị lớn cho ngành nông nghiệp Việt Nam. Tất cả những sản phẩm trái vụ, dài vụ hiện nay đều do ethephon mang lại. Hay ngành cao su tăng từ 30 – 40% sản lượng mủ và rút ngắn thời gian khai thác xuống từ 40 năm xuống còn 25 năm để giải phóng một lượng gỗ lớn cũng đều từ ethephon… Trong chế biến, ethephon được sử dụng ở tất cả các nước và xem đây là việc rất bình thường và nó có giá trị lớn cho nền công nghiệp hành hóa như hiện nay. “Ngày nay, Việt Nam xuất khẩu được hàng container mít, chuối…, tất cả đều nhờ ethephon. Tôi khẳng định ethephon không độc. Vì thế những người làm nông nghiệp có thể nhập những sản phẩm ethephon tinh khiết từ các nước về sử dụng”, bà Phúc khẳng định.

Cách đây 20 năm, để thúc đẩy sự phát triển của nền nông nghiệp Việt Nam, với 80% dân số sống bằng nghề nông, Nhà nước đã cho tiến hành dự án “Chuyển giao sản xuất thử nghiệm và ứng dụng chế phẩm Ethephon từ CHLB Nga vào Việt Nam”. Kết quả nghiên cứu của Dự án được các Hội đồng nghiệm thu đánh giá cao và cho phép triển khai ứng dụng với các ứng dụng chính: Sử dụng Ethephon để điều khiển quá trình ra hoa kết trái của cây trồng theo ý muốn của nhà nông nhằm rải vụ và nghịch vụ các loại cây trái, để tránh trái cây chín tập trung trong một thời gian quá ngắn, thất thoát nhiều và bị rớt giá; nhằm phục vụ cho xuất khẩu quanh năm như xoài, nhãn, thanh long…; sử dụng hiệu quả cho công nghệ sau thu hoạch, tạo ra sản phẩm đẹp, đồng đều, chống thất thoát, chất lượng tốt đạt tiêu chuẩn xuất khẩu và trái cây Việt có khả năng cạnh tranh được với trái cây của các nước trong khu vực .

 Ethephon có rất nhiều ứng dụng để điều khiển các quá trình sinh trưởng của cây và trái chứ không chỉ gói gọn trong việc kích thích ra mủ trên cây cao su. Ở nước ta, Ethephon được phép sử dụng trong phân bón và điều này được ghi rõ trong danh mục các chất điều tiết sinh trưởng được phép sử dụng trong phân bón ban hành kèm theo Thông tư số 36/2010/TT-BNNPTNT ngày 24/6/2010 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

                                                                    Tin & ảnh: Thục Vy