Phê duyệt Quy hoạch Di tích quốc gia đặc biệt Nhà tù Sơn La

Theo đó, phạm vi quy hoạch bao gồm khu vực di tích Nhà tù Sơn La, Nghĩa trang liệt sỹ Nhà tù Sơn La và 2 điểm di tích độc lập là Di tích Cây đa Bản Hẹo và Di tích Mó nước.

Quy mô lập quy hoạch là 32,3ha; gồm 7,8ha diện tích các khu vực bảo vệ Di tích quốc gia đặc biệt Nhà tù Sơn La; 24,5ha diện tích nghiên cứu mở rộng.

Mục tiêu quy hoạch nhằm bảo tồn, tu bổ, tôn tạo và phát huy giá trị Di tích lịch sử Nhà tù Sơn La, để di tích trở thành điểm giáo dục truyền thống đấu tranh cách mạng, bảo vệ Tổ quốc, truyền thống uống nước nhớ nguồn cho các thế hệ người Việt Nam.

Xây dựng khu vực đồi Khau Cả thành công viên lịch sử - văn hóa, địa điểm du lịch văn hóa hấp dẫn, gắn với các giá trị của di tích và giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của cộng đồng các dân tộc vùng Tây Bắc, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, du lịch địa phương. Xác định chức năng và chỉ tiêu sử dụng đất cho khu vực di tích, khu dân cư, khu vực bảo vệ môi trường sinh thái.  

Về định hướng quy hoạch, phân theo chức năng gồm: Khu vực bảo vệ di tích có diện tích 17,08ha gồm Nhà tù Sơn La, Nghĩa trang liệt sỹ Nhà tù Sơn La, cây đa Bản Hẹo, di tích Nhà thương, di tích Mó nước; khu vực cảnh quan thiên nhiên diện tích 1,826ha; khu vực hạn chế xây dựng diện tích 1,835ha; khu vực kiểm soát các hoạt động xây dựng mới diện tích hơn 9ha…

Về quy hoạch không quan, kiến trúc cảnh quan, với khu vực nhà ngục, định hướng quy hoạch theo hướng bảo tồn nguyên trạng di tích gốc; giữ lại hệ thống trưng bày tại nhà ngục hiện nay; di chuyển các hạng mục trưng bày, tưởng niệm khác ra khỏi khu nhà ngục (chuyển sang khu trưng bày tập trung bên khu Trại lính khố xanh), phục hồi bối cảnh gốc; bảo tồn hệ thống cây xanh có giá trị, chỉnh trang sân vườn, đường dạo và chiếu sáng cảnh quan.

Nghiên cứu, phục dựng lại một số gian phòng giam tù nhân tại những khu vực mới tôn tạo, đến vết tích bờ tường. Với các hạng mục dạng phế tích lộ thiên còn lại, tiếp tục nghiên cứu đề xuất giải pháp kỹ thuật bảo tồn tối ưu và hiệu quả.

Với khu vực cảnh quan trên đồi Khau Cả, sẽ kết hợp với đề án di dời khu trung tâm hành chính của tỉnh Sơn La, di dời các công trình không phải di tích gốc, không phù hợp với cảnh quan lịch sử (chồng lấn lên các vết tích lịch sử hoặc đã xuống cấp...) để quy hoạch các không gian chức năng (tưởng niệm, sinh hoạt lịch sử - văn hóa, trưng bày, diễn giải du lịch...) phát huy giá trị di tích trên cơ sở phỏng dựng lại cảnh quan gốc trên đồi Khau Cả.

Đồng thời, giữ lại công trình có chất lượng và vị trí quy mô phù hợp để khai thác, chuyển đổi chức năng phát huy giá trị di tích. Cụ thể, Nhà họp Bát giác cải tạo thích nghi thành nhà trưng bày về địa danh đồi Khau Cả giai đoạn từ sau năm 1945 đến nay. Nhà làm việc của Sở KH&ĐT cải tạo thích nghi thành Trung tâm diễn giải và trải nghiệm du lịch lịch sử - văn hóa Sơn La, Tây Bắc kết hợp Nhà làm việc và trưng bày của Bảo tàng tỉnh Sơn La.

Bên cạnh đó, bảo tồn tối đa hệ thống cây xanh có giá trị trên đồi Khau Cả hiện nay. Nghiên cứu, rà soát, lập kế hoạch, phương án và có lộ trình di dời một số hộ dân trong khu vực mé đồi có độ dốc cao, nguy cơ sạt lở, chuyển đổi thành đất cây xanh công cộng phục vụ dân cư khu vực.

Về phát triển du lịch, tập trung phát triển các sản phẩm du lịch chính gồm: Du lịch lịch sử - văn hóa về nguồn (liên kết các điểm di tích Văn bia Quế Lâm Ngự chế và đền thờ Vua Lê Thái Tông, Cây đa bản Hẹo, Ao cá Bác Hồ…); du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng tại các bản du lịch cộng đồng tại thành phố Sơn La. Hình thành các tuyến du lịch kết nối Khu di tích Nhà tù Sơn La với các điểm di tích trên địa bàn thành phố và phụ cận; tuyến du lịch chuyên đề nghỉ dưỡng, chăm sóc sức khỏe, chữa bệnh nước khoáng nóng…

Thủ tướng Chính phủ giao UBND tỉnh Sơn La công bố công khai quy hoạch, tiến hành cắm mốc giới, di dời các hộ dân trong khu vực di tích theo hồ sơ quy hoạch được duyệt. Cập nhật ranh giới diện tích quy hoạch vào Kế hoạch sử dụng đất kỳ cuối 2016-2020 của tỉnh. Xây dựng lộ trình thu hồi đất để bàn giao triển khai kế hoạch bảo vệ di tích và thực hiện các dự án đầu tư thành phần.